Жаяулар да сақ жүрсе...

– Жол-көлік оқиғаларының басым көпшілігінің себебі – жүргізушілер мен жаяу жүргіншілердің жол қозғалысы ере­желерін қасақана бұзуы. Мәселен жағымсыз жағдайдың 99,9 пайызы немесе 2 614 жол-көлік оқиғасы жүргізу­ші­лер­дің кінәсінен орын алды. Әрбір бесінші жол-көлік оқиғасы маневр жасау ережелерін сақтамау салдарынан туындайды. Жыл басынан бері осындай себеппен 1 163 жол-көлік оқиғасы тіркелді. Ал жылдамдықты арттыру салдарынан 395 жол-көлік оқиғасы болды. Тағы бір себеп – жол қиылысынан өту ережесінің сақталмауы, осындай 567 жазатайым оқиға тіркелді. Жыл басынан бері жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін 952 622 жол қозғалысына қатысушы әкім­шілік жауапкершілікке тартылды, – дейді Алматы қалалық ПД Жергілікті по­ли­ция қызметі басқармасының бастығы Ержан Ұзабаев.

Шымкентте жыл басынан бері жәбір­ле­ну­шілерге ауыр дене жарақатын салумен және адам өлімімен аяқталған 123 жайт тіркелген. Осы оқиғалар салдарынан 44 адам қаза тауып, 80 адам қылмыстық жауап­кершілікке тартылған. Осы тұста Шымкент полицейлері адам өмірін ақшамен өлшеуге болмайтынын, десе де, жол апаты салдарынан асы­рау­шы­сынан айырылған немесе ауыр дене жарақатын алған азаматтарға сақ­тан­ды­ру өтемақысы төленетінін еске салады. Жол-көлік оқиғасынан зардап шек­кен, қаза тапқан, дене жара­қа­тын алған және материалдық залал кел­ті­ріл­ген тұлғаларға Қазақстан Республикасының №446 заңы­ның 24-бабына сәйкес сақ­тан­ды­ру өтемақысы төленеді.

– Жәбірленуші қаза тапқан кезде, яғни асыраушысынан айырылып, кәмелет жасқа толмаған балалары қалған кезде 2000 АЕК, яғни 6 млн 360 мың теңге көлемінде қаржы төленеді;

– Жол апаты салдарынан 1-топтағы мүгедектікке шалдыққан жағдайда – 1600 АЕК;

 – 2-топтағы мүгедектікке шалдықса – 1200 АЕК;

– 3-топтағы мүгедектікке шалдықса – 500 АЕК;

– Жәбірленушінің мүлкіне материал­дық шығын келтірілсе 600 АЕК дейін өтемақы төленеді.

Айтылған көмекті жәбір­ле­ну­шінің өзі немесе оның өкілі тікелей сақ­тан­ды­ру компаниясына жазбаша арызбен жүгіну арқылы алады. Қажетті ақпа­рат­­тарды толығырақ сақтандыру ком­па­ния­­ларынан білуге болады.

Ішкі істер министрлігі Әкімшілік полиция комитеті төрағасының орынбасары Жандос Мұратәлиевтің мәліметінше, жыл сайын елімізде 13 мың жол-көлік оқиғасы тіркеледі.

– Жалпы, соңғы 5 жылда апатты­лық­тың төмендеу динамикасы байқалады. Биыл 10 мыңнан аса жол көлік оқи­ға­сы болды. Осының салдарынан 1 716 адам қаза болып, 13 мыңнан аса адам әртүрлі дене жарақатын алды. Негізгі себеп – көлік жүргізу тәр­ті­бінің төмендігі. Қазіргі көлік түрлерінің үлкен жылдамдықпен жүруге тех­ни­ка­лық мүмкіндігі жет­кі­лік­ті. Әйтсе де, автокөлік бірден тоқтай алмай­тынын ұмытпау керек. Жол-көлік оқиға­ларында қаза тапқандар мен жара­ланғандардың төрттен бір бөлігін жаяу жүргіншілер құрайды. Жолдағы қауіп­сіздік жаяу жүргіншілерге де, жүр­гі­зу­шілерге де байланысты. Жол-көлік оқиғасының туындауына көшені рұқсат етілмеген жерден кесіп өтетін немесе бағдаршамның қызыл жарығы жанып тұрғанда өтіп кететін жаяу жүргіншілер де кінәлі болып жатады. Атап айтсақ, биыл жаяу жүргіншілердің кінәсінен 357 жол-көлік оқиғасы болып, 77 адам қаза тапты, 293 адам жарақат алды, – дейді Ж.Мұратәлиев.

Тағы бір назар аудартатын мәселе – кәмелетке толмағандардың қатысуымен болатын жол-көлік оқиғалары. Балалар – жол жүрісіне қатысушылардың ең осал санаттарының бірі. Көбіне жол жүрісі қағидаларын білмеу немесе оларға немқұрайды қарау салдарынан жолдың бойында ойнап жүрген, белгіленбеген жерлерден көшені кесіп өткен балалар жол апатына себепші болып жатады. Биыл 9 айда кәмелетке толмағандардың қатысуымен болған жол-көлік оқиғаларының барлық көрсет­кіш­тері бойынша өсімі байқалады. Бұл кезеңде балалардың қатысуымен 2 378 жағымсыз жағдай тіркеліп, 181 бала қаза тауып, 2 826 жасөспірім жа­ра­қат алды.

Елдегі жол-көлік оқиғалары мен жара­қат алғандар бойынша статис­ти­каның негізгі динамикасын көшелерді қа­жетті жол инфрақұрылыммен және жол жүрісін реттеудің техникалық құ­рал­дарымен жабдықталған, қауіпсіз елді мекендер айқындайды.

– Жолдарды және көше-жол желісін тек­серу тұрақты түрде жүргізіледі. Олардың нәтижелері бойынша апатты учаскелерді жою, сондай-ақ жол жү­рі­сін ұйымдастырудың қазіргі заман­ғы техникалық құралдарын қолданысқа енгізу бо­йынша олардың иелеріне қатысты ұсыныстар беріледі. Биыл 29 мыңға жуық тексеру жүргізілді, анықталған кемшіліктерді жою жөнінде 29,6 мыңнан астам ұйғарым берілді.Ұйғарылған талаптарды орын­да­ма­ға­ны үшін 3 мың­нан астам лауазымды және заңды тұл­ға­лар әкімшілік жауап­кер­ші­лікке тартылды.

Жол жүрісін интеллектуалды бақы­лау жүйелері белсенді дамып жатқа­нын атап өткен жөн. Жолдарда жол ере­же­лерін бұзуды тіркейтін 17 мыңнан аса автоматты камера орнатылды, олар жыл басынан бері 2,7 млн. заң бұзушылықты анықтады. Мұндай жүйелерді енгізу жол жүрісіне қатысушылардың тәрті­бін арттырып қана қоймайды, сонымен қатар апаттылық деңгейінің төмен­де­уіне айтарлықтай әсер етеді, дейді Ж.Мұратәлиев.

Осы жылдың 11 шілдесінде Мем­лекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы ко­дексіне енгізілген өзгерістер мен то­лық­тырулар туралы» заңға қол қойған бо­латын. Заң ағымдағы жылдың 9 қыр­күйегінде күшіне енеді. Оған сәйкес түзе­тулермен көлік құралын мемле­кет­тік нөмірсіз қайта басқарғаны үшін әкім­шілік жауапкершіліктің жаңа құ­рамы енгізілді (590-бап 2-1 Б.), онда 20 АЕК мөлшерінде айыппұл түрінде өндіріп алу немесе көлік құралдарын басқару құқығынан 1 жыл мерзімге айыру көзделген. Бұрын мұндай норма болмаған еді. Бұған қоса, көрінеу жалған немесе жалған мемлекеттік нөмірлері бар көлік құралын басқару үшін жауапкершілік күшейтілді. Айыппұл түріндегі жаза алынып тасталды, енді аталған құқық бұзушылық үшін тек 1 жыл мерзімге көлік құралдарын басқару құқығынан айыру және 5 тәулікке дейін әкімшілік қамауға алу қолданылмақ. Бұған дейін 20 АЕК мөлшерінде айыппұл немесе 1 жыл мерзімге басқару құқығынан айыру қарастырылған болатын.

Қазіргі уақытта Ішкі істер ми­нистрлігі қала сыртындағы трассаларда «орташа жылдамдықты» арт­тыр­ғаны үшін көлік құралдарының жүр­гізушілерін жауапкершілікке тарту мүмкіндігін көздейтін түзетулерді пысықтап жатыр.