Бағасы артқан банк секторы

Еліміздегі ең ірі банктер­дің ішін­де Bereke Bank өтімді­лік көр­сеткіштері бойынша ең жоғары орынға ие. Банктің қа­зіргі өтімділік коэффиценті (k4) 3,31, бұл – алғашқы он банк арасындағы ең жоғары көр­сет­кіш. Bereke Bank сонымен қа­тар ең жоғары жылдам өтім­ді­лік коэффициенттеріне де ие (k4-1 және k4-2): тиісінше 32,89 және 12,22. Өтімділіктің жо­ғары көр­сеткіштері банктің өз міндет­те­ме­лерін уақтылы және толық көлем­де орындай алатынын көрсетеді.

Одан кейін Jusan Bank келеді, оның өтімділік көрсеткіштері келесідей: k4 – 2,3, k4-1 – 10,04, k4-2 – 5,5, k4-3 – 4,46. Өз кезегінде, Bank RBK көрсеткіші мынадай: ағымдағы өтімділік коэффициенті k4 – 2,07, жедел өтімділік коэффициенттері k4-1 – 21,47, k4-2 – 3,9. Жалпы, өтімділік банктің сенімділігі мен тұрақтылығының негізгі көрсеткіштерінің бірі саналады.

Екінші деңгейлі банктер мен­шікті капитал түріндегі қа­уіпсіздік қорын да сәтті қалып­тастырып отыр. 2023 жылдың наурыз айының соңында рет­теуші меншікті капитал 6,4 трлн теңгеге жетті, бұл өткен жыл­дың сәйкес кезеңімен салыс­тыр­ғанда 19,7%-ға артық. Бір айда көрсеткіш 1,1%-ға өсті.

Үздік 10 екінші деңгейлі банк арасында Bereke Bankі ай са­йын­ғы ең үлкен өсімді көрсетті: 4,6% көбейіп, 121,5 млрд теңгеге жетті. Үздік үштікке реттеуші меншікті капиталы бір айда 4,3%-ға өскен «Еуразиялық Банк» пен ForteBank (3,7%) кір­ді. Жалпы, 2023 жылғы 1 сәуір­дегі жағдай бойынша, банк­тер капиталының жеткілікті­лік коэффициенті (k1) 19,5%-ды, меншікті капиталы (k2) – 22,6%-ды құрады, бұл заңмен белгіленген нормативтерден айтарлықтай асып түседі және банк секторындағы әлеуетті тә­уекелдерді жаба алады.

Елдегі банк секторының айтарлықтай тұрақты екенін көріп отырмыз, бұл геосаяси дағ­­дарыс пен әлемдегі жалпы күр­делі жағ­дай кезінде ерекше ма­ңызды. Елі­міз­дің банк секто­рының тұрақ­ты­лығының жоға­ры деңгейін ха­лықара­лық рейтинг­тік агент­тік­тер де растап отыр. Жа­қында ғана Fitch халықаралық рейтинг агенттігі Қазақстанның тәуелсіз кредиттік рейтингінің «BBB» дең­гейінде екенін растады, болжам тұрақты. Қазақстан­ның рей­тингін қолдайтын маңыз­ды факторлар сыртқы сілкініс­тер­ге өзінің орнықтылығын дә­лелдеген тұрақты фискалдық және сыртқы баланстары болып саналады.

Агенттік есебінде актив­тер­дің едәуір қорлары бюджеттік қаржыландырудың икемділі­гін және елдің экономикалық тұрақтылығын қамтамасыз ете­тіні атап көрсетілген. Са­рап­шылар қазіргі шоттың про­фи­циті 3,4%-ға жақсарғаннан кейін 2024 жылға дейін сақталады деп отыр, бұл – соңғы 11 жылда­ғы ең жоғары көрсеткіш. Олардың пікірінше, бұл Қазақстанның сыртқы балансын одан әрі ны­ғайтуға ықпал етпек.

Жалпы, Fitch Қазақстан экономикасы 2023 жылы 4,5%-ға дейін және 2024 жылы 4,8%-ға дейін өседі деп болжайды.

Бұдан бөлек Fitch банк секторына арнайы тоқталып, сектор 2022 жылы ішкі және сыртқы саяси күйзелістерден және жоғары ішкі инфляциядан айтарлықтай қысымға тап болды деп санайды.

«Дегенмен қазақстандық ­банктер сыртқы күйзелістерге ­жақ­сы төзімділік танытты және жо­ға­ры пайыздық мөл­шер­ле­ме­лер­ге байланысты жоғары та­быс­пен қатар күшті клиенттер ағы­­нынан пайда көрді. Өткен екі жыл ішінде бұрынғы NPL есептен шығарылғаннан кейін сектордағы активтер сапасы­ның тәуекелдері төмендеді», делін­ген бағалауда.

Агенттік отандық банктер­дің өтімділік позициясын күшті деп санайды. 2022 жылдың аяғында сала бойынша жалпы несиелердің депозиттерге қа­тынасы 76%-ды құрайды. Жал­пы, өтімді активтер клиенттер депозиттерінің жартысынан көбін қамтыды және ақша қаражаттарының қалдықтары мен бағалы қағаздарға инвес­тицияларды қамтыды, олар не­гізінен қысқа немесе орташа мер­зімге созылды. Клиенттер­ді қар­жыландыру қазіргі уақыт­та тұрақты және агенттік бұл орта мерзімді перспективада жалғасады деп күтеді.

Тағы бір беделді рейтинг агенттігі S&P Global Қазақ­стан­ның банк секторы аймақтағы макроэкономикалық және геосаяси тәуекелдердің күшейген кезінде төзімділік таныта білді деп есептейді. Сарапшылар банк жүйесі тұрақтылығының жақ­сарғанын экономикалық циклдер бойынша активтер сапа­сын анағұрлым ұтымды басқаруы­нан байқап отыр. Актив сапасы­ның көрсеткіштері жалпы тұрақ­ты болып қалады деп күтіледі.

Агенттік Қазақстанның банк секторының елдік және сала­лық тәуекелдері (Banking Industry Country Risk Assessment, BICRA) бағасын жақсартып, «9»-дан «8»-ге дейін көтерді және Қазақ­стан­да негізінен жұмыс істей­тін банктердің негізгі рейтин­гін «b+» деңгейінен «bb-» деңге­йі­не жоғарылатты. Агенттік алда­ғы 12-18 айдағы жалпы теңгеріл­ген тәуекелдерді көрсететін банктер үшін экономикалық және салалық тәуекелдердің даму үрдістерін тұрақты деп баға­лайды.