Екі ғасырға созылған қазақ-жоңғар соғысына 1757 жылы Аягөз өңіріндегі Мамырсу деген жерде нүкте қойылғаны тарихтан белгілі. Қиын да қысталаң шақта халқымыздың басын біріктіре білген Абылай хан осы жерде Қытай әміршілерімен келісімге келіп, шекарамызды бекітіп алуға қол жеткізген. Екі ел арасындағы бұл уағдаластық Қандыжап шарты, яки Мамырсу келісімі деген атпен тарихта қалған. Сол тұста осы өңірден алдымен Қу дауысты Құттыбай, соңынан оның ұрпағы Ақтайлақ би қазақ елінің елшісі ретінде Қытайдың астанасы Бейжіңге дейін барып қайтқан. Ал соның бәрі елдігімізді көрсетсе керек.
Осыдан үш-төрт жыл бұрын осы маңызды оқиғаның 250 жылдығына орай жергілікті азаматтардың бастамасымен бірқатар игілікті шаралар жүзеге асырылған еді. Ең алдымен, кезінде орыстар салдырған Сергиополь бекінісінің аты Мамырсу болып өзгертілген. Сергиополь демекші, енді елдігімізге орыстар тарапынан қауіп төне бастағанда жоғарыда есімі аталған Ақтайлақ би мұнда мешіт үйін салдырса, «Таурих-Хамса» атты тарихи кітаптың авторы Құрбанғали Халит осы өңірдегі алғашқы білім ордасы – медресені іске қосады. Ал сол Сергиополіңізде мектеп салынғанына да 150 жылға жақындап қалды. Мамырсу келісімінің 250 жылдығына арналған ғылыми-теориялық конференция сол білім ордасында өткізілген-ді.
Конференция соңында екі ел арасындағы келісімге қол қойылған Мамырсу жеріне белгі тас орнатылып, алда сол жерге үлкен монумент тұрғызу жөнінде бірауызды шешім қабылданған еді. Өкінішке қарай, содан бері төрт жыл өтсе де бұл мәселеде ешқандай қозғалыс байқалмайды. Сол шақтағы игілікті шаралардың басы-қасында жүрген Мамырсу ауылының әкімі Аманжол Арғынгелдин мұны жүзеге асыруға бір ауыл, бір ауданның мүмкіндігі жетпейтінін айта келіп, оған облыс, республика Үкіметі тарапынан көңіл бөлінсе деген тілек білдірген еді.
Бұл, шын мәнінде орынды тілек пе дейміз. Ал сол орынды тілек ел тәуелсіздігінің жиырма жылдық мерекесі тұсында жүзеге асырылып жатса, кәнеки! Мұндай шараның тарих үшін, жас ұрпақ үшін қажеттілігі айтпаса да түсінікті!
Дәулет СЕЙСЕНҰЛЫ, Семей.