16 Сәуір, 2011

Күн біреу. Ал ай ше?

601 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін
Көз алдындағыны көрмейтін, ая­ғы­ның астындағыны байқамай­тын адамға қазақ: «Ай қарап жүр­сің бе?» дейді кейіп. Ал мен ай қа­рап жүр­мін. Тура мағы­на­сында.  Күн­де түн­де ай туысымен аспан аруын іздеймін. Бұлттар­дың ара­сы­на жасыры­нып қалса да, аспанға қа­раумен бо­ла­мын. Неге дерсіз? Себебі мынау... Өткен демалыс күндері ауылға бардық. Шиелі ауданының Еңбек­ші ауылына. Күн сенбі еді. Қара­ша­ңырақтың түтінін түтетіп отыр­­ған Бектөре ағам біртүрлі әңгіме бас­­та­ды. Әдетте томаға-тұйық, ішін­дегі­сін сыртқа көп жаймайтын адам­ның ашылып сөз бастағанына тосырқап отыр едік. Айтқан әңгімесі құйқа­мызды шымырлатып жіберді. – Кеше түнде далаға шықтым. Аспанға қарап едім, ай үшеу бо­лып тұр екен, – деді ағам. Ал­ға­шында әзілі ме деп бетіне қара­дық. Түрінен қалжыңның ныша­ны байқалмайды. Қапелімде мұн­дай сөз естиміз деп пе едік? Алдымен аузымызға: «Түн­де не ішіп едіңіз?» деген сөз түсіпті. Жасы алпысты алқымдап қалған ағамның арақ атаулыға жоламай­ты­нын біле тұрсам да, осы сұрақ отыз екі тістің арасынан суыры­лып шы­ғып кетті. «Ештеңе», деп бір тоқта­ған Бекең әңгімені одан әрі жалғады. – Бауыржан Момышұлының «Ұш­­қан ұясын» оқып едім. Ұзақ уа­қыт кітап оқығаннан көзім тал­ған шы­ғар деп ойладым. Екі кө­зім­ді уқа­лап аспанға қайта қара­дым. Ай үшеу. Сосын ұзақ уақыт көзімді жұ­мып тұрдым. Тағы үшеу күйінде. Жетіқа­рақшыға қа­ра­дым. Ол – жетеу. Те­мір­­қа­зық­т­ы іздедім. Жалғыз өзі жар­қырап тұр. Ақбозат пен көк­бозатқа қара­дым. Олар екеу. Айға қайта қара­дым. Үш ай әлі тұр, – деді ағам. Өз көзіне өзі сенбеген Бекең қыздарын шақырады үйден. Үш қызы қатар шығады. Олар да үш айды көреді. Таң-тамаша болған күйінде үйге кіреді. Қалтафонның таспасына суретке түсірмек бол­ған екен. Оның аспандағы үш ай­ды түсіруге шамасы жетпепті. Осы әңгімені құрдастарына айтыпты. Олар әбден мазақ етіпті. Сөйтіп тұрғанда көрші ауылдың Ба­зарбай деген адамы келе қа­л­ды. Құрдастары ағамды мазақтап, ана кісіге үш айдың хикаясын айта бастайды. Сонда Базарбай: – Оны неге мазақтап тұрсың­дар? Мен бейсенбі күні түнде екі ай көрдім. Бірақ жұрт мынау «жынданайын депті» демесін деп ешкімге айтпаған едім,– дейді жұлып алғандай. Үш айдың көрінуін түрлі себептерге болжап отырдық. Сәл­ден кейін әкем келді. Оған айттық. Сосын: «Айтпақшы, осы үш айдың суреті «Өскен өңірге» шықты ғой. Соны көрейік», демесі бар ма?! Ал келіп ау­дандық газетті іздейік. Таппай­мыз. Ал­ғашында мен аудандағы жур­на­листердің 1 сәуірге халықты алда­ға­ны шығар деп ойладым. Бірақ сәуір­дің 1-іне газет шықпаған. 30 наурыз күні жарық көрген. Дегенмен үш айдың суреті басылған нөмірді тап­па­дық. Дүйсенбі күні азанмен ау­дандық газеттің редакциясына бар­дық. Сурет 26 наурыз күнгі нөміріне жарияланыпты. Асанғали Сағындықұлы деген азамат тұрады ауданда. Өзі «Өскен өңірдің» ардагері. Бүгінде зейнетке шыққан. Сол кісі таңғы намазға оя­на­ды. Далаға шықса, үш айды кө­ре­ді. «Біссмілләсін» айтып, «әлхам­дулласын» қайырса да үш ай көзіне көріне береді. Содан жалма-жан үйі­не кіріп, фотоаппаратын алып, үш айды таспаға басып алады. Оны аудандық газетке әкеледі. Алтай аға (Алтай Айып «Өскен өңір» газетінің директоры – Е.Б.) үш айды газетке басып жібереді. Сонымен шығатын қорытын­ды не? Шиеліде үш айдың кө­рінгені анық. Куәгерлер жеткілікті. Оның үс­тіне суреті бар. Ал енді осының себебіне үңіліп көре­йікші. Өт­кен­де әлем­дік ғалымдар айдың жерге жа­қын­дайтынын айт­қан. Бірақ ол мезеттен өтіп кеттік. Ғаламдық ғалым­дар ай­дың жерге жақындап, қайта­дан өз осі­не кеткенін айта­ды. Енді не? Мүм­кін атмосфе­ра­дағы тозаң­дар­дың көбейгенінен айдың беті мұнарла­нып көрініп тұрған шығар? Илануға болатын сияқты. Дей тұр­ған­мен, то­лық­тай сендіре алмайды. Әлде әйгілі Май тайпасының айт­қаны келейін деп тұр ма? Олар 2012 жылы ақыр­заман болады деп еді ғой. Мынау соның нышаны ма? Ас­та­фы­р­алла! Ойласаң, зәрең зәр түбіне кетеді. Жалпы, қандай істе болмасын жақсы сөйлеу парыз. Мұны да қа­зақы ырымшылығымызға салып жақ­сылыққа балайық. Мүмкін, ме­нің ағам тарихи сәттің куәгері бол­ған шығар... Ержан БАЙТІЛЕС. Қызылорда облысы.