Қазақстан азиялық әріптестерімен ынтымаққа берік

Жуырда Моңғолия астанасы Улан-Баторда ЕҚЫҰ мен осы ұйымның азиялық әріптестері бас қосып, ынтымақтастықты жаңа деңгейге көтеру және қауіпсіздік қатерлеріне бірлесіп төтеп беру мүмкіндіктерін қарастырды.

Талғат ЖҰМАҒҰЛОВ – Венадан.

Оқырмандарымызға белгілі бо­лар, биылғы жылы Қазақстан ЕҚЫҰ төрағалары үштігінің мү­ше­сі ретінде ЕҚЫҰ-ның Азия­да­ғы әріптестерімен ынтымақтасу жө­нін­дегі байланыс тобына бас­шы­лық етеді. Бұл топқа 56 мүше мемлекетке қоса ынтымақтастық бо­йынша әріптес дәрежесіне ие ал­ты азиялық ел – Австралия, Ау­ған­стан, Моңғолия, Корея Респуб­ли­ка­сы, Таиланд және Жапония кіреді. Әдетте, әріптес дәрежесіне ие елдер ЕҚЫҰ-ға толыққанды мү­ше болып табылмайды, алайда ұйым жұмысына белсенді қаты­са­ды. Азиядағы әріптестер тобымен бірге ЕҚЫҰ-да Алжир, Египет, Израиль, Иордания, Марокко жә­не Тунис кіретін жерорта­теңіз­дік әріп­тестер бар екенін атап өту қажет. 2009 жылы Қазақстан Үш­тіктің жаңадан қосылған мүшесі ретінде ЕҚЫҰ Жерорта теңізі ай­мақтық әріптестерімен ынты­мақтасу жө­нін­дегі байланыс то­бы­на төраға­лық еткен болатын. Қазір бұл топ­ты Ирландия бас­қарады. Ынтымақтасу жөніндегі Азия­дағы және Жерорта теңізі әріптес­терімен өзара ықпалдасу меха­низмі­нің негізі ақпарат алмасу мен ортақ қызығушылық туын­да­та­тын мәселелерді талқылау үшін Тұрақты кеңес шеңберіндегі бай­ланыс топтардың бейресми жина­лыстар, бірлескен кеңестер, семинарлар және практикумдар өткізу, әріптестердің сайлауларды бақы­лау жөніндегі миссияларға қатысу және қызметкерлерін ЕҚЫҰ-ның да­лалық миссияларына жіберу мүм­кіндігінде жатыр. Ынты­мақтас­тық жөніндегі барлық әріптес­тер­дің өкілдері жоғары деңгейдегі кездесулерге, министрлер кеңесінің басқосулары мен қауіпсіздіктің үш өлшемінде қабылданған мін­дет­темелердің орындалу барысын қарастыру жөніндегі жиналыс­тарға шақырылып отырады. ЕҚЫҰ-ның Азиядағы әріптес­тері­мен ынтымақтастығы 90- жыл­дардың басында бастал­ған еді. Ұйымның алғашқы азия­лық әріптесі 1992 жылы Жапония болды, содан кейін Корея Рес­пуб­ликасы (1994 ж.), Таиланд (2000 ж.), Ауғанстан (2003 ж.), Моңғо­лия (2004 ж.) және Австралия (2009 ж.) қосылды. Елордамызда 2010 жылы жел­тоқсан айында өткен ЕҚЫҰ-ның мемлекет және үкімет бас­шы­лары саммитінің Астана декларация­сын­да әріптес елдермен ынты­мақ­тас­тық деңгейін көтеру қажет­тілігі айрықша аталған. Құжатта «аймақтың қауіпсіздігі көршілес аймақтардың қауіпсіздігімен ты­ғыз байланысты, әсіресе, Жерорта теңізі аймағы мен Азияда», делінген. Улан-Баторда әріптестіктің бір­қатар нақты мәселелері қаралды. Іс-шара ашылуында Моңғолияның сыртқы істер және сауда министрі Гомбоджав Занданшатар, ЕҚЫҰ-ның Іс басындағы төрағалық аты­нан Литва сыртқы істер министрі Эвалдас Игнатавичус және Қазақ­стан­ның Венадағы халықаралық ұйымдар жанындағы Тұрақты өкі­лі Қайрат Әбдірахманов сөз сөйледі. Литва өкілі Іс басындағы төр­аға Аудрониус Ажубалистің жуыр­дағы Ауғанстанның Құндыз провинция­сына сапары жайында баяндап берді. Ол орта лауазымдағы ауғандық дип­ломаттарды оқыту бойынша жоба­ның маңыздылығын атап өтті. Атал­ған жоба Қазақстанның қол­дауы­м­ен биылғы жылы алғашқы рет жүзеге асырылады. Осы оқыту курстары­ның мәселелерін пысық­тау үшін Улан-Баторда Қазақстан басшылы­ғы­мен арнайы мәжіліс өткізілді. Конференция кезінде сондай-ақ, есірткінің заңсыз айналымы тә­різді трансұлттық қауіп-қатер­лер­ге төтеп беру мәселелері қа­рал­ды. Басқа тақырыптар қата­рын­да ха­лық­аралық экономи­ка­лық ынт­ы­мақтастық, әсіресе, кө­лік және энер­­гетикалық қауіпсіз­дік бар. Адами өлшемдегі талқы­ланған мәселелер  адам құқықтары мен негізгі бос­тандықтарды нығайту болды. Конференция екі күнге созылды.