Кеше Астанада екі күнге созылған Каспий жағалауы елдерінің Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны әзірлеу жөніндегі Арнайы жұмыс тобының 30-шы отырысы аяқталды. Арнайы жұмыс тобының өкілеттілігін Каспий жағалауы елдері басшылары белгілеген болатын. Отырыс аяқталғаннан кейін журналистерге арналып, баспасөз мәслихаты ұйымдастырылды.
Алғашқы болып сөз алған Қазақстан Сыртқы істер министрінің орынбасары Қайрат Сарыбай Каспийдің құқықтық мәртебесі туралы конвенция жобасы жөніндегі Арнайы жұмыс тобы отырысының нәтижелері көңіл көншітерліктей екеніне тоқтала келе, «тараптардың осы күнге дейін келіспеген кейбір жәйттерді, кейбір ұсыныстарды кеңінен талқылағанын» айтты. Отырысты табысты өтті деп бағалауға болады. Каспийдің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны дайындау ауқымды жұмысты талап етеді. Осы ретте бүкіл жәйттерді тез арада келісу де оңайға соқпайды. Алайда, мүдделі елдер Каспий теңізінің аумағындағы әріптестікті одан әрі нығайтуға ниетті екендіктеріне осы отырыс барысында тағы да көз жеткіздік, деді Қ.Сарыбай. Сыртқы істер министрінің орынбасары Арнайы жұмыс тобы Каспийдің құқықтық мәртебесін айқындау арқылы елдердің өзара ынтымақтастығын нығайтуды көздейтінін жеткізді. Біз көп жәйттер бойынша ілгерілей алдық, деді Қазақстан сыртқы саясат ведомствосының өкілі.
Әзербайжан Сыртқы істер министрінің орынбасары Халаф Халафов өзі тарапынан Арнайы жұмыс тобының 30-шы отырысын оң бағалады. Біз конвенция жобасындағы бұрын талқыланбаған мәселелер бойынша өзара пікір алмаса алдық. Әрбір отырыстың бізді жақындастыра түсетіні сөзсіз. Әр отырыс аясында конвенцияның қандай да бір ережесі жөнінде мәмілеге келуге ұмтыламыз. Осы жолғы отырыс барысында да өз мүмкіндіктерімізді ұштастырып, сәйкестендіруге барымызды салдық. Мен мынаны айрықша атап өткім келеді: келіссөз мәселесінде өсу бар. Бұл құқықтық мәртебені белгілеуге сеп болары анық, деді Х.Халафов. Ол Каспийдің солтүстік бөлігіндегі теңіз түбін шекараға бөлу, Каспийдің экологиясы жөніндегі конвенцияның, Каспийді ластамау жөніндегі арнайы хаттаманың, Қауіпсіздік жөніндегі келісім-шарттың қабылдануы – Каспий жағалауы елдерінің ортақ жетістігі екендігін де атап көрсетті.
Иран Ислам Республикасының Каспий теңізі мәселелері бойынша арнайы өкілі Мохаммад Мехди Ахундзаде Астана отырысы көп мәселе бойынша ілгерілеуге жол ашқанын жеткізді. Бүгінгі күнге дейін Арнайы жұмыс тобының 30 отырысы өтті. Каспий жағалауындағы елдер бүгінгі күнге дейін теңіздің құқықтық мәрбесі жөнінде ортақ келісімге неге келе алмай отыр деген сауал әркімді толғандыратыны белгілі. Ең бастысы, біз конвенция жобасының соңғы нүктесін қоюға батыл бет алдық. Мәселе түйінін шешудің тағы бір кезеңін артқа тастауымыз – осының дәлелі, деді М.Ахундзаде.
Ресей Федерациясы президентінің ТМД елдерімен мемлекеттік шекараны делимитациялау және демаркациялау жөніндегі арнайы өкілі, СІМ-нің ерекше тапсырмалар жөніндегі елшісі Александр Головин Ресей делегациясының отырыс нәтижесіне көңілі толғанын мәлімдеді. Ортақ келіссөз аясында бірқатар түйткілдердің тарқатылуына қол жеткіздік. Бұл – қорытынды нәтижеге келгендігіміздің белгісі. Былтыр Бакуде өткен 3-ші Каспий саммиті кезінде қозғалған Каспий теңізіндегі ұлттық аймақтың ені мен режімі жөніндегі мәселелерді де назардан шығармадық, деді ол.
Түркіменстан Президенті жанындағы Каспий теңізі мәселелері жөніндегі мемлекеттік кәсіпорынның төрағасы Мурад Атаджанов өз әріптестерінің айтқан пікірлеріне қосылатынын айтты. Осы күнге дейінгі келісілмеген дүниелердің бірқатары бойынша ортақ консенсусқа келдік. Алда Ашғабадта өтетін отырыс барысында да осы ынтымақтастық деңгейі сақталады деген сеніміміз бар, деді Түркіменстаннан келген өкіл.
Журналистер өздері тарапынан «Каспий жағалауы елдерінің өзара келісімі теңіздің құқықтық мәртебесін белгілеуге қаншалықты ықпал етіп отыр?», «Қандай салаларда ілгерілеушілік бар?», Каспий бассейнінде қандай жаңа жобалар жүзеге асырылуда?», «Теңіздің құқықтық мәртебесінің айқындалуының ұзаққа созылуының сыры неде?», Каспий жағалауы елдерінің арасында мұнайға қатысты қандай да бір бәсекелестік орын алып отырған жоқ па?» деген сипаттағы сауалдарын қойды.
Баспасөз мәслихатына қатысушы тараптар Каспийдің құқықтық мәртебесін айқындау мәселесінде айтарлықтай ілгерілеушілікке қол жеткізілгенін, оған Каспийге қатысты 3 саммиттің өткізілгені, Мемлекет басшыларының басқосуы оң ықпал еткенін айтты. Мәселен, Ресейден келген өкіл конвенция жобасының соңғы нұсқасы дайын болмағанымен, маңызды деген салалар бойынша ортақ шешімге келгендіктерін, мұны пікір-мүдделердің күн санап жақындауынан көруге болатынын жеткізді. Бүгінде теңіз түбін бөлу жөніндегі келіссөздердің нәтижесінде Әзербайжан мен Ресей, Қазақстан мен Ресей, Әзербайжан мен Қазақстан арасында энергетикалық салалардағы құқықтық мәселелер өз шешімін тауып отыр, деді А.Головин.
Қайрат Сарыбай осы күнге дейінгі келіссөздердің мақсаты біреу – ол елдер мүддесіне нұқсан келтірмей, ең алдымен, Каспийдің құқықтық мәрбесін белгілеу үшін конвенцияны тезірек әзірлеу болып табылатынын жеткізді.
Ләйла ЕДІЛҚЫЗЫ.