…2005-тің жиырмасыншы қаңтары. Жаңа жыл туса төбемізге бақ құсы топ етіп қона қалатындай, үздіге күтетін мейрам күндеріміз кезекті рет қарсыз, ыбылыңқы-сыбылыңқы, несібеңді ит жалағандай құлазыңқы өтіп еді – екі аптаның қарасы, дембіл-дембіл сағынышты ақша қар қонақтап, әлем пәк түске бөленіп, өткеннің есесі қайтқандай болып тұр. Шіркін, таулардың тауы – Алланың сүйіктісі қарт та әз-Қаратау! Басы-соңы бар жақсылық сенің арқаң ғой, әуелім, Жаратқан Жалғыз Иеміз. Кентауым: «аппақ шәлі жамылып, қасы-көзін сүзіп, жорықтан қайтар жаужүрек жігітін қиыла күтіп тұрған арудай!..». Ал мына жазықтағы, қол созым жердегі аруақты Түркістан – иманы қалғып кеткендей – қап-қара, қатқақ…
Анаушылық аяз жоқ, қылп еткен жел-желкемік те жоқ, айнала – тұмық, бейбітшілік. Күндіз бар-жоғы нөл мен минус екі-үштердің ғана аралығы. Жұп-жұмсақ, мейірімді, аялаған – «ғашық-жар» қыс. Мәңгілік тыныштық орнап, қай-қиырлардан жаныңа жылылық ұялатқан тылсым күй мақпалдана есетіндей, дүние біткен ұйып салғандай. Қардың жауғаны да қызық, өзгеше – тамаша! Аққу ұлпалар: бірде маң-маң тербетіле – әлдилей-әлпештеп, бірде бұралаңдай билей – еркелете-есіртіп, тағы бірде будақтай-бұрқырай – аспандата-аттандатып та бағады немесе басқалай баян еткенде: сенің маужырыңды келтіріп те, көңіліңді көлкілдетіп те, қай-қайдағыңды қоздырып та бағады. «Мен жауып жатырмын ғой, неғып көңіл қоймайсыңдар, қандайсыңдар өздерің?!» дейтіндей де ме кей кейде. Бірер сағат әдемі, біркелкі бүлкілдеп, тынбай тыпырласа – бірер сағат кілт тоқтап, тыншып, ынтықтырып алады.
Қырық жамау жүрек бейбақ біресе қылпылдап, біресе атқақтап, үйде ұзақ отыра алмаймын: жиі-жиі тысқа ытқып шығып, ермекке қайта-қайта қар күреймін, – ит пен баламен жарысқан әпендідеймін де-ау, – сергіп, еңсем көтеріліп, серіленіп-ақ қаламын. Жаңа түскен қауырсын қарды сондайлық бір көтеріңкі көңілмен ықыластана күрегеніңде – мейманаң тасыңқырап, кәдімгідей, алтын-күміс көсеп жатқандай сезінесің өзіңді.
Таңертеңгілік. Күн – жексенбі, жалпы жұрттың демалысы. Не асығыс, жылы төсекте созалаңдай жатып-жатып… өрекпи терезеге беттегенім сол, телефон құлағының алабөтен дабыл қаққаны. Теріскейдегі, Бетпақпен шектестегі ауылына кеткен – біздің үйде тұрып жұмыс істейтін мұғалима жегжат қарындас екен. «Одаманның асуында көлігіміз үріндіге кезігіп, аяқ-қолымыз байланып, сол маңдағы жездеміздің үйінде жайрап жатырмыз, сабаққа кешігетін болдым, апайға (біздің үйдегі білгіш – мектеп директоры) жағдайды жеткізе саларсыз!» дейді ғой. «Әй, қол-аяғың мүлдем байланғыр, бай алмағыр… сыныққа сылтау… жездеңмен қоса жау алғыр қу желең қыз-ай!»
Терезеден тыстағы ерен тамашаға тоғытылып, тояттап, біршама уақыт өтіп те кеткенінде – «Одаманның асуында…» деген қу қыздың одағай сөздерінің сиқырлана басыма қайта айналып соғып, төтенше жағдай жариялап, санамды біржолата жаулап алғаны, – дегбірімді алып, түрткілеп, түлентіп те жібергені: «Сайтан алғырдың дәрменсіздігі – жалғанмен жағаласып жемірілген денсаулық!.. Мына, маған – ит жанды албастыға – сол жерде болуым керек еді емес пе?! Қорынып, не жатыс бұл?!. Жо-жоқ! – ол жерде емес, ол балапан асуда емес, қасиетті де киелі, қарт та әз-Қаратауымның ең биік ұшары – Мыңжылқы-Бессаздың оң қапталындағы, қырық күн қыс шілдесінде тірі жан атаулының тұяғы тимейтін Ашасайдың өр асуының өзінде!!!»
«Қап, әттеген-а-а-ай! «Бір кем дүние-а-а-ай!» Эх-х! «Атажұртындай жата-жабыса жайлаған жебірлік, – жегілер! – боқтыққа баттырып, көздеріңді ағартқан, не несібелеріңнен айырған...».
– Жараңдар! Қараңдар! Әне, көріңдерші! Әне-әне!..
«Томағасын сыпырып, қомданып, тастүйінденген Мыңжылқы-Бессаз! – Ашасайдың өр асуында ішектері үзілердей ышқына ысқырынып, қан-жосаланған жанкешті көк бет долы! – тас-борандатып, жан алысып жан беріскен қиямет мұздақ қар! – бірде ала-шұбар түтінденіп, бірде от-жалынға оранып, жанынан безген жезтырнақ бұлттар! – оқтын-оқтын әлем-тапұрықты қырық-пышақ осқылап алатын күн жарықтықтың жойқын сәулелері!..»
Міне, нағыз айқас! Нағыз әділет! «НАҒЫЗ ШЫНДЫҚ...»
Менің дәл қазіргі орным, сол бір Ашасайдың өр асуының дәп өзінде емес пе еді?! Ең-ең-ең... ұшарының ұшарында!!!
Игілік ӘЙМЕН