Алматы қаласы полиция департаменті Әкімшілік басқарма бастығы Жандос Мұратәлиев журналистермен кездесуінде жүргізушілерді мазалаған сұрақтардың басым көпшілігі айыппұлдардың бюджетке түсу-түспеуімен байланысты болғандығын жеткізді. «Сергек» камераларын орнатудағы негізгі мақсат жол-көлік ережесін бұзудың алдын алу мен азаматтардың өміріне қауіп төндіретін оқыс оқиғаларды болдырмау деп түсіндірген Жандос Мұратәлиев жүргізушілер тарапынан төленген әкімшілік айыппұлдар соңғы теңгесіне дейін бюджетке түседі деп атап өтті. Сонымен қатар жүргізушілер тарапынан жол-көлік ережелерінің өрескел бұзылатындығына алаңдаушылығын білдіре отырып, 2019 жылы жол-көлік апатынан 145 адам көз жұмса, бұл көрсеткіш 2018 жылы 130-ды құрағанын жеткізді.
Азаматтардың қауіпсіздігін негізге ала отырып, өткен жылдың сәуір айынан бергі аралықта сынақтан өткізу мақсатында әрі қала тұрғындарының өтініштері бойынша «Сергек» бейнебақылау жүйесі апат көп орын алатын аумақтарға орнатылған. «Сергек» бейнебақылау кешені жол ережесін бұзғандарды ғана емес, сондай-ақ көлік ұрлау қылмысының алдын алуға, қылмыскерді дер кезінде анықтауға мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде Алматы қаласы полиция департаменті мен қазақстандық «Көркем телеком» IT компаниясымен арадағы келісімдерге орай қала көшелеріне орналастырылған «Сергек» бейнекамераларының саны 400-ге жетіп отыр. «Сергек» жобасын басқару жөніндегі директор Бибігүл Айтүкенова көпшілікті мазалаған сауалға орай «Сергек» бейне- бақылау кешенінің отандық өндірушіге тиесілі екендігін айтып, орындалған жұмыс ауқымына 50 млн шамамасында теңге жұмсалғанынан хабардар етті. 2017 жылдан бергі аралықта іске қосылған жоба бүгінде тиімділігін көрсетіп келеді. «Сергек» камералары Нұр-Сұлтан қаласында орнатылған алғашқы жылдарда-ақ жол апаты көрсеткіштері азайған. Соңғы мәліметтер бойынша, жол апатынан көз жұмғандар екі есеге дейін азайып, көрсеткіш 60-тан 36-ға дейін төмендеген. Осындай мәліметтермен бөлісе келе Бибігүл Айтүкенова «Көркем телеком» ЖШС осы бағыттағы жұмысты жалғастыруға биыл да дайын екенін атап өтті.
«Сергек» бейнебақылау камераларының тиімділігіне тоқталған Тәуелсіз автомобилистер одағының төрағасы Эдуард Эдоков дамыған елдер тәжірибесінде қала көшелеріндегі жол-көлік қауіпсіздігі барынша күшейтілгендігін айтады. Мысалы, бір ғана Лондонда 400 мыңнан астам камера болса, Берлин, Амстердам, т.б. еуропалық қалалардағы жол-көлік жүйесі заманауи қондырғыларға сүйенеді. Сондықтан да өркениетті қадамдарды игерудің қазақстандық қоғамға пайдасы зор. Қауіпсіздік шараларын жетілдіру жол қозғалысында ғана емес, көлік ұрлау қылмысының алдын алуға да ықпал етеді. Жүргізушілік тәжірибесінен бірқатар мысал келтірген Эдуард Эдоков жол-көлік ережесін бұзуды азайтуда айыппұлдарды күшейту, қатаң жазалаумен бірге көлік иелерінің біліктілігін арттыру мәселесіне жіті назар аудару қажет, дейді. Әрбір жүргізуші үшін айыппұл төлемеудің амалы – жол-көлік ережесін қатаң сақтау. Ал «Қазақстан велоқоғамы» қоғамдық бірлестігінің өкілі Думан Қапасовтың айтуынша, «Сергек» кешені жол-көлік қозғалысының, сондай-ақ жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ете отырып, көлік жүргізу мәдениетін арттыруға ықпал ететіні сөзсіз.
Қалада «Сергек» камераларының жиі орналасу себептеріне қатысты қойылған сауалға орай Жандос Мұратәлиев камераларды қондырмастан бұрын арнайы сараптама жасалып, Бас прокуратураның Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті картасына назар аударылатынын атап өтті. Ал құқық бұзу деректері жол қозғалысы қауіпсіздігінің жедел ақпараттық жүйесіне тіркеліп, әкімшілік полиция өкілдерімен тексерілгеннен кейін жол ережесін бұзушыларға хаттама жолданады. Әкімшілік полиция комитетінің мәліметтеріне сүйенсек, жол жүру ережесін бұзған азаматтар жеті тәулік ішінде әкімшілік айыппұлды 50 пайыз мөлшерінде төлей алады. Құқық бұзған азаматтарға хаттамамен бірге айыппұл сомасы мен төлеу тәртібі түсіндірілген түбіртек беріледі. Хаттама толтырылғаннан кейін бір тәулік ішінде мәліметтер ІІМ деректер базасына енгізіліп, айыппұлды онлайн режімінде egov.kz порталы арқылы көруге және төлеуге болады. Егер де айыппұл осы көрсетілген мерзімде төленбесе, онда жүйеде айыппұл толық мөлшерде көрсетіледі. Айыппұл өтелген түбіртекті ішкі істер органдарына жіберу міндетті емес.
Жандос Мұратәлиев жиын барысында қоғамдық орындардағы қауіпсіздікті бақылау үшін қазіргі кезде қанатқақты жобалардың жүзеге аса бастағанына тоқталып, қылмыскердің бет жүзін дәл анықтайтын Израиль, Аустрия, еуропалық компанияларға тиесілі қондырғылардың бар екендігін жеткізді. Нақты нәтижеге қол жеткізгеннен кейін ондай камералар адамдар көп шоғырланған аумақтарда орнатылатын болады.
Жол бойын ғана емес, қаладағы қоғамдық қауіпсіздікті де бақылай алатын «Сергек» бағдарламалық кешені аз және кең ауқымды бірнеше камерадан тұрады. Тыйым салынған қызыл түске өтіп кету, бағдаршамның тыйым салған дыбысын елемеу, жылдамдықты асыру, қоғамдық көлік жолағына өтіп кету сияқты деректерді дәлме-дәл анықтайтын «Сергек» ауа райының қолайсыздығына, яғни тұманды, жаңбырлы, қарлы-боранды күндерге қарамастан, жасанды интеллект және компьютерлік дәлдік арқылы оқиғаны нақты көрсетеді. Олай болса, мамандар жауабынан кейін «Сергектің» керек екендігіне сенейік.
АЛМАТЫ
