Аталған заң жобалары Президент Қ.К.Тоқаевтың парламенттік оппозиция институтын қалыптастыру туралы тапсырмасын орындау мақсатымен әзірленген болатын.

Сенат Төрағасы Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің екінші отырысында Мемлекет басшысы саяси реформалардың алғашқы топтамасын жария еткенін атап өтті.

«Бүгін біз президенттік реформалар аясында әзірленген маңызды екі заң жобасын қабылдадық. Соған сәйкес еліміздегі демократиялық үрдістерді әрі қарай дамыту мақсатында қолданыстағы заңнамаға «парламенттік көпшілік» және «парламенттік оппозиция» ұғымдары енгізіліп отыр. Заңмен Мәжіліске сайланатын парламенттік оппозиция депутаттарының өкілеттіктері және олардың жұмысын қамтамасыз ету тетіктері нақты айқындалды. Мемлекет басшысының ұсынысымен қабылданған жаңа заңнамалық нормалар елімізде парламенттік оппозицияға кепілдікті қамтамасыз етеді және Қазақстандағы парламентаризмді дамыту үшін жаңа мүмкіндіктер ашады деп сенеміз», – деді Мәулен Әшімбаев.

Заң жобасына сәйкес Парламент Мәжілісінде депутаттық мандаттардың көбіне ие болған саяси партия немесе саяси партиялар – парламенттік көпшілік болып саналады.

Ал парламенттік көпшілікке енбейтін, әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси мәселелер бойынша сол көпшілікке қарағанда өзге позиция ұстанатын Мәжілістегі саяси партия немесе саяси партиялар «парламенттік оппозиция» деп түсініледі.

Парламенттік оппозиция жекелеген мәселелер бойынша парламенттік көпшілікті қолдауы да мүмкін. Заң бойынша Парламент Мәжілісінің регламентінде көзделген тәртіппен бір сессия ішінде кемінде бір рет парламенттік тыңдау өткізуге бастама жасауға да құқылы болады.

Сонымен бірге, саяси партия фракцияларының басшыларына, ал олар болмаған жағдайда не олардың уәкілеттік беруімен саяси партия фракцияларының өкілдеріне Парламент Палаталарының бірлескен отырыстарында, Мәжілістің жалпы отырыстарында, тұрақты комитеттердің, жұмыс топтарының отырыстарында, парламенттік тыңдау мен өзге де іс-шараларда сөз сөйлеу құқығына заңмен кепілдік беріледі.

Құжаттың негізгі мақсаты – парламенттік оппозицияның құқықтық негіздерін іске асыру. Заң жобасының міндеттері:

• парламенттік оппозиция құқықтарын іске асыру;
• Парламент Мәжілісінің тұрақты комитетінің төрағасы, сондай-ақ тұрақты комитетінің хатшылары лауазымдарына парламенттік оппозициядан депутаттардың сайлануына кепілдік беру.

Заңға сәйкес, парламенттік оппозиция өз депутаттарының арасынан Парламент Мәжілісі тұрақты комитетінің төрағасы лауазымына кандидатуралар ұсынуға құқылы. Парламент Мәжілісіндегі тұрақты комитеттердің бірінің төрағасы парламенттік оппозициядан (ол бар болса) ұсынылған депутаттардың арасынан сайланады.

Одан басқа, заң жобасы арқылы парламенттік оппозицияға өз депутаттарының арасынан Мәжілістегі тұрақты комитеттердің хатшылары лауазымына кандидатуралар ұсыну құқығы беріледі. Парламент Мәжілісіндегі екі тұрақты комитеттің хатшылары парламенттік оппозициядан (ол бар болса) ұсынылған депутаттар арасынан сайланады.

Осы ретте парламенттік оппозиция депутаттарынан сайланған комитет төрағасы мен хатшылары әртүрлі комитеттерге сайланатынын атап өткен жөн.

Сонымен қатар отырыста «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй бағдарламалары операторларының санын қысқарту мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң екі оқылымда қабылданды.

Заң жобасы Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша әзірленген болатын. Құжат арқылы бірқатар заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілді.

Онда тұрғын үй бағдарламалары бойынша жұмыс істеп тұрған «Қазақстан ипотекалық компаниясы», «Бәйтерек девелопмент» және «Тұрғын үй құрылысына кепілдік беру қоры» операторларын Тұрғын үй құрылысының бірыңғай операторына біріктіру көзделген.

Құжат құрылыс саласы субъектілерін ынталандыруды қамтамасыз етуге, ипотекалық кредиттеуді одан әрі дамытуға, тұрғын үй құрылысы операторының қызметін оңтайландыруға, жұмыс істеп тұрған операторлардың әкімшілік шығыстарын азайтудың есебінен бюджет қаражатын үнемдеуге бағытталған.

Бұл ретте құрылыс саласындағы субъектілерге қолдау көрсетуді, сондай-ақ, тұрғын үйдің қолжетімділігін қамтамасыз етуді Бірыңғай оператор жүзеге асырады.

Заң жобасының қабылдануы еліміз халқын сапалы және жайлы тұрғын үймен қамтамасыз етуге арналған мемлекеттік бастамаларды одан әрі іске асыруға, оның ішінде құрылыс саласына қолдау көрсетуге, тұрғын үй нарығындағы және ипотекалық кредиттеудегі сұраныс пен ұсыныстың теңгерімді өсуі үшін жағдай жасауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, отырыс барысында сенатор Ольга Перепечина капиталды сыртқа шығару мәселелеріне қатысты, ал сенатор Динар Нөкетаева аралас (оқыту тілі бойынша) мектептердің жұмысы жөнінде депутаттық сауалдар жолдады.