Өздеріңіз білетіндей, Абайдың әр толғамына ерекше мән беретін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен биыл ел көлемінде аталып өтілетін Абайдың 175 жылдық мерейтойы 10 тамызға жоспарланған еді. Сонымен қатар осыдан ширек ғасыр бұрын ЮНЕСКО деңгейінде тойланған Абайдың 150 жылдығы да осы күнге белгіленген-ді. Осыған орай, Үкіметтің қаулысымен 10 тамыз – Абай күні болып бекітілді. Баршаңызды осы бір атаулы күнмен шын жүректен құттықтаймын!

Министрлік тарапынан және жалпы халықтың белсенділігімен Абай­дың мерейтойы аясында ауыз толты­рып айтарлықтай ауқымды істер атқа­рылды әрі әлі де атқарылып келеді. Ең маңыздысы ақынның 175 жыл­дығына қатысты барлық іс-шараларда Прези­дентіміз Қасым-Жомарт Кемел­ұлының «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» мақаласында айтылғандай, басты мақсатымыз ретінде той тойлау емес, ой толғау, ой-өрісімізді кеңей­туге аса ден қойып отырмыз. Бекітіл­ген жалпыреспубликалық жоспар­дың бар­лық іс-шаралары идеологиялық және ағартушылық бағытты қамти­ды. Мемлекет басшысы атап өткен­дей, мерейтойдың күн тәртібі тұжырым­дамалық тұрғыдан елде және шетелде ­Абай тұлғасының жаһандық ауқымын кеңінен танымал етуге арналған идео­ло­гиялық-мазмұнды және сапалы іс-шараларды өткізуге негізделеді. Осы­ған дейін іске асырылып жатқан игі істердің бірқатарына, елеулі шараларға тоқталсам, Абайдың «Жидебай-Бөрілі» музей-қорығын толыққанды ғылыми-зерттеу орталығы етіп қайта құру тұжы­рым­дамасы әзірленді. Абайды жан-жақты танытатын, хакімнің артында қалған мұралары сақталған музейлерді музеефикациялау, Шығыс Қазақстан облысындағы бас-аяғы 18 объектіде инфрақұрылымды дамытуға бағытталған жаңарту жұмыстары жүргізіліп жатыр.

Танымдық, идеологиялық тұрғыда Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлт­тық университетінің базасында «Абай академиясы» ғылыми-зерттеу инсти­туты құрылды. «Абай академия­сы» Абай Құнанбайұлының 175 жыл­дық мерейтойын өткізу жөніндегі жалпы­респуб­ликалық жоспарда белгіленген «Абай мұрасы» және «Абай» интерактивті кешенін құру бойынша мемлекеттік тапсырыс негізіндегі екі жобаны іске асыруды ұйымдастырып, үйлестіреді. Бұдан бөлек балаларға, ересектерге, зерт­теушілер мен жалпы ізденушілерге арнап 9 түрлі кітапты баспаға әзірлеуді, Абай төңірегінде түрлі танымдық сұхбаттар мен ғылыми материалдар дайындау­ды да аталған академия қолға алып отыр. Бұдан бөлек жазушы-драматург, абайтанушы Роллан Сейсенбаев Абай­дың 10 томдығын шығарды. Негізі министрліктің қолдауымен басылып, әлі де жарыққа шығаруға әзірле­ніп жат­қан Абайдың өмірі мен шығармашы­лығына арналған ғылыми-танымдық, тағылымдық кітаптардың қатары көп.

Абайдың өзі де, сөзі де – қазақтың бет-бейнесі. Сол себепті оның шығарма­шылығын елде ғана емес, шетелдерде де насихаттауымыз керек. Бұл ретте ақын-жазушыларымыздың еңбегі ұшан теңіз. Абайдың шығармалары көптеген шет тілдеріне аударылды, қазір де тәржіма­лау жұмыстары жалғасып жатыр. Осы мақсаттағы жұмыстар жемісін бере бас­тады. Айталық, 2019 жылы 30 қарашада Ош қаласында өтетін ТҮРКСОЙ Мәде­ниет министрлері тұрақты кеңесі­нің отырысында ТҮРКСОЙ шеңберінде 2020 жыл – «Абай жылы» деп бекітілді. Мәдениет және спорт министрлігі 2020 жылы 27 қаңтарда Чехияның Ұлттық кітапханасында Абай Құнанбайұлының 175 жылдығына арналған мәдени-ақпа­раттық орталық ашып, онда Абай­дың электронды форматтағы мұрасына қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін бөлін­ген екі аудитория қызмет көрсетуде. Сон­дай-ақ Будапешт қаласындағы Сечени атындағы Ұлттық кітапханасында және Братислава қаласындағы Ян Амос Комен­­ский атындағы университет кітап­хана­сында «Абай оқулары», көрмелер, дөңгелек үстелдер ұйым­дастырылды.

Ал енді қазір атқарылып жатқан жұмыстардың ішіндегі елеулісі ретінде Абайдың толық шығармаларын 10 түрлі шет тіліне (француз, ағылшын, орыс, араб, испан, қытай және түрік, жапон, неміс, италиян тілдері) аударып, 3 мың данадан кем емес таралыммен басып шығаруды атап өтуге болады. Қазіргі таңда Абай Құнанбайұлының толық шығармалар жинағын аудару жұмыстары аяқталып, редакцияланып жатыр. Сондай-ақ биылғы қазан айында Париждегі ЮНЕСКО-ның Штаб-пәтерінде Абай мерейтойының ха­лық­аралық тұсаукесерін өткізу жос­пар­ланған болатын. Алайда әлемдегі ахуалға байланысты бұл шараның өткі­зілу фор­маты өзгеруі мүмкін. Абайдың шығар­машы­лығын кең көлемде насихаттау мақ­сатында «ABAI world challenge» шара­сын бастамақпыз, алдағы уақытта бұл бас­тамамызға Абайдың шетелдік оқыр­мандары, шекараның сыртындағы руханияттың жанашырлары атсалысады деп сенеміз.

Ведомствоға қарасты барлық мекемелерде Абайдың 175 жылдығына арналған жұмыстар жүргізілуде. Бұған қо­са аталған жалпыреспубликалық жос­пар­дың 4-тармағына сәйкес, еліміз­дегі ірі қалалар мен облыстардың әкім­дік­тері тарапынан мерекелеудің өңір­лік жос­парлары әзірленіп, бекітіліп, жоспарға сай іс-шаралар өткізіліп келеді.

Айта кету керек, елдегі орын алған жағдайды ескере отырып Абай Құнан­байұлының 175 жылдығына арналған бірқатар іс-шаралар, соның ішінде конкурстар, ғылыми конференциялар мен семинарлар, дебаттар, музей мен кітапханаға экскурсиялар, концерттер және т.б. онлайн форматқа көшірілді. Сонымен қатар мәдени танымдық шаралар онлайн форматқа ауыстырылды, оның аясында республикалық, облыстық, өңірлік деңгейдегі мыңнан аса білім беру, мәдени-ағартушылық іс-шаралар жоспар­ланған.

Ұлы Абайдың есімін ұлық­тау мақсатында еліміздің бар­лық өңірлерінде білім, мәдениет меке­мелері, көшелер мен даң­ғыл­дар аталған тұлғаның есімімен аталады. Жыл басында Семей қаласындағы әуежайға Абай Құнанбайұлының есімі берілгенін білесіздер.

«Ғылымды іздеп, дүниені көз­деп», ұлтының болашағына алаң­дап өткен ұлы тұлғаның бүгінгі ұрпаққа қалдырған мұра­сы ұшан теңіз. Ал ақын мерейтойы оның есімін асқақтату, шығармашылығына терең бойлап, асыл сөзін сіңіру, жаңа ұрпаққа өсиетін жеткізу жолындағы қадамдардың бірі. Сондықтан бұл бір жылдың аясында атқарылумен шектелмейді. Жалпы ұлтымыздың бір есіміндей, қазақпен «аттас» Абай­дың атын, абыройын асқақтатуды көздейтін жұмыстар жалғасын таба бермек.

Қазақ үшін Абай – дара, Абай – дана! Бір кезде ұлт қамын жеген ұлы пер­зент­тің есімі бүгінде туған хал­­қы­­мен егіз ұғымға айналып кет­ті. Абай десе қазақ, қазақ деген­де Абай­­дың аты қатар аталатыны сөзі­ме дәлел. Сон­­дықтан ұлы ақын­ның ту­ған күнін­де, жаңа мем­лекеттік мере­ке­міз­ді пайдалана отырып барша қазақ­­стан­дықтарды Абай күнімен тағы да құт­тық­­­тай­мын! Абай көксеген биік дәре­­жеде болайық, «бі­рімізді бірі­міз дос көріп» ісіміз іл­геріге бас­сын. Өсіп-өр­кен­дей берейік.

Ақтоты РАЙЫМҚҰЛОВА,

Мәдениет және спорт министрі