Таным • 10 Ақпан, 2021

Түркі жұртының текті перзенті

340 рет
көрсетілді
5 мин
оқу үшін

Өз заманының заңғар тұлғалары саналы жанның рухани кемелденуіне негіз болып, рухизаттың шөл басар кәусар бұлағына айналуымен биік. Олардың жүрек көзін ашар жауһар туындылары ұрпақ жадында гүлдеп, уақыт сандығында мәңгі сақталады. Сондай алыптардың қатарында түркі жұртының текті перзенті Әлішер Науаи де бар. Сол мүддені негізге алып, Халықаралық Түркі академиясы абыз ақынның 580 жылдығына орай «Шығыстың жарық жұлдызы» атты шара өткізді.

Түркі жұртының текті перзенті

Рухани іс-шараның тізгінін Халық­аралық Түркі академиясының прези­денті Дархан Қыдырәлі ұстады. Ғұмы­ры ғибратқа толы абыз ақын­ жи­нақ­тарының салмағын, жақұт жаз­бала­рының тереңдігін, мазмұн­дылығын маз­дата айшықтаған мәжілістің модераторы ғұ­ламаның асыл қасиетіне тоқ­талып отыр­ды.

Әлқисса сөздің басы Өзбекстан Рес­публика­сының Қазақстан Республика­сындағы Төтенше және өкілетті Елшісі Саидикрам Ниязходжаевқа берілді.

«Түркі өркениетінің өркендеуіне ерекше үлес қосқан Әлішер Науаи баба­мыздың еңбегін қалай дәріптесек те жарасады. Сіздер үшін Абай – руха­ният­­тың биік шыңы болса, біз үшін Әлішер Науаи бабамыз – кемең­герліктің кеніші. Бүгінгі осындай игі іске мұрындық болған Халықаралық Түркі академиясына алғысымды айтамын. Ке­меңгер Әлішер Науаи есімі, оның шы­ғар­малары қазақ халқы арасына да кең тарағандығы көпке аян.  Қазақ поэ­зиясының шұғылалы шыңы, даныш­пан ақын Абай Құнанбайұлы кесел мен кесапаттың аражігін жырмен ажыратып, жіктеп беріп, елдің ертеңіне алаңдап өтсе, Науаидің ін­жу-маржандарынан ізгі­ліктің самалы еседі. Сондықтан бір ата­ның егіз баласындай қос ғұламаның шығар­машылығын насихаттап, ұрпақ сана­сына сіңіруіміз қажет», деді С.Нияз­ходжаев.

Естеріңізде болса, былтыр акаде­мия­ның жетекшілік етуімен Әлішер Науаи­дың «Хамсасы» қазақ тіліне, ұлы Абай­дың шығармалары өзбек тіліне  аударылып, жарық көрді. Қазақстан Рес­публикасы Парламент Сенатының Төрағасы Мәулен Әшімбаев пен Өзбек­стан Республикасы Парламенті Сена­тының Төрайымы Танзила Норбаева қатысқан жиында «Хамсаның» тұсау­кесері жасалған болатын.

 Шара барысында «Төгілді жыр тасқыны тартып арна, мұхиттай түркі сөзі таусылар ма» деп ұлы Әлішер Науаи бабамыз жырлағандай жауһар қазына «Ескендір қорғаны», «Ләйлі Мәжін» қос дастанын қазақ тілінде сөйлеткен, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Нұр-Сұлтандағы С.Сей­фул­лин музейінің директоры, көр­нек­­ті ақын Несіпбек Айтұлы ағынан жарыла сөйледі.

«Науаи өзбектің ғана ақыны емес. Ол – барша адамзатқа ортақ тұлға. Ақынның ой-толғамдары мен өсиеті барша түркі жұртына арналған десек те, артық бола қоймас. Оның болашақ ұр­паққа қалдырып кеткен өлшеусіз мұрасы әлі де зерттеуді қажет етеді. Кезінде айтулы ақын Қалижан Бек­хожин бабамыздың біраз еңбегін қазақша сөйлеткен еді. Бүгін сол дәс­түрдің ізгі жолы жалғасуда. Алла ғұ­мыр берсе, Науаидің даңқты туын­дыларын ана тілімізде айшықтап, қазақ жастарының рухани игілігіне ұсы­намын», деді Н.Айтұлы.

Онлайн әрі офлайн режімде өт­кен жиында Парламенті Мәжі­лісі­нің депутаты Фахриддин Ка­ратаев, Әлішер Науаи атындағы Таш­кент өзбек тілі және әдебиеті универси­тетінің ректоры, профессор, фило­логия ғылымдарының докторы Шухрат Сирожиддинов, Ми­чи­ган уни­верситеті жанындағы Еуропа, Ресей және Еуразиялық зерттеулер орталығы директорының орынбасары, профессор Тимур Қожаоғлу, Өзбекстан Республикасы Мемле­кет­тік сыйлығының лауреаты, ақын, жазу­шы, қоғам қайраткері Мұхаммед Әли, Еуразия Жазушылар Одағының төрағасы Якуп Омероглу, Баку Ұлттық университеті әдебиет кафедрасының меңгерушісі, профессор Рамиз Ас­кер, Қырғызстандағы Жалал-Абад мем­лекет­тік университетінің профессоры, филология ғылымдарының докторы Ибраим Абдувалиев, Ыстанбұл мәдениет универ­ситетінің профессоры Вахит Түрк және түркі ел­дерінің белгілі мемлекет және қоғам қайраткерлері тілек білдіріп, баба мирасы хақында терең әңгіме өрбітті.

Айта кетейік, академия ғұлама бабамыз  Әлішер Науаидің 580 жыл­дығына орай  алдағы уақытта бірнеше шара  өткізуді жоспарлап отыр. Атап айтсақ, Әлі­шер Науаи атындағы Таш­кент өзбек тілі және әдебиеті уни­вер­ситетімен бірлесіп, ұлы ақынға ар­налған халық­аралық конференция өткізбек. Сондай-ақ кемеңгер ой­шылды зерттеуге, тәр­жі­малауға, наси­хаттауға жан-жақты қолдау көр­сетеді. «Ортақ Түркі әдебие­ті» оқу­л­ығында Әлішер Науаи өмірі мен шығармашылығына көлемді орын берілді. Ең кереметі Әлішер Науаи­дің тіл, тарих, өнер туралы бағалы зерт­теулері қазақ тіліне аударылатын болады.

Жиын соңында Шығыс жұлды­зының рухына ар­налған бейнеролик көрсетіліп, қатысушылар естелік суретке түсіп, тарқасты.