ЖАҢА ЖҮЙЕ САПАНЫ ТАЛАП ЕТЕДІ

БІРЫҢҒАЙ ҰЛТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ КЕҢ ҚАДАМ БАСУЫ ҮШІН БАТЫЛ ҚИМЫЛ МЕН МЫҚТЫ ҰСТАНЫМ КЕРЕК, –ДЕЙДІ  ОБЛЫСТЫҚ АУРУХАНАНЫҢ БАС ДӘРІГЕРІ ИРИНА ШТЕЙГЕРВАЛЬД Облыстық аурухана бас дәрі­ге­рі­нің есігін егде кісі қақты. Қы­зы­ның жарақаты өте ауыр, Федоров ауданынан келіп тұр. Онда да аудандық аурухана, ауылда фельд­шерлік-акушерлік пункт бар. Ири­на Анатольевна Штейгервальд бас­таған дәрігерлер адам өмірі үшін жанталаса ұмтылды. Қатты жа­ра­қат онсыз да денсаулығы нашар қызды әлсіретіп жіберген. Түбірлі медициналық тексеру, қорытын­ды­лар жасау керек. – Аудандарда жетіспейтін лор-дәрігердің, кардиологтың көмегі қажет. Сондықтан науқасты об­лыс­тық ауруханаға орналастыр­дық. Енді сапалы емдеу біздің дәрігерлердің еншісінде, лажынша қысқа мерзімде емдеп, ауру бір­ша­ма айыққаннан кейін жалпы ағ­за­сын нығайтатын дәрі-дәрмектер ала­тын кезде науқасты күндізгі ста­ционарлық ем қабылдауға шы­ғарамыз, – дейді бас дәрігер Ирина Штейгервальд. Облыстық ауруханадағы бөлімшелердің бар­лығында да емделіп жатқан науқас жандарға дәрігерлер осы тұрғыдан шешім қабылдайды. Оның жұмыс кабинетіндегі үс­тел­дің үстінде 2009 жылы Астана­дан шыққан аурулар тізімі жур­на­лы жатыр. Онда бірыңғай ұлттық жүйе бойынша қандай ауруға ста­ционарлық, қандай ауруға күндізгі стационарлық немесе амбулато­рия­лық ем ұсыну қажеттілігі тайға таңба басқандай жазылған. Денсаулық сақтау саласындағы бірыңғай ұлттық жүйе енгізілгелі бұл аурулар тізімі әр дәрігердің үсте­лінің үстінде жатады екен. – Халықта “көз қорқақ, қол батыр” деген сөз бар. Жылдың ба­сын­да бірыңғай ұлттық жүйе енгі­зі­леді дегенде басқа түгел дәрі­гер­лердің өздері де аңтарылып қалған едік. Әр адам дәрігерді өзі таң­дай­ды дегенді түсінбедік. Дәрігерлер жетіспей жатқанда қандай таңдау болады дедік. Жаңа жүйе нау­қас­тың мүддесі тұрғысынан жүр­гі­зі­ле­ді. Мұның мәнісі былай, ауру адам стационарлық ем алу керек кезін­де ол қайсы ауруханаға жатып, қай дәрігерге емделу керектігін өзі шешеді. Оған дейін бұрынғы жүйе сақталады. Адам аяқ астынан ауы­рып қалса мен ана дәрігерге қа­рал­ғым келеді деп, бірден ауру­ха­наға жетіп келмейді ғой. Қазір істі бастап кеткен біз бұл жүйенің мем­лекет бөлген қаржының орын­ды жұмсалуына, дәрігерлердің сапа үшін жұмыс істеуіне ықпал ете­тін тегершік екенін көріп отыр­мыз, – дейді Ирина Анатольевна. Бірыңғай ұлттық жүйені баста­ған облыстағы стационарлық ем­деу мекемелерінде жылдың алғаш­қы тоқсанының өзінде біршама нәтиже көрінді. Өткен жылдың осы мерзімінде барлығы 36 мың ауру стационарлық ем қабылдаса, биыл жыл басынан бергі үш айда олардың саны 31 мыңға төмен­де­ген. Оның керісінше стационарды алмастыратын ем қабылдағандар­дың саны өткен жылдың алғашқы тоқсанында 1900 адам болса, биыл жыл басынан бері олардың саны 9 мыңға жетті. Аурулардың тек об­лыстық ауруханада ем қабылдау ұзақтығы өткен жылғы 12 күн-төсек болса, биыл ол 11 күн-тө­сек­ке түскен. Бұл бас дәрігердің айтуынша ауруларды ауруханадан “қуу” емес. Қайта ем сапасының жақсарғаны болып табылады. Әрі адамдар да аурухана төсегінде та­ңыл­май, өзіне өзі келген кезде амбу­латорлық немесе күндізгі стационарда емін жалғастыруына мүмкін екенін түсінді. Бұл науқас­тың тәуір болып, ауруынан айы­ғуы­на үмітін арттырады, сонымен қатар, дәрігердің де жұмыс ауқы­мын жеңілдетеді. – Жылдың алғашқы аптала­рын­да жұмыстың техникалық си­па­ты басым, өте қауырт болды, – дейді Ирина Анатольевна. – Өйт­кені жаңа жүйе бойынша құжаттар толтыру уақыт алды. Сонымен қа­тар, аға буын өкілдері, үлкен кісі­лерге жаңа жүйенің ережелері мен шарттарын түсіндіріп бақтық. Мысалы, үлкен кісілердің көпші­лі­гінің жүрегі ауырады. Мәселен, бір кісі келді делік. Оны тек­се­ру­дің медициналық қорытындысын қарай келгенде ауруханаға жат­қызу­дың қажеті жоқ. Журналдағы тізім бойынша да жүрек ауруының әлгі кісі зардап шегетін түрі ста­цио­нарлық емдеуді керек етпейді. Осыны түсіндіргенде бізге келген қария ауруханаға алмады, маған көңіл бөлмеді деп байбалам са­ла­ды. Мұны біз оған түсіндіруден жа­лықпадық, оны күндізгі стацио­нарға жібердік немесе ол кісінің күнделікті келуі қиындыққа соқ­қанда жергілікті жерлердегі емхана дәрігерлері қызмет көрсетті. Облыстағы емдеу мекемелері­нің барлығы да жаңа жылға дейін бірыңғай ұлттық жүйеде жұмыс іс­теу­ге дайындық барысында аккре­ди­тациядан өтті. Денсаулық сақтау саласының материалдық базасын нығайту, жөндеу жұмыстарының уақтылы және тиянақты жүргі­зі­луі де осы мемлекеттік бағдарла­ма­ға дайындықты күшейте түскен болатын. Жақында облыстағы емдеу ме­ке­мелерінде дәрі-дәрмектің жетіс­пеушілігі туралы әңгіме болды. Дәрі-дәрмек түрлерін республика бойынша жалғыз қамтамасыз ету­ші СҚ “Фармацияның” үлгермей отырғаны да белгілі жәйт. Облыс­тағы емдеу мекемелері бұрынғы жа­сап алған қорларының арқа­сын­да әзірге тапшылықты сезініп отыр­ған жоқ. Дегенмен дәрінің тап­шылығы сезіле қалған күнде адамдар мұны бірыңғай ұлттық жүйе­нің кемшілігі деп түсініп қалуы мүмкін. Дәрігерлер оны жаңа жүйе кемшілігі деуге қимай­ды, уақытша қиындық санайды. – Өзіміз сұраныс берген дәрі­лер­дің 70 пайызына жуығын алған­быз. Қазір дәрі жөнінен де соншылақты “дағдарыс” бола қа­ла­тын жағдай жоқ. Жүйе енді ен­гізіліп жатқандықтан, оның қа­дамы­ның жүріп кетуі үшін емдеу мекемелері басшылары, дәрігерлер тығырықтан жол тауып, іздене бі­луі керек. Қармансаң қарап қал­майсың. Мысалы, мен бас дәрігер ретінде өзімізде жоқ дәріні басқа емдеу мекемелерінен сұрастыра­мын. Оларда бар болса уақытша қарызға аламын да өзімізге түс­кен­де қайтып беремін. Менен де дәрі сұрап өзге облыстардан теле­фон шалған әріптестерім болды. Уақытша қиындықты “Самарқан­ды су алды” деп желеулетпеу ке­рек. Игілікті іс қандай қиындық бол­са да өміршеңдігін көрсетеді. Көш жүре түзеледі, – дейді об­лыстық аурухананың бас дәрігері. Емдеу сапасын көтеруді басты бағыт етіп ұстаған денсаулық сақ­тау саласындағы бірыңғай ұлттық жүйенің келешегі мықты мате­риал­дық база бар жерде ғана бол­мақ. Облыста аудандық аурухана­лар­дың басым көпшілігі жөн­деу­ден өткізілді. Емдеу мекемелеріне ұзақ уақыт жөндеу жұмыстары жүргізілмеген болатын. Сондықтан осы салада атқарылған іс өте ауқым­ды. Қазір ауылдағы фельд­шерлік-акушерлік пункттердің өзі уақыт талабына сай сапалы жөн­делді. Онда ауыл адамдарына амбу­латорлық ем жасауға және ден­саулығын сақтау үшін профи­лак­тикалық жұмыстар жүргізуге толық мүмкіндік бар. Ауылдағылар бұрынғыдай емдеу мекемесінің аузында ілулі тұратын қара құ­лып­ты ұмытты. “Жол картасы” шең­берінде жөнделіп жатқан облыс­тық онкологиялық диспансердің, Рудный қаласындағы емхананың және Әулиекөл аудандық ауруха­на­сының жөндеу жұмыстары биыл аяқталады. Сонымен қатар, Қос­та­най қаласындағы облыстық ауру­хананың емдеу корпусының, облыстық қан құю орталығының, Рудный қаласындағы балалар ауру­ханасының жалғасып жатқан құрылысы да жыл аяғына қарай аяқталып, нысандар пайдалануға берілмек. Облыстық денсаулық сақтау саласы басшыларының айтуынша, үстіміздегі жылдың алғашқы екі тоқ­санында жаңа медициналық құ­рал-жабдықтар алынады. Об­лыс­тық аурухананың өзінде бір­не­ше ғылым кандидаттары, доктор қызмет істейді. Күрделі операция­ларды жергілікті жерде жасау үшін бұл аурухана ғылыми ізденістер орталығына айналып отыр. Мемлекет бөлген қаржы да жеткілікті. Тек соның тиімді иге­рілуіне атсалысуға деген талпыныс бар. Әр теңге орнына жұмсалғанда ғана сапа көрсеткіші де жақсара түсетіні әлімсақтан белгілі. Ал бі­р­ың­ғай ұлттық жүйенің темір­қа­зық етіп ұстанған бағыты – тек сапа. Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА. ҚОСТАНАЙ. АТЫРАУДА ДӘРІГЕР ЖЕТІСПЕЙДІ Жыл сайын өңір медици­на­сы­на қаржылай қолдау жасалынып ке­леді. Дәрігерлердің баспана мә­селесі де оң шешімін табуда. Ауру­ханалар мен емханалар осы за­ман­ғы медициналық жабдықтармен қамтылуда. Қазір облыстың меди­ци­на саласында 1250 дәрігер жұ­мыс жасайды. Бұлардың қатары был­тыр жоғары оқу орнын бітір­ген 20 дәрігермен толығыпты. Об­лыстық денсаулық сақтау бас­қар­масының бастығы Меңдіхан Өтеп­қа­лиевтың айтуынша, оның үшеуі өз еріктерімен Атырауда жұмыс іс­теуге ниет етіпті. Ал 17 жас маман арнайы жолдамамен келген екен. Бұлардың ішінде 4 маман Қызыл­қоға, Құрманғазы, Махамбет және Мақат аудандарында жұмыс жа­сау­да. – Біздегі басты проблема – дә­рігерлердің жетіспеушілігі. Қазір 340 дәрігердің орны бос тұр, – деді басқарма бастығы М.Өтеп­қа­лиев газет тілшісімен әңгімесінде. – Әсіресе, ауылдық жерлерде фти­зиатр, нарколог, психиатор, аку­шер-гинеколог жетіспейді. Осыған орай аудандық, қалалық емдеу орындарының бас дәрігер­ле­рі М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік академия­сын­да жас мамандармен, оқу ор­ны­ның басшыларымен кездесуде. Мақсат – жастарды өңірде жұмыс іс­теуге шақыру. Мамандардың жетіспеуші­лігі­нен кейде дәрігерлерге өзіне ­қа­тысты емес ауру түрлерін емдеу жүктелетіні жасырын емес. Басқа амал жоқ. Бұл алыстағы ауылдарда жиі кездеседі. Ал облыс орта­лы­ғының өзінде білікті дәрігерлер жоғары жалақы төлейтін “Интер­тич”, “Медикер”, “Доктор плюс” се­кілді жеке клиникаларға ауысып кететін жайттар аз емес. Себебі, бұл клиникаларда мұнай компа­ния­ларына медициналық қызмет көрсететіндіктен, жалақы көп мөл­шерде төленеді. Басқарма басты­ғы­ның айтуынша, әлі де дәрі­гер­лер алатын жалақы көңілдегідей емес. Мәселен, ауруханалардың бас дәрігерлері 35000-50000 теңге ара­лығындағы жалақымен күн кө­руге мәжбүр. Жалақының төмен­дігі дәрігерлерді кейде ауруханаға емделуге келген қаржылы адам­дар­дың қалтасынан дәметуге итер­мелеуі мүмкін екендігін жоққа шы­ғаруға болмайды. Мұны бол­дырмаудың қандай жолы бар? – Алдымен, медицина сала­сында жұмыс жасайтындардың көзқарасы өзгеруі қажет, – дейді М. Өтепқалиев. – Себебі, заман өзгерді. Талап өзгерді. Бұрынғы әдіс­пен жұмыс жасауға болмайды. Қазір салаға мемлекеттің қаржы­лық қолдауы жақсарды. Маман дайындалып жатыр. Жаңа жаб­дық­тар алынып жатыр. Соған орай дәрігерлердің, медбикелердің жауап­кершілігі арттырылуы қажет. Елбасының талабы осындай. Бұл биылғы Жолдауда да нақтыланып, дәрігерлерге әсіресе, ана мен бала өмірін сақтауға баса мән берілуі қажеттігі міндеттелді. Осыған орай айтар болсам, былтырғы жылы бі­рінші тоқсанда 2 ана өлімі болып, 64 бала шетінеген екен. Биылғы бірінші тоқсанда ана өліміне жол берілмеді. Өкінішке орай, 59 бала­ның шетінегенін жасыра алмай­мыз. Сонымен қатар, өңірде ту­бер­кулезге шалдығу 6,7 пайызға азайды дегенімізбен, бұл сырқат­тың әлі де жоғары деңгейде қалып отырғаны рас. Мамандардың айтуынша, өңір­де бұл сырқатты бірден түпкілікті жою мүмкін емес. Дегенмен, алда­ғы 10 жылда 20 пайызға дейін азай­тудың мүмкіндігі бар. Ол үшін фтизиатор-дәрігерлермен қамту мәселесі толық шешілуі тиіс. Осы мақсатпен Алматы, Астана, Ақтөбе қалаларындағы медициналық оқу орындарымен келісілген жоспарға сәйкес жылма-жыл Атырауға жас мамандар келмек. Қазір өңір ме­ди­цинасы фтизиатор-дәрігерлер­мен 68 пайызға ғана қамтылып отыр. Жалпы өңірдегі ең көп кездесетін сырқаттар жеткілікті. Со­ның ішіндегі жастар жиі шал­ды­ғатын жүрек-қан тамырлары ауруларын емдеу үшін арнайы кар­диология орталығы ашылды. Қазір осы орталыққа Астанадан білікті хирургті шақыру, оның бас­пана мәселесін шешу қарасты­ры­луда. Сөйтіп, Алматы, Астана, тіп­ті Ресей қалаларына емделу үшін сарсылатын жұрт енді Атыраудың өзінде емделетін болды. Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ. Атырау облысы.