Тоқырау жылдарындағы түрлі қиындықтарға қарамастан, 1993 жылдың 16 желтоқсанында – тура Тәуелсіздік күні облыстық қазақ драма театры М.Әуезовтің «Қарагөз» трагедиясымен өз шымылдығын алғаш рет ашты. Сол күні театрдың 500 орындық залына сыймаған халықтың бір жартысы қақаған суықта, қуанышты бөліскен жұрт дастарқан жайып, ұлан-асыр той жасады. Сан жылдар өзге ұлттың театрына телміріп келген кезде төл театрымыздың ашылуы өлгені тіріліп, өшкені жанғанмен бірдей еді. 2002 жылы облыс орталығында арнайы жобамен қазақ драма театрының ғимараты салынды.
Содан бері жиырма жыл өтті. Өткен жылғы маусым – театр үшін мерейлі кезең. Жиырма жылдыққа орай өнер ұжымы ауыл-аймақты аралап, театр күндерін өткізді. Теректі, Сырым, Қаратөбе аудандарында көрме, баспасөз-мәслихаты, көрерменмен кездесулер ұйымдастырылды. Балаларға арналған ертегілерден тұратын және Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек», Ш.Айтматовтың «Ақ кеме», С.Балғабаевтың «Ең әдемі келіншек» қойылымдары халыққа рухани азық болды. Ауылдық ағайын театр әртістерінің өнеріне тәнті болғандарын айтып, үлкен сый-құрметпен шығарып салып жатты. Театр шымылдығын ашқан тұңғыштар: Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Б.Молдабаев, Ж.Тілекқабылов, А.Жүгінісова, М.Жылыбаев, Т.Есенғалиев, Б.Исалиева, М.Бектенов, Б.Жақыпова және басқалар әрқашан сахна төрінде. Алғашқы қойылымдарды сахналаған режиссерлер Жамбылбек Есенбеков пен Елкен Жылқышиновтың есімдері құрметпен еске алынады. Өмірден ерте озған алғашқы өнер саңлақтары Т.Имашев, С.Сембаев, А.Сұлтанғалиевтің отбасы мүшелері де дәйім ортамыздан табылады. Мерейтойда театр жайлы фильм көрсетіліп, үздік қойылымдардан үзінділер сахналанды. Ең басты тарту, театрдың 20 жылдық жүріп өткен жолын тасқа басқан «Батыс Қазақстан облыстық қазақ драма театры» атты кітап-альбом дер едім. Күні бүгінге дейін театрда 100-ден астам қойылым сахналанды. Репертуарда драматургияның барлық жанры, ұлттық дүниелермен қатар, аударма шығармалар да қамтылған. Соңғы жылдары С.Балғабаевтың «Ғашықсыз ғасыр», Д.Исабековтің «Әпке», Т.Жуженоғылының «Көшкін», А.Цагарелидің «Ханума», А.Чеховтың «Бәстесу», Г.Гориннің «Атың өшсін, Герострат», Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек» және Ж.Шевренің «Күтпеген қайырымдылық» туындылары қойылды. Театр ұжымы бір жылдың ішінде үш рет халықаралық өнер байқауларына қатысып, жеті рет республикалық театр фестивальдерінде бақ сынады. Қалыс қалған кезіміз аз. Сәулетті зәулім ғимаратта екі сахна, бірнеше кіші зал бар. Грим бөлмелері, би, жаттығу залдары мен бөбектер бөлмесі өнер иелерінің алаңсыз шығармашылықпен айналысуына мүмкіндік береді. Жақсылықтарымызды ешкім тартып алмас. Кемшіліктеріміз де жоқ емес. Ал сол қалыс қалған тұстарымызды оңалту үшін қолбайлау болып отырған мәселелерге қатысты өз ұсыныстарымызды айтып өткіміз келеді. Біріншіден, театр қызметкерлерінің әлеуметтік жағдайы шымбайымызға батады. Осы кезге дейін денсаулық, білім саласында жалақы мөлшері біртіндеп көтерілді де, тек мәдениет қызметкерлері бұл игіліктен құр қалды. Соның ішінде Астана, Алматыдағы академиялық театрлар мен облыстық театрлар қызметкерлерінің еңбекақысы екі түрлі төленіп келеді. Екі түрлі үстемақы санатымен. Шығармашылық адамы астанада жүрсе де, ауыл-аймақта еңбек етсе де, тек өнермен айналысады. Өнер – қай жерде де өнер. Бәріміздің илеп жүргеніміз бір терінің пұшпағы. Сондықтан жалақыға қосылатын үстемақы санаты теңестіріліп, мұндай ала-құлалыққа жол берілмеуі керек деп есептейміз. Екіншіден, театрға меценаттық көмек керек. Академиялық театрларға қаражат – Мәдениет министрлігінен, облыстық театрларға – жергілікті әкімдіктен бөлінетіні белгілі. Бірақ облыс бюджеті театрдың сан салалы қажеттілігін қамти алмайды. Сахна декорациясы, киім-кешегі, бутафорлық дүниелер – толыққанды сапалы көркем шығарма, яғни бір спектакль қою үшін – 2-5 миллион теңге көлемінде қаржы қажет. Ал жылына театрлар бірнеше қойылымдардың премьерасын жасауы тиіс. Сол себепті, өңірдегі ірі кәсіпорындар театрға құрылтайшы ретінде бекітіліп, қамқорлық жасаса деген ұсынысымыз бар. Үшіншіден, өткен жылы «Болашақ» бағдарламасы бойынша өңірлерден білім-біліктілігін шыңдап жүрген мамандардың үлесі аз екені айтылды. Көбінесе Алматы мен Астана қалаларынан стипендия иегерлері басым. Сондай-ақ, театр өнері саласы бойынша мамандықтар саны шектеулі әрі қиындығы мол. Сондықтан бұл бағдарламаға аймақтардағы сахна мамандары көбірек тартылып, оларға да жеңілдіктер қаралса дейміз.Құжырғали ТӨЛЕУІШЕВ,
Батыс Қазақстан облыстық қазақ драма театрының директоры.
