Күні кеше Алматы қаласында рұқсат етілмеген митингтің соңы қайғылы жағдаймен аяқталды. Алматы қалалық полиция басқармасының мәліметіне қарағанда, оқыс оқиға былайша өрбіген. Наразылық акциясын Короленко көшесіндегі үйлердің бірінің тұрғындары ұйымдастырған. Олар 2019 жылдан бері өздеріне жақын аумақта салынып жатқан жаңа тұрғын үй кешенінің құрылысына байланысты көліктердің көбейіп кеткенін айтып, аулаларын қоршауды талап еткен. Наразылыққа шыққан тұрғындар 11 маусым күні Гагарин көшесінің көлік жүретін бөлігін бөгеп тастапты. Мұны желіге тараған бейнежазбадан анық байқауға болады. Жолдың негізсіз жабылғанына қарсылық білдірген жүргізушілердің бірі көлігінен түсіп, жиналғандардан жолды босатуды сұраған. Алайда даудың соңы төбелеске ұласып, көлік жүргізушісі соққыға жығылған. Өкінішке қарай, 48 жастағы азаматты ажалдан арашалау мүмкін болмады.
«Жанжал кезінде қозғалысы бөгелген көліктердің бірінің жүргізушісі 1974 жылы туған К. есімді азамат жарақаттанған. Жәбірленуші қайтыс болды. Соққыға жыққан азаматтың іс-әрекеті Қылмыстық кодекстің 106-бабы 3-бөлігі «Абайсызда өлімге әкеп соққан денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру» ісі бойынша қаралып жатыр. Ол уақытша ұстау изоляторына қамалып, бұл іс бойынша сотқа дейінгі тергеу басталды. Күдікті 8 жылдан 12 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін», деп атап өтті Полиция басқармасының баспасөз қызметі. Бұдан бөлек рұқсат етілмеген акцияның тағы төрт ұйымдастырушысы әкімшілік жауапкершілікке тартылған.
Құзырлы орындардың мәліметінше, тұрғындар наразылық акциясына шығатындарын ескертпеген. Соның салдарынан Гагарин даңғылының бойында бей-берекетсіздік орнап, жүздеген көлік сағаттап кептелісте тұруға мәжбүр болған. Орын алған жайға қатысты әлеуметтік желі қолданушылары өз пікірлерін ортаға салды. Олардың көпшілігі шаһарда жаңа салынып жатқан нысандардың кесірінен аулалардың тарылып кеткенін, тіпті көлік қоятын орындардың қалмағанын айтса, кейбірі митинг соңын қайғылы жағдаймен аяқтаған тұрғындарды сынға алды.
Расында, митинг мәдениетін меңгеру оңай болмай тұр. Соңғы уақыттары бейбіт шерулердің қоғамдық тәртіпті бұзуға ұласуы жиілеп кеткен. Заңгер Олжас Есенбайдың пікірінше, қандай да бір наразылық шеруін ұйымдастырушы тұлғалар жағдайды толық бақылауда ұстауға тиіс. Ал ондай мүмкіндігі болмаса мұндай қадамға бармағаны дұрыс.
– Белгілі бір топты шеруге шақырғанда оларды ұстап тұра алатындай күшің болуы керек. Шерудің соңы неге ұласып кетуі мүмкін? Осы жағын ой елегінен өткізіп алған абзал. Қазір қоғамда Алматыдағы жағдай қызу талқыға түсіп жатыр. «Ашынғаннан шығады ащы даусым» дегендей, амалы таусылған жұрт осындай қадамға барған. Сол арқылы мәселелерінің оңтайлы шешілуінен үміт етті. Десе де олар өз әрекеттерін заң шеңберінде жүзеге асырған жоқ. Қарбалас уақытта жолды жауып, басқаларға кедергі келтірді. Агрессияға жол беріліп, соңы адам өлімімен аяқталып отыр. Митингке мүлде қатысы жоқ жазықсыз жандар жапа шекті. «Бата тимей, қата тиді» деген осы.
Соңғы уақыттары өз-өзін өртеу, жолдарды жабу, өз өмірін қатерге тігу арқылы наразылық білдіру оқиғалары белең алуда. Әрине, мұндай жағдайға адам жайдан-жай бармайды. Бұл өз алдына бөлек әңгіме. Елімізде бейбіт жиындар туралы заң қабылданды. Кез келген наразы топ аталған заңның белгіленген ережелеріне жүгінгені жөн. Зайырлы мемлекеттерде митингтің де өз мәдениеті, этикасы әлдеқашан жолға қойылған. Жүздеген, тіпті мыңдаған адам наразылық акцияларына шықса да келеңсіз оқиғаға жол берілмейді. Жұрт жиналатын уақытта жиналып, тарқайтын тұста мәмілемен тарқасады. Әрине, зайырлы қоғам бір күнде орнай салмайды. Қоғамдық сананың өзгеруі, әділетті қоғам орнату, дұрыс өмір сүру қағидаларын қалыптастыру, әлеуметтік мәселелердің жүйелі жолға қойылуы секілді көптеген жай бір-біріне тығыз байланысты, – дейді Олжас Есенбай.
«Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» Заңда қоғамдық қауіпсіздікке баса мән берілген. Жауапты мамандар заң талаптарын қабылдау барысында Ұлыбритания, АҚШ, Франция, Аустралия, Сингапур, Жапония, Швеция елдерінің аталған саладағы заңнамалары мұқият зерттелгенін алға тартқан еді. Демократияны ту еткен бейбіт елдер митинг ұйымдастыру және өткізуде қауіпсіздік мәселесін негізгі назарға алады. Қоғамдық санаға митинг өткізу мәдениетін сіңіріп, қоғамға да, мемлекетке де өз ұстанымдарын ашық айтуға бейімделетін кез жеткенін Мемлекет басшысы бұған дейін мәлімдеген болатын. Десе де митинг өткізу жеке бастың құқығы ғана емес, үлкен жауапкершілік екенін естен шығармаған жөн.
АЛМАТЫ
