1969 жылы тағдырдың жазуымен В.И.Ленин атындағы Ташкент жалпыәскери командалық училищесіне оқуға түстім. Сол жерде алғаш рет Бақытжан Ертайұлымен таныстым. Мен Солтүстік Қазақстан облысынан, ол Жамбыл облысынан оқуға келген. Бұрындары Пушкиннің тілін жетік меңгермесең, қандай да бір жоғары оқу орнына түсу қиынның қиыны болатын. Ал стратегиялық маңызы бар әскери салаға көптеген қара көздің жолы жабық кез еді. Жергілікті ұлттық кадрларды әскери салаға тартудың өзіндік шектеуі тағы бар. Бір сөзбен айтқанда, жоғары әскери училищеге екінің бірі түсе бермейтін. Оған жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар азаматтың шамасы жететін. Бақытжандай ауылдың қара домалақ баласын ешкім құшақ жая қарсы алған жоқ. Шынашақтай ұлдың ерік-жігері ғана оны биік межелерге сүйреді. Әкеден ерте қалған ол өмірдің кермек дәмін жастайынан тартты. Оқуын да, үй шаруасын да бірге алып жүріп ержетті. Әкесіз өсті демесеңіз, тәрбиесіз өсті деуге болмайды. «Жақсы әке балаға елу жыл азық» дегендей, әкесінің көзін көрген ауыл жұрты кішкентай Бақытжанға деген көзқарасы оң еді. Ер Баукең – Бауыржан Момышұлы өскен ортадан тәлім алған бала, дала академигі атанған ақсақал абыздардың мектебінен өтті десек, артық айтқандық болмас.
Бақытжан бала болса да, үлкендердің айтқандарын бойына сіңіріп өсті. Өмір секілді телегей мұхитқа қайығы мен ескегін дайындап аттанды. Өмірде бір Жаратқаннан және өзінің қарым-қабілетінен басқа еш нәрсеге сенім артуға болмайтынын жас та болса түсінді. Сондықтан мектепті аяқтаған тұста білім мен оқуды меңгеріп, шынығып шымыр болды. Өзінің еңбексүйгіштігінің арқасында жоғары әскери орнына түсті. Мен де жалғыз әжемнің қолында тәрбиелендім, ол да жалғыз анасының тәрбиесінде өсті. Екеуміз бір-бірімізді сөзсіз түсініп, жақын дос болып кеттік. Курсанттық өмірдің қызығын бір ротада бастадық. Кейін бірге Алматыдағы әскери оқу орнына бірге ауысып, бірге аяқтадық. Оның бойындағы қарапайымдылық, сонымен қатар өжеттік пен батылдық әскери ортада жоғары бағаланды. Сондықтан болар, курсант Ертаев қаруластарының ортасында зор беделге ие болды. Екеуміз де оқуды қатар аяқтап, алғашқы лейтенант әскери шенін алдық.
Әрине, «генерал болуды армандамайтын сарбаз болмайды», оның үстіне біз кадрлық офицер болуды барлығымыз армандадық, алдымызға мақсат қойдық. Бақытжан және басқа да курстастарымыздың алдында үлкен әскери өмірдің есігі ашылды. Генерал болуды армандадық. Алайда бұл сүрлеуге толы жол екенін білгеніміз жоқ еді. Достығымызды осындай күрделі жолдан, уақыттың сынынан сүріндірмей сақтап алып келдік. Бақытжан Ертайұлының Ауған Демократиялық Республикасындағы даңққа толы әскери жолы басталды.
Жалпы, Ауған соғысының тарихы да, табиғаты да өзгеше. Себебі ондағы әрбір сардар мен сарбаздың елі, туған жері еш алаңсыз өмір кешіп, қатар құрбылары аунап-қунап, кейбірі отбасын құрып, той-томалақ жасап жатқан тұста ауған шатқалынан асқандар оқ пен оттың, өлім мен өмірдің арпалысында күн кешті. Менің курстасым батальонға аға лейтенант шенінде жүріп-ақ командир болды. Негізі, көбінесе майор, подполковниктер комбат болушы еді. Алайда маршал Соколов таулы аймақтағы әскери іс-қимылдарына қарап, Ертаев ұсынған тактика түрлерін ұнатып, оны жоғары бағалады. Батальонды басқаруы аға лейтенантқа бұйырғаны да сондықтан болатын. Жас та болса, сарбаздардың жүрегіне жол тауып, құрметіне бөленді. Оларды ұрысқа жігерлендірді. Бұл тек, өзіне сенімді батырларға, қолбасшыларға тән қасиет. Батальонды басқаруда жігіттерді ұдайы жігерлендіріп, рух беріп тұрды. Сонымен қатар ханмен де, қарамен де теңдей сөйлесе алатын қасиеті соғыс кезінде де, қиыннан қиыстырып жол табуға, жеңіске жетуге сеп болды. Бірде жергілікті тұрғындармен әңгіме барысында Бақытжанды «мұсылмансың ба?» деп ауғандықтар сұрақтың астына алады. Ол жерде дінге деген көзқарастың ерекше екендігі белгілі. Сол сәтте ол жоғарыда айтып өткен ақсақалдардың айтқандарын есіне түсіреді. Ауыл ақсақалдары қарасирақ баланы әр түрлі сұраққа алып, жауаптарын өздері үйрететін. Соның бірі мұсылман екеніңді дәлелдеу үшін «Ашхаду алла иляха илляЛаху уа ашхаду әннә Мұхамәдән ғабдуху уа рассулаллах» деп айтқызғаны есіне түсіп, соны қайталайды. Жергілікті ауғандық жұрт кеңестік офицердің сөзіне иланып, сенім білдіреді. Сол кезден бастап жауынгерлерге тұтқиылдан жасалатын күтпеген шабуылдар тоқтайды. Соның арқасында көптеген сарбаз үйіне аман-есен оралды. Ал командир үшін жеке құрамның өмірін сақтап қалу – бірінші кезектегі міндет. Өзінің міндетін мінсіз атқара білген жас офицер әскер басшылығы тарапынан да, тіпті жергілікті халық тарапынан де зор құрметке бөленді. Ауғандағы тоғайдың біріне Бақытжанның есімін берген. «Бақтияр тоғай» атауы менің курстасымның атына берілгені бірге оқыған біздің ғана емес, бүкіл Алаш жұртының мерейін асырды.
1980 жылы мен М.В.Фрунзе атындағы Әскери академияға оқуға түстім. Арағы екі жыл салып, Бақытжан Ертайұлы да академияға келді. Екеуміз тағы да бір жерде оқимыз. Осыған дейін демалыстарда кездесуші едік. Мәскеуде тіптен бір-бірімізге қолдау көрсетіп, біте қайнасып кеттік. Ол кезде әскери қызметтің бел ортасынан келген кезіміз. Курсанттық кезден жалғасқан достығымыз бар. Енді отбасыларымызбен бірге аралас-құралас болдық. Бауырмалдығымыз нығая түсті. Екеуміз оқуда да, қызметте де бір-бірімізге сеп болуға тырыстық.
Оқуды аяқтағаннан кейін екеуміз тағы да екі жаққа жол тарттық. Ол Германияда полк қолбасшысы лауазымына тағайындалды. Жат жерде де біліктілігі мен тәжірибесінің арқасында үлкен беделге ие болды. Кеңес өкіметі ыдырағанша шетелде қызмет атқарып, тәуелсіздігімізді алғанда алғашқылардың бірі болып атақты генерал Сағадат Нұрмағанбетовтің қасынан табылды. Ұлттық әскерімізді құрудағы ұлттық кадрымыздың бірі болды. Еліміз егемендігін алған жылдары кездесулерміз жиілей түсті. Өйткені еліміздің қорғаныс саласын нығайтуға бірге атсалыстық. Иық тіресе жүріп, қазақстандық әскердің қалыптасуына септігімізді тигіздік. Курсант кезіміздегі арманымыз болған генерал жоғары әскери шеніне қол жеткіздік. Бір білетінім, генерал Б.Ертаев – өміріндегі барлық жетістігіне әскердің барлық соқпағы мен қиындығын еңсеру арқылы қол жеткізген үлкен еңбек иесі. Ол іс жүзінде нағыз батыр, нағыз командир екенін дәлелдеді. Оның қызметтік жолына көз салсақ, нағыз көшбасшы офицердің тұрпатын танимыз. Әскери мансабымызды аяқтағаннан кейін, 2012 жылы екеуміз де Парламент Мәжілісінің депутаты атандық.
Саясаттың сахнасында әскери қолбасшы басқа қырынан ашыла түсті. Ең бірінші кезекте, ол әскери қызметшілердің әлеуметтік мәселелерін шешуге белсене атсалысты. Өйткені өзі де курсанттан бастап генералға дейін сара жолды мүдірмей өтті. Сондай-ақ көп жылдан бері сеңі бұзылмаған ауғандық және локалды соғыстар мен қақтығыстар ардагерлеріне қатысты заң жобасын әзірлеуге бастамашы болды. Соның нәтижесінде ауғандықтардың көпжылғы мәселелері өзінің шешімін тапты. Курстасыммен қосарлана жүре Парламент қабырғасында көптеген ел тағдырына қатысты заң жобасын қабылдауға еңбек еттік.
Қоғамдық өмірде әртүрлі жағдайлар кездеседі. Бірде жиналысқа келіп, үстелдің үстінен секіріп, орындыққа отырған сәтім болған. Оны бүкіл жұрт талқыға салды. Сонда мені сынаған әріптестерім де болғанын жасырмаймын. Сол кезде журналистердің бірі Бақытжанға келіп «Депутат Тасболатовтың әлгі әрекетін қалай бағалайсыз?» деген сұрақ қояды. Сонда Бақытжан ойланбастан «Генералға не істесе де жарасады. Демек А.Тасболатовтың істегенін дұрыс деп ойлаймын», деп өз ойын айтады да жұмысына кетеді. Кейін маған келіп, «Сен не істедің?», деп сұрақ қойды. Мен мән-жайды түсіндірдім. Бір риза болғаным оның маған деген риясыз сенімділігі, достық пейілі. Өйткені қоғамда бұл әрекетімді екіұдай түсінілді. Тек курсанттық шинелді бірге тоздырған әріптесім ойланбастан достық қолдауын көрсеткендердің бірегейі болды. Мұның барлығына біліммен қатар, өмірге құштарлық қуаттың, шексіз адалдықты талап етіледі. Бақытжан курстасымда мұндай энергия жетіп артылады. Бүгінгі күннің өзінде еңбек демалысында құр жатпай бұқаралық ақпарат құралдарында өз ойымен бөлісіп жүр. Жастарға бағыт-бағдар беріп, елжандылыққа тәрбиелеу ісіне белсенді араласып келеді. Жүрегіндегі жалынды жоғалтпаған, жетпістің асқарына жақындаған досымның бейнесіне қарап кезінде өзіне жол сілтеген сол баяғы дала ғұламаларына тән данагөйліктің белгісін байқаймын.
Әскери және мемлекет қайраткері Бақытжан Ертаев – бүгінгі өскелең ұрпаққа үлгі боларлық тұлға. Оның Отанға деген адалдығы, елі мен жеріне деген сүйіспеншілігі, қызметке деген риясыз берілуі және өзінің тумысынан қалыптасқан азаматтық һәм адами қасиеттерінен үйренетініміз мол. Кейіпкеріміз майданда батыр, қызметте сенімді қарулас, өмірде адал дос бола білсе, үйінде өнегелі отбасы иесі. «Ер үйдің егесі, әйел үйдің шегесі» демекші, жан жары Зейнехан нағыз офицердің жары ретінде әскери өмірдің барлық қиыншылығын Ерекеңмен бірге жүріп, бірге көтерісті. Офицердің көбі жеке құраммен уақытының көбін өткізетіні әу бастан белгілі. Сонда үйінде әкесінің жоқтығын білдірмей, бала-шағасын бағып-қағып өсірді. Бүгінгі күні екеуі ұлағатты ата-әже ретінде жарасымды жұп болып жүр. Алла берген жасты бірге жасасын деген достық тілегімді айтқым келеді.
Болашақта Бақытжан курстасым туралы әлі талай көлемді дүниелер жазылатыны сөзсіз. Мен бүгінгі мақалам арқылы солардың жүзден бірін ғана жеткіздім. Әлі де елге берері көп, алар асулары алда. Елім дейтін Ертаевтай ерлер аман болғай!
Абай ТАСБОЛАТОВ,
әскери қайраткер,
генерал-лейтенант
