– Масамен күресті жүйелі түрде жүргізіп отырмыз. 5-31 мамыр аралығында дернәсілдерін уладық. Ал 12 маусымнан бастап ұшып жүрген масаларды улаумен әлекпіз. Шама келгенше, азайтуға тырысудамыз. Енді ұшақ шақыртып, бір жүріп өтсе дейміз. Бірақ түп-тұяғымен жоя алмаймыз. Масаның ұясы ылғалды, қамысты, батпақты жерде болады. Сондықтан өзен аңғарындағы шалшық суларды құрғату керек, – дейді «Зайсан аудандық дезинфекциялау станциясы» ЖШС-ның бас маманы Бибигүл Батырханова.
Ауылдықтардың айтуынша, Кеңес өкіметі тұсында ұшақпен улап, құстарға дейін қырып салады екен. Әрине, құстарды емес, терезелерде киіз болып тұрған масаларды жою керек. Былтырлары дельтапланмен у шашып, азайтпақ болыпты. Алайда еш пайда болмаған. Ұшып жүрген масаларды ғана қырып салған көрінеді. Нәтиже болмаған соң, биыл мамандар қолмен шашып улауға кіріскен.
– Күршім аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығынан қаржы бөлініп, масаларды улауға көктемде кіріскенбіз. Мынау күннің қапырығында әйелдер тұмшаланып, у шашып жүр. Қолдан келгенше еңбектеніп-ақ жатыр. Бірақ маңайдың бәрі саздауыт. Меніңше, ғылыми-зерттеу жүргізіп барып, іске кіріспесек, болмайтын секілді, – дейді Қалжыр ауылдық округінің әкімі Қуат Қизатов.
Жалпы, дезинфекциялау жұмыстарына 18 млн 750 мың теңге қарастырылған екен. Оның 10 млн теңгеге жуығы «Зайсан аудандық дезинфекциялау станциясы» ЖШС-на берілген. Алғашында дернәсілдерін «байцидал», «агран» дейтұғын дезинфекциялық препараттармен улаған. Екінші кезеңде «амазан», «цифокс», «фоби» секілді препараттарды пайдалануда. Ал эколог мамандардың пайымдауынша, масаның мұншалықты шектен тыс көбеюі құстардың азайып кеткендігінен екен. Ол да мүмкін. Өткенде орнитолог ғалым Борис Щербаков құстың қай түрі болсын, азайып кеткендігін айтып дабыл қаққан. Бәлкім, округ әкімі айтқандай, жедел түрде ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргізілуі керек шығар. Әйтпесе, улап тауысу мүмкін емес, рас.
Әдетте ел жаз шықса қуанар еді. Ал Қалжыр, Боран жақтың тұрғындары алаңдай бастайды. Ала жаздай масаның ызыңы құлақтан кетпейді. Ызыңын қойшы, инфекция таратуы әбден мүмкін. Қала берді малдың жайылуы қиындаған. Таңертең, кешке сиыр сауу да әуре екен. Түтін салады, химиялық заттарын шашқан болады. Қайран жоқ.
– Маса дегенге мән бермейтін де шығар жоғарғы жақ. Бірақ буып тұрған маса бізді әбден қажытты. Далада жүру мүмкін емес. Сенесіздер ме? Қалжыр мен Қара Ертістің ортасында отырмыз. Масаның ордасы. Баланы қойып, өзіміз далаға шығуға тартыншақтаймыз. Бет соғады. Түк қалдырмай талайды. Шөбімізді қалай шауып аламыз, білмеймін. Былтыр да осылай болған. Биыл азаятын шығар дегенбіз. Көбеймесе, азайған жоқ. Маса мәселесін республикадағы басшыларға сіздер жеткізбесеңіздер, аудан мен облыс басшыларына дес берейін деп тұрған жоқ, – дейді Боран ауылының тұрғыны Гүлжан Сәкенова.
Бұл бір ғана тұрғынның тілегі емес, Қалжыр, Боран, Қазақстан, Игілік, Жаңа ауыл секілді бірнеше ауыл тұрғындарының өтініші, арыз-тілегі. Оның үстіне торғайдай маса бір ғана дезинфекциялау стансасының мамандарына бой бермейтін сияқты.
Шығыс Қазақстан облысы,
Күршім ауданы
