Коллажды жасаған – Амангелді Қияс, «ЕQ»
Бейбітшілік, келісім, тұрақтылық үлгісін көрсетіп, Қазақстан жүздеген этнос өкілінің аяулы атамекеніне айналды. Құқықтық мемлекет орнатып, әлемнің өркениетті елдерімен жан-жақты экономикалық-саяси тең дәрежеде қарым-қатынас жасау, ірі реформалар жүргізу, демократиялық қағидаттарды құрметтеу – осының бәрі Ата заңымыз аясында атқарылып жатқан іс. Бүгінгі еліміздің әлемдегі жоғары беделі – бұл біздің тікелей ішкі жеңістеріміздің, бейбітшілік сүйгіш саясатымыз бен үлкен басшылықтың нәтижесі.
Конституциямыздың түпқазығы бабаларымыз ұстанған сара жолдан басталады. Осы ізбен халыққа жеткен әз Тәукенің «Жеті жарғысында» заңнамалар бірін-бірі толықтырып, дала заңдары қағидаттарына негізделген бүгінгі Конституцияның қабылдануына негіз болды. Мемлекетімізде бейбіт заман, қоғамда орнаған ізгілік, татулық пен ынтымақ – Конституцияның баға жетпес асыл мұраты. Содан да болар, әділет жолына үндеп, бірлік бағдарына айналған заң қашанда ел назарында.
Келешекке керуен тартқан мемлекетіміздің тұрақты дамуына ішкі істер органдарының қызметкерлері үлкен үлес қосып келеді. Бүгінгі таңда әр отандасымыз Конституцияның мемлекет пен қоғам үшін ғана емес, өзінің жеке басы мен отбасы үшін де маңыздылығын терең сезінуі қажет.
Ішкі істер органдарының әрбір қызметкерінің басты міндеті – Ата заңға сүйене отырып, заманауи қоғамдағы адамдардың конституциялық құқығы мен бостандығын қорғау. Олай болса, полиция қызметкері өз ісінің кәсіби шебері, өз халқына адал еңбек етуші, еліміздің ішкі істер органдарының беделін көтеруші. Бұл демократиялық құқықтық мемлекеттің мақсаттары мен мәнін анықтайды. Оның негізі – ел Конституциясы. Осыған байланысты қазіргі таңда ІІМ-нің барлық қызметі мен бөлімшесі қызметінің жоғары деңгейі қалыптастырылып келеді. Сондықтан бүгінде полиция жұмысы «адамға бағытталған» және «клиентке бағдарланған» қағидаттарына сәйкес қайта құрылып жатыр.
Бауыржан Момышұлының мынадай мағыналы сөзі бар: «Адам болу – қасиет. Азамат болу – міндет. Патриот болу – парыз». Ішкі істер органдары қызметкерлерінің бойында патриоттық рухы жоғары, білімді, сабырлы, халықпен қарым-қатынаста сыпайы және қарапайым, жаңа форматтағы полиция қызметкерін қалыптастыру – негізгі міндетіміз. Білім мен тәрбие – егіз ұғым, оларды бір-бірінен бөліп қарауға болмайды. Әл-Фараби: «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім адамзаттың қас жауы» дейді. Осы мақсатта оқу ордамызда жас полиция қызметкерлерінің бойында жоғары адамгершілік, патриотизм, эрудиция, төзімділік, шешендік, креативті ойлау сияқты кәсіби құзыреттіліктерді қалыптастыру бағытында тәрбие жұмыстары жан-жақты жүргізіліп келеді.
Полиция – бұл еліміздің түкпір-түкпірінде ұсынылған ең көп құқық қорғау органының құрамдас бөлігі. Күн сайын полиция қызметкерлері адам мен азаматтың өмірін, денсаулығын, құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін құқыққа қарсы қолсұғушылықтан қорғау, қоғамдық тәртіпті сақтау және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша міндеттерді орындайды. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі полиция органдарының маңызды рөлі түсінікті. Жалпы, бұл полиция қызметі азаматтармен тікелей байланыста нақты әлеуметтік кеңістікте жүзеге асырылатындығына байланысты. Күн сайын полиция қызметкерлері күрделі кәсіби міндеттерді, қиын жағдайлар мен қақтығыстарды шешеді. Демек кәсіби құзыреттілік деңгейі және полиция қызметінің тиімділік дәрежесі қоғамдық пікірге, елдегі әлеуметтік-саяси жағдайға тікелей әсер етеді.
Полиция қызметінің демократиялық негіздерін ілгерілетудегі прогреске бақылауға бағытталған тәсілден құқық қорғау органдарының басты назары құқық бұзушылықтардың алдын алуға бағытталған қызмет көрсетуге бағытталған тәсілге көшу орын алған кезде қол жеткізіледі. Қызметке бағытталған полиция қызметі – бұл полиция мен қоғамға қылмыс, құқық қорғау және қауіпсіздік мәселелерін шешуде ынтымақтастықтың жаңа әдістерін қолдануға мүмкіндік беретін модель. Ол екі негізгі құрамдас бөлікке негізделген: полицияның әдістері мен тәжірибесін өзгерту және полиция мен қоғам арасында сындарлы қарым-қатынас орнату үшін шаралар қабылдау.
Бүгінгі таңда ІІО қызметі басым бюрократияға емес, адамдардың мүдделеріне және ең алдымен, олардың қауіпсіз өмір сүруіне жағдай жасауға, адамдарды көшедегі және тұрмыстағы қылмыстық қолсұғушылықтардан қорғауға, дәстүрлі түрде ІІО құзыретіне жататын ерекше мәселелерді шешуде жеке және заңды тұлғаларға жәрдемдесуге бағынады. Бұл қағида ІІО қызметінің барлық негізгі нысандарында әртүрлі дәрежеде көрінеді, заңдық – норма шығармашылық және құқық қолдану, сондай-ақ ұйымдастырушылық, өзіне тән тәрбиелік, техникалық және басқа шаралармен. Яғни қоғаммен диалог қажет. Қазақстан азаматтары полицияға сенуі керек, өйткені Президент айтқан «қоғаммен диалог тек сеніммен ғана мүмкін».
Айта кету керек, қазіргі таңда кадрлық жұмыс кеңінен дамыған ұйымдарда жеке және кәсіби өсу жағдайлары жасалуда, қызметкерлердің жұмысында креативті тәсілді дамыту үшін үлкен перспективалар бар, атап айтқанда, олардың кәсіби дағдылардан кем емес эмпатия, сыпайылық, коммуникабельділік сияқты жеке қасиеттерін дамыту.
Конституция нормалары елдегі ең жоғары заңдық күшке ие, бүкіл ел бойынша тікелей қолданылатын Қазақстанның құқықтық жүйесінің шыңында тұр. Заман талабына сай келетін құқықтық сауаттылық, жоғары құқықтық мәдениет пен құқықтық сана және сапалы Конституция – құқықтық мемлекетті орнықтырудың алғышарты.
Конституция адамды, оның өмірін, құқықтары мен бостандықтарын ең жоғарғы құндылық деп жариялады, ал адамның құқықтары мен бостандықтарын тануды, сақтау мен қорғауды мемлекеттің міндеті деп белгіледі. Адам құқықтарын қорғау демократиялық құқықтық мемлекеттің басты ішкі қызметіне айналуға тиіс, бұл мемлекет пен адам мүдделерінің арасындағы басымдылықтарды бөлуді жаңаша қарастырушы негізгі идея.
Өркениеттің мыңжылдық тәжірибесі жинақтаған адамның әмбебап құқықтарының жиынтығының құндылық мәні, оларда жалпы адамзаттың қалыпты тіршілігі үшін қажетті табиғи және бұлжымас қасиеттер әлеуетінің жатқандығында. Бұл басты идеяны ІІО қызметінде де негіз қалаушы идея деп тану аса маңызды. Адам мен азамат құқықтарын қорғау жүйесін құрудың басты қағидаты құқықтарды, бостандықтарды және заңды мүдделерді заңға қайшы келмейтін барлық тәсілмен қорғаудың жалпыға бірдейлігі. Қоғамды реформалау үдерісінің табыстылығы немесе сәтсіздігінің негізгі көрсеткіші – ең алдымен адамның құқықтары мен бостандықтарының қорғалғандығы мен қамтамасыз етілгендігі. Адам құқықтарының жағдайының бағасы қоғамның барлық саласының – саяси, мәдени, әлеуметтік-психологиялық жағдайын ашып береді. Біздің ұлттық салт-сана, ата дәстүрге негізделген өз жолымыз бар, болашақтағы даму бағытымыз да айқын сараланған. Конституциямыздың өміршеңдігі, демократиялық табиғаты туралы отандастарымыз да, шетел азаматтары да жылы лебіздер айтып, болашағымызға зор сенім білдіріп келеді.
Азаматтығымыздың айшықты айғағы болған Ата заң – Тәуелсіздіктің теңдессіз тартуы. Бұл күн – халқымыз үшін аса қастерлі, ең ұлық мереке. Бұл айтулы күн бізді рухтандырып, елімізді одан әрі дамытуға шабыт беріп, жаңа мүмкіндіктер сыйласын. Еліміздегі құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуде, тұрақтылықты сақтауда және азаматтардың конституциялық құқықтарын қорғауда бәріміз бар күш-жігерімізді жұмсайтынымызға сенімдімін. Жылдан-жылға басты құндылықтарымыз тәуелсіздігіміз, келісім мен бірлігіміз нығая берсін.
Нұркен МҰХАМЕТҚАЛИЕВ,
ҚР ІІМ М.Бөкенбаев атындағы Ақтөбе заң институтының басшысы,полиция полковнигі
