Суретті түсірген – Ерлан ОМАР, «ЕQ»
АЭС салу туралы өткен республикалық референдум халықаралық талаптарға сай, ашық түрде өтті. Бұл туралы алғаш болып сөз алған Шанхай ынтымақтастық ұйымы бас хатшысының орынбасары Олег Копылов айтты. Миссия басшысы ШЫҰ-ның 13 өкілі мониторинг жұмыстарын 30-дан аса учаскеде егжей-тегжейлі жүргізгенін жеткізді.
– Миссия Қазақстанда АЭС салу мәселесі бойынша республикалық референдум қолданыстағы заңнамаға және Қазақстан қабылдаған халықаралық міндеттемелерге сәйкес өткізілгенін мәлімдейді. Референдум ашық, еркін әрі заңды деп танылды. Мемлекеттік органдардың интернет ресурсында толық ақпарат жарияланды. АЭС салу жақтастары халық штабын іске қосты. Мұнда белсенділер тобы болды. АЭС салуға қарсылық білдіргендер азаматтардың өз ойын еркін білдіре алатынын көрсетті. Ел аумағы бойынша барлық мүмкіндік жасалды. Қабылаушы тарап референдумды дайындау мен жүргізуге барлық жағдай жасады деуге болады, – деді О.Копылов.
Жалпы, дауыс беру үдерісін 40 мыңнан аса ұлттық және 177 халықаралық бақылаушы қадағалады. Олардың арасындағы Түркі мемлекеттері ұйымынан келгендер 24 учаскеде бақылау жүргізді. Шетелдік миссия басшысы дауыс берушілердің құқықтары толығымен сақталғанын атап өтті.
– Түркі мемлекеттері ұйымының байқау миссиясы референдумның Қазақстан заңнамасына және халықаралық стандарттарға cай ашық өткенін растайды. Бұл референдум – стратегиялық мәселелер жөнінен қоғаммен үздіксіз диалогті сақтауға деген ұмтылысын көрсететін маңызды оқиға. Миссия құрамына 11 адам кірді. Мәселен, ТМҰ хатшылығы, парламентарийлер мен үкімет өкілдері қатысты. Сонымен қатар ОСК өкілдері бар. Миссияны ОСК төрағасы Нұрлан Әбдіров қарсы алды. Айта кету керек, 127 халықаралық байқаушы аккредитациядан өтіп, 200 шетелдік журналист тіркелген еді. 74 сайлау учаскесі жасақталды. Дауыстарды санау үдерісі бір сайлау учаскесінде бақыланды, барлығы Қазақстан заңына сәйкес болды деп сендіреміз. Референдум ашық әрі транспарентті түрде өткізілді. Референдум Үкіметтің азаматтық қоғаммен стратегиялық мәселелер бойынша ынтымақтастыққа дайын екенін көрсетті. Халықпен үнемі диалогте жүретіні байқалды, – деді Түркі мемлекеттерінің ұйымы Бас хатшысының орынбасары Сади Жафаров.
Қорытынды брифингте Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары кеңесі миссиясы референдумда мүмкіндігі шектеулі жандарға барлық жағдай жасалғанын тағы бір мәрте атап өтті.
– Референдум халықаралық стандарттарға сай өтті. Халық референдумға дайындық пен өткізу іс-шаралары жайлы жақсы ақпараттанған. Мүгедектігі бар адамдардың сайлауға қатысуына да қажетті жағдай жасалды. Дауыс беретін орынды жабдықтап, сурдоаудармашылар қызметі ұсынылды. Олар арнайы көлік, инватаксимен сайлау учаскелеріне жеткізілді. Дауыс беруде белсенділік танытқан жастарды атап өтуге болады. Байқаушыларға ешбір кедергі келтірілмеді. Қоғамдық бақылау ұйымдары да қадағалау жұмыстарын тыңғылықты түрде жүргізді. АӨСШК миссиясы қазақстандықтарды референдумның сәтті өтуімен құттықтап, Жаңа Қазақстанның мақсаттарына жетуін тілейді, – деді АӨСШК бас хатшысының орынбасары Чжан Лин.
Сондай-ақ ұйымның заңды кеңесшісі Сұлтан Әмірханов дауыс берушілер тарапынан, комиссия мүшелері мен өзге де байқаушылардан ешқандай шағым болмағанын айтты.
– Қазақстан референдумдағы транспаренттілікті қоғамдық бақылау мен БАҚ көмегімен жүзеге асырды. Қорыта айтқанда, референдум Қазақстанның «Республикалық референдум туралы» Конституциялық заңына сай өтті. Біз барған учаскелерде, жалпы науқан барысында өрескел құқық бұзушылық тіркелмеді. Референдум – Қазақстанда демократиялық үдерістерді одан әрі дамыту жолында маңызды қадам, – деді С.Әмірханов.