Ықылас пен ынтаға арналған жоба

Жуырда еліміз Үкіметі мен Дүниежүзілік банк өкілдерінің қаты­суымен Технологияларды коммерцияландыру жобасы ресми түрде іске қосылды. Жобаны іске асыруға арналған дөңгелек үстел еліміздің Алматы, Астана, Қарағанды, Өскемен қалаларында өткізілді. Еліміздің негізгі ғылыми және академиялық орталықтарында қол­данбалы ғылыми-зерттеулерді қар­жыландыру мен технологияларды коммерцияландыруға арналған жо­баның міндеттерін және қызме­тін таныстыру мақсатында дөң­гелек үстелдер ұйымдастырылды. Оған Дүниежүзілік банк пен Қазақстанның Білім және ғылым министрлігі мұрындық болды. Ел Үкіметімен құрылған Халық­ара­лық ғылым және коммерция­лан­ды­ру жөніндегі кеңес (ХҒКК) мү­ше­лерінің қатысуымен өткен интерактивті жұмыстар дөңгелек үстелдер тізбегінің басты ерек­ше­лігі болып табылады. Аталған ке­ңес келешекте Қазақстанды жа­һан­дық ғылым жүйесімен байла­ныстыруға үлкен үлес қосатын әл­ем­дік көрнекті ғалымдардан тұра­ды. Жоба туралы Білім және ғы­лым министрі Бақытжан Жұма­ғұ­ловтың айтуынша, аталмыш мем­лекеттік жоба көмегімен Қазақстан бәсекеге қабілетті, халықаралық сарапшылардың жоғары бағасына ие жаңа ғылымды дамытып, сүй­ікті ісімен шұғылданатын және өз еліне пайда әкелетін талантты ға­лым­дар буынын тәрбиелеу мүм­кін­дігіне қол жеткізбек. Бұл жоба еліміздің ғы­лыми-зерттеу нәти­же­лерін әлемдік нарыққа шығару бой­ынша ел Үкі­ме­тінің Дүние­жү­зілік банкпен бір­лескен әріптестігі уақыт талабына сай әрі тиімді ек­ен­дігіне кәміл сенімдіміз деп атап өтті. “Технологияларды ком­мерция­­ландыру” жобасы дизайнының ин­новациялық ерекшеліктері ғы­лыми-зерттеулер мен жеке сектор арасындағы маңызды өндірістік бай­ланыстарды тиімді тұрғыда қалпына келтіруге ықпал етіп, инновациялық қызмет пен оның нәтижелерін коммерциялан­ды­ру­ды жақсартуға септігін тигізеді. Кездесу барысында Дүниежү­зі­лік банктің Қазақстандағы тұрақты өкілі Шебнем Аккая “Ғылым мен технология жаһандық сұра­ныс­тармен сәйкестенгенде және ха­лықаралық технологиялар нары­ғымен үзіліссіз байланыста бол­ған­да өте тиімді болатынын, соны­мен қатар бұл жоба қазақстандық ғалымдардың ғылыми-зерттеуле­рінің сапасын жетілдіруді қалып­тас­тыратын қаржыландырудың сынақтық моделін ұсынатынын және күрделі нарыққа өту үшін тех­нологияларды коммерция­ла­н­­дыруға қолдау көрсетеді” деп атап өтті. Технологияларды коммерция­ландыру жобасының негізіне ғы­лыми-зерттеулердің өзектілігі мен коммерциялық құндылығын едә­уір арттыру қажеттілігі басшы­лық­қа алынған. Мұндай зерттеулерді ашық байқау барысында іріктелген ғалымдар тобы озық халықаралық тә­жірибеге сәйкес жүргізбек. Жо­ба­ның жалпы құны 75 млн. АҚШ долларын құрайды. Оның 61,6 млн. доллары еліміз Үкіметінің есе­бінен бөлінсе, қалған 13,4 млн-ы Дүниежүзілік банктің қары­зымен қаржыландырылады. Жоба екі құ­рамдас бөліктен тұрады. Оның бі­ріншісі еліміздің ғылыми негізін ны­ғайту болып табылады. Жоғары сапалы, коммерцияға бағытталған 20 ғылыми-зерттеуді жүргізуді қар­ж­ыландыру үшін жоба шеңберінде жалпы есеппен 21 млн. АҚШ дол­лары көлемінде грант түрінде қар­жы бөлінеді. Бұл зерттеулерді аға ғылыми қызметкерлер тобы және жас ғалымдар тобы жүргізеді. Ал­ғаш­қы топқа 3 жыл мерзімге созы­ла­тын жобалары үшін 1,5 млн. АҚШ доллары берілсе, жас ға­лым­дар жобасы үшін 600 мың АҚШ доллары көлемінде қаржы бөлі­не­ді. Жобаның 2 бөлігі қазақстандық ғылымның нарықпен байланысын орнату және нығайтуға арналған. Оның шеңберінде ғылыми әзір­лемелерді коммерциялық ортаға та­бысты ендіруге қажетті қызмет­тердің толық ауқымын ғалымдарға ұсыну, сондай-ақ оған коммер­ция­­ландыру саласында қызмет ете­тін халықаралық компанияны тарту ұйғарылып отыр. Оған қоса Қазақстандағы ғылым жағдайы мен оның даму болашағына тех­но­логиялық аудит жүргізіліп, қол­да­ныстағы құқықтық және ретт­еу­­ші ортаға талдау жасалып, қоры­ты­н­дылар бойынша Үкіметке ұсы­ныстар берілетін болады. Дөңгелек үстел жұмыстарына еліміздегі ғылыми-зерттеу институттары мен университеттерінің 500-ден астам ғалым, ғылым докторы, аға және кіші ғылыми қызметкері қатысты. Пікірталасқа қатысушылар ХҒКК мүшелерімен бірлесе отырып, тех­нологияларды және ғылыми-зерт­теу жұмыстарын коммерциялан­дыру және ел ғылымын жаһандық өзгеріс бағыттарына ықпалдастыру және ғылыми-зерттеу жұмыста­ры­ның нәтижелерін коммерциялан­дыру, жаһандық нарықпен байла­нысты жақсарту мәселелерін тал­қы­лады. Алдағы уақытта бұл мем­ле­кеттік жобаның нәтижелері ау­қымды болады деп күтілуде. Аға ғы­лыми қызметкерлер тобы мен кіші ғылыми қызметкер тобын құру, PhD докторларын, магис­трант­­тарды және студенттерді жо­баның жұмысына тарту, сатылған лицензиялар санын арттыру секіл­ді елеулі көрсеткіштер жоба та­быс­ты­лығының жоғары болатын­ды­ғын айқындап отыр. Венера ТҮГЕЛБАЙ.