Үлкен өмір жолының кезеңдері

Кен орнының тарихы. 2019 жыл кен орны ашылуының 40 жылдығын атап өту­мен де белгілі, ол қазақ мұнай-газ өнер­кәсі­бінің жылнамасына алтын әріптер­мен мәң­гіге жазылды. Бүгінде Қарашығанақ, ең алдымен орасан зор инвестициялар, көмір­сутекті шикізат өндірудің рекордтық дең­гейлері, инновациялық технологиялар, мыңдаған жұмыс орындар, сондай-ақ әлем­дік стандарттар деңгейіндегі әлеуметтік жауап­кер­шілікпен ассоциацияланады.

Биылғы жыл кен орны үшін қос мерей­тойға байланысты айрықша ерекшеленеді – Қарашығанақ­тың қырық жылдығынан бөлек, мұнайшылар қазақ мұнайының 120 жылдығын тойлайды. Тығыз байланысқан осы екі атаулы күн еліміздің мұнай-газ кеше­нінің тарихындағы елеулі кезеңдері. Өйт­кені дәл осы мұнай-газ саласы ұлттық эко­но­миканың не­гізін құраушы бағыты, оның ал­дағы өсуінің драйвері, тұрақ­ты­лығының негізі және респуб­ли­каның жүйелі дамуы болып отыр және солай болып қала бермек.

Өндіру, қайта өңдеу, мұнай және газ экспорты ІЖӨ, бюд­жет­тік кірістердің елеулі бөлі­гін, демек, әлеуметтік инфра­құ­ры­лымның позитивтік қайта құ­ры­луын қамтамасыз етеді. Бұл Қара­шығанақтың қырық жылдық өмірін растайды.

Қарашығанақтың жаңа тари­хының бас­­тауы Орал маңын­да бірегей мұнай-газ конденсатының ашылуына септігін тигізген гео­логиялық және іздестіру жұ­мыс­тары кеңінен етек жайған ХХ жүз­жылдықтың жетпісінші жылдарынан басталады. Оны игерудің өзі жай емес, өндірудің күрделі технологиясымен, қатты жыныстармен және шикізатта күкірт қышқылының болуымен, сондай-ақ даланың қатаң климатымен байланысты болды.

1984 жылы Қарашығанақты өндіріс­тік пайдалану кезеңі басталды. Ол кез­де өндірістік және тұрмыстық мақсаттағы көп­­те­ген объекті іске қосылды. 1990 жыл­ға дейін кен орнындағы өң­­­деу жұмыстары жо­ғары қар­қын­­мен жүргізілді. Шикізат Орын­­­бор мұнай өңдеу зауытына келіп түсетін. Алайда, Кеңестер Ода­­ғы­ның ыдырауы жобаның да­муына едәуір өзгеріс енгізді. Қара­шығанақ инвестицияларға, заманауи озық технологияларға және шетелдік тәжі­рибелі серік­тестіктерге аса мұқтаж еді.

1997 жылдың қарашасында Қарашығанақ бойынша өнімді бөлу туралы соңғы келі­сімге қол қойылды. Консорциум бойын­ша серік­тестер кәсіпті әлем­дік стан­дарттар дең­гейі­не дейін жаң­ғырту және қайта жабдық­тауды өздеріне мақсат етіп қойды. Бұл мін­детті ойдағыдай орындап шықты.

Сарапшылардың бағалауын­ша өткен онжылдықтарда Қара­шығанақ өте жоғары нәтиже­лерге қол жеткізді. Қазіргі Қара­шығанақ – тұрақты даму прин­ципі бойынша жұмыс істей­тін, әлеуметтік-жауапты жоба­ны іске асырушы мыңдаған қазақ мамандары еңбек ететін әлем­­дік деңгейдегі аса жоғары тех­но­логиялық өндіріс.

Бүгінде Қарашығанақ өнді­ру динамикасы және өндіру көле­мі бойынша еліміздегі көш­бас­шы орындарды иеленіп отыр және Батыс Қазақстанның ғана емес, бүкіл ел бойынша эко­но­миканың дамуына орасан зор үлесін қосып келеді. Жоба бойын­ша серіктестер, Қара­шы­ға­нақ акционерлері барлық мемле­кеттік бастамаларды белсенді түрде қолдап келеді, мемлекеттік бағдарламаларға атсалысып, аймақтағы жаңа әлеуметтік жобаларды іске асыруда.

Орал маңында Қарашығанақты өңір­дің бас­ты байлығы деп атайды. Оны игеру аймақ экономикасының өсуі­не септігін тигізетін маңызды фактор. Әлеуметтік-жауапты ком­пания болғандықтан, ҚПО об­лыс­тың индустриялық-иннова­циялық дамуына ықпал ете отырып, тауарлар мен қыз­меттерді сатып алуға жергілікті жеткізу­ші­лерді тартуда.

Қарашығанақ кен орны 40 жылдан бері игеріліп келеді. Кен орнындағы жұмыс еш тоқтаған емес. Қызмет ауқымы тек қана ұлғаюда, бұған Қарашығанақтағы кеңейту және өндіру текшесін ұзарту жобаларын іске асыру аясында жүргізіліп отырған жұ­мыс дәлел. Мұның бәрі сұйық кө­мір­сутегін өндіру көлемін ұл­ғай­туға мүмкіндік береді, бұл дегені­міз жоба акционерлеріне де, еліміз үшін де қосымша табыс.

Қарашығанақ бойынша өнім­ді бөлу туралы соңғы келі­сімге қол қойылған күн­нен бас­­тап Қазақстан Республикасы са­лық және бюджетке басқа да түсім­дер түрінде 17 млрд ас­там доллар табыс тапты. Алай­да, осы ин­вес­тициялардың материал­дық емес қыры да бар. Өт­кен онжылдықтар ішінде Қара­шы­ғанақта көптеген қазақстандық мұнайшы-мамандар, өзінің бәсе­кеге қабілет­тілігін көтерген жүз­­деген отандық компаниялар тол­қ­ыны өсіп шықты және олар бүгін­де Қарашығанақ, Теңіз және Қашаған сияқ­ты сұраныстағы жобалармен жоғары тех­но­логиялық өнім шығаруда.

Қарашығанақ басшылығы жобаға қазақ­стандық қатысуды белсенді өсіріп келеді. Жер­гілікті қамту бағдарламасының мақсаты то­лы­ғымен ұлттық индустрияны дамыту үшін қолайлы жағ­дай­лар жасау және ірі мұ­най-газ жобаларына қазақстандық ком­пания­лар­дың қатысуын арт­тыру жөніндегі Қазақ­стан Респуб­ликасының бастамасымен сәйкес келеді.

Компанияның кез келген қадамы өнді­рісті жаңғыртуға немесе кеңейтуге бағыт­тал­ған, мұқият экологиялық сараптамадан өтеді. Бүгінде газды кәдеге жарату көр­сет­кіші 99,94%-ды құрайды. ҚПО қор­шаған ортаны қорғау саласындағы стра­те­гиясы «жасыл экономика» мақсат­тары­на толық сәйкес келеді. Жасыл эконо­ми­каға ауысуды Тұңғыш Президент – Елбасы Нұр­сұлтан Назарбаев мемлекеттік саясат­тың негізгі басымдықтарының бірі деп атап өткен. 40 жылдық мерейтой – үлкен өмір жо­лын­дағы кезеңдердің бір ғана ме­жесі. Алда – Қара­шығанақ жобасын кеңей­туге бағытталған үлкен мүмкіндіктер және ай­мақтың әрі қарай тұрақты дамуы. ҚПО Қазақстан Рес­публикасының, Қара­­шы­ғанақ жобасы бо­йынша жергілікті қауым­дас­тық пен серік­тестердің игілігі үшін жаңа өндірістік асу­ларға ұмтылуды жалғастырады.

Арман ҚұсайЫнов