Тау тұлға

Әр қазақты ағайындай көріп, еш уақытта өкпе айтпай, елі­нің, халқының көп жыл талай ауырт­палығын қара нардай көтеріп келе жатқан Қуаныш Сұлтанұлы – ерекше тұлға.

Әр заманның өзіне лайық белгілі азаматтары болады. Бірақ уақыт өте көрегенділігі мен кө­сем­­­­дігіне сай білімді адам­дар ғана өзгерістер мен қиын­шы­­­лық­тарға қайыспай, заман тала­бынан қалыспай Қазақ­станы­мыздың тарихи жолдағы ұлы көшінің үнемі алғы легінде қалады.

Сұрағынан гөрі ұраны басы­мырақ бесжылдықтардың, тоқы­рау мен қайта құру кезінде де абы­ройын жоғары ұстай біл­ген Қуаныш Сұлтанұлы халқы­мыз егемендікке жетіп, көк туы­мыз­дың тұрақты тұғырында жел­біреуіне де Елбасының жанын­да талай аса жауапты лауазымды қызметтерде болып, іргелі іс тын­дырып, қомақты үлес қосты. Елбасымыздың үзеңгілес сенімді серігінің ең басты қасиеттері – керемет еңбекқорлығы мен мейлінше адалдығы, жоғары азаматтығы және терең білімдар­лығы дер едім.

Әр адамның өз тағдыры, өз өмір жолы бар. Жарты ғасыр­лық еңбек жолында тамаша адам­­дармен кездесіп, танысып, таныстығымыз жалғасып, қыз­меттес болып, адами қасиет­тері­мен, адалдығымен, адамгер­шілі­гімен ерекшеленетін жан­дарға жақын жүргенім мен үшін үлкен өмір мектебі болды.

Жасымыз қарайлас болса да, Қуаныш Сұлтанұлының жүріп өткен жолдары, көрген-білгені, табиғат берген тамаша мінезі талай адамға, оның ішінде мен үшін үлгі.

Қуаныш ағамыз кезінде жас­тардың білім алып, еңбек етіп, елін, халқын сүйіп, дұрыс өмір сүр­уіне бағыт-бағдар беріп, бас­шы­лық еткен комсомол жұмы­сын басқарған кезінде-ақ үлкен бола­шағы бар, тегеурінді, ұйымдас­тырғыш, қабілетті қасиеттерін көрсете білген-ді. Кезінде партия жұмысында да Қазақстан Орталық партия комитетінің мәдениет бөлімінің, одан кейін ұйымдастыру бөлімінің басшысы болуы аса үлкен лауазым, жауапкершілік еді. Сол жылдары талай азаматты сынаған тарихи кезеңдерден де халқының адал ұлы, саналы саясаткері, беделді басшы екенін көрсетіп, еңсесі жоғары болды.

Сексенінші жылдардың ая­ғында, тоқсаныншы жылдар­дың басында Қарағанды облыстық партия комитетінің хатшысы, Қазақстан Орталық партия коми­тетінің насихат бөлімінің басшысы болып қызмет етті.

Өмір жолындағы белгілі бе­лес­терден әбден шыңдалып шық­қан Қуаныш Сұлтанұлы еге­мен­­дігіміздің аса ауыр елең-алаңында Елбасымыз Нұрсұлтан Әбіш­ұлының сенімді серігінің бірі болды. Қазақта «көз көрген» деген терең мағыналы сөз бар. Қуаныш Сұлтанұлы Нұрсұлтан Әбіш­ұлын ерте түсініп, кей­бір күрделі кезеңдерде де Елбасы­ның көңілінен шыққан азамат болды. Тәуелсіздік жылдарында Парламент төрағасының орын­­басары, Министр, Үкі­мет бас­­шысының орынбасары қыз­­меттерін абыроймен атқар­ды. 1991 жылдың тамызында Пре­зидент жарлығымен Баспасөз және бұқаралық ақ­парат құралдары министрлігі құрылып, Қуаныш Сұлтанұлы тұңғыш министр лауазымына тағайындалды. Бұл кез – жаңа мемлекет құрылысының ал­ғы­шарттары жобаланып жат­қан сая­си қарбалас шақ болатын.

Осындай жағдайда жаңадан құрылған министрліктің алдында кезек күттірмейтін өте күрделі міндеттер тұрды. Қысқа мерзімде министрлік Қазақстандағы саяси, экономикалық, қоғамдық ахуалдар мен құбылыстарға жан-жақты талдау сараптамаларын жасап, еліміздің Президенті­не тапсырып тұруды жолға қой­ды. Ол кезде бүгінгідей дария болып толассыз толқынмен ағылып, төгіліп жатқан ақпарат, ғаламтор жоқ болатын. Қуаныш Сұлтанұлының басшылығымен ең алғашқы «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» заң жобасы әзірленді.

Қазіргі Қазақстанымыздың дүние жүзіне танылған, озық елідерде оқып, тәрбие алған өнер саңлақтары Үкімет басшысы­ның орын­басары болған кездегі Қуа­ныш ағамыз басқарған мәде­ниет саласының бір көрінісі. Бүгінде ел­і­міз­ді әлемге танытып жүр­ген Майра Мұхамедқызы, Ай­ман Мұ­саходжаева, Марат Бисен­ға­лиев, Жания Әубәкірова сынды майталмандар сол жыл­дарда мәдениет сала­сын бас­қаруда жасалған қамқор­лық­тың нәтижесі.

1994-1995 жылдары Қазақ­стан Рес­публикасының Жоғарғы Ке­ңесі төрағасының орынбасары бол­ған Қуаныш ағамыздың шебер ұйым­дастырушылық қабілетінің ар­қа­сында бұ­рын­дары Жоғарғы Кеңес қабырғасында бірнеше ай­­лап жатып қалатын заң жоба­ларын нығайтып, оларды дер уа­қы­тын­да қабылдау жолға қо­й­ылды.

1995 жылы сол кездегі Қазақ­стан­ның сыртқы істер министрі Қасым-Жомарт Кемел­ұлының басшылығы­мен Қазақстан Рес­публикасының Қытай Халық Республикасындағы елшісі болып барды. Сол жылдары, 2001 жылға дейін, Қытай елімен қатар Моңғолия, Корей Халық Демок­ратиялық Республикасы және Вьетнам елдеріндегі елші­лік істерін қоса атқарды. Тәуел­сіз­дігіміздің алғашқы жылдары сырт­қы саясатты жүзеге асыратын негізгі тұлға дипломаттар бол­ған­дықтан, Мемлекет басшысы, рес­публиканың кәсіби дип­ло­ма­тиясын жасақтау мәселесіне айрықша мән берді. Сыртқы сая­сат ве­до­м­ствосын халықаралық қаты­нас­тар саласының маман­дарымен жедел түрде қамтама­сыз ету, жұмыстың тиісті учаскесі­не бас­шылар іріктеу қажеттілігі туын­дады. Ең қиыны ол кезде Қазақ­станда дипломаттар даяр­лайтын бірде-бір маман­дан­дырылған оқу орны жоқтың қасында еді.

Алғашқылардың қатарында болып Қуаныш Сұлтанұлы Қазақ­станның Қытай елін­дегі елшісі болуы, біздің көршілес үлкен елмен қарым-қатынасы­мыздың, экономикалық байланы­сы­мыздың дұрыс бағытта ны­ғаюына септігін тигізді.

Нұрсұлтан Әбішұлы өз сөзін­де «көршіні құдай береді деген бар» деп жиі айтып отырады. Елбасымыз қос мемлекет ара­сындағы ынтымақтастықты ор­нық­­тыру үшін Қуаныш Сұл­тан­­ұлына жай ғана лауазым­ды қызмет ұсынбай, Қытай­мен жаңа дәуірде жаңа қаты­нас қажеттілігін, онымен тату көр­шілік, өзара сауда-эконо­ми­калық, әріптестік қарым-қатынас қалыптастырудың ма­ңыз­дылы­ғын айтып, екі мемлекет арасында шекаралық келісімге қол жет­кізу мақсатында қызмет етуге сенім білдірді.

Қытайда елші болған алты жыл Қуаныш Сұлтанұлы өмір­баянының айрықша беттері деу­ге болады. Өйткені өзі үшін бұ­рын болжай алмаған жаңа әлем ашыл­ды. Алып екі көр­ші­міздің бірі сана­латын Қытай елінде Қазақ­стан­ның елші­сі қызметін атқарып, қазақ елі­нің тату көршілік саяса­тын дамытты. Ең бастысы, екі ел­дің шекаралық келісіміне Қуа­­ныш Сұлтанұлы елші бол­ған тұста қол қойылды. Қытай­мен тату көршілік саясатты қалып­тас­тыру­да, тәуелсіз мемле­кетіміздің тұ­ғырын биіктетуге адал қызмет етті.

2001-2011 жылдары Қуаныш Сұлтанұлы Парламент Се­наты­нын депутаты, Әлеумет­тік және мәдени даму комитетінің төр­ағасы, кейін Халықаралық іс­тер, қорғаныс және қауіпсіздік ко­ми­тетінің төрағасы болған жыл­дары да Тәуелсіз Қазақ­стан­­ның қарқынды дамуы жолында ең алдымен Ата заңда жазылған баптарға сүйене отырып, мемлекеттік құрылыстың негізін қалайтын аса маңызды құжаттар қабылдауда сіңірген еңбегі орасан.

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің V және VI шақырылымының депутаты, Халық­аралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің мүшесі.

2012 жылдан бастап Қазақ­стан Республикасы Президенті жанындағы Адам құқығы жөнін­дегі комиссияның төрағасы, 2013 жылдан бері Бас Прокуратура Қоғам­дық кеңесінің төр­ағасы. Қазақ­стан Республи­касы Пар­ла­менті Сенатының Сенатор­лар кеңесінің мүшесі, көптеген ха­лық­аралық ұйымның мүшесі.

Мол тәжірибесімен, ерекше қабілетімен еліміздің халықара­лық дәрежедегі мүддесін қор­ғауға үлес қосып келеді. Еңбе­гіне сай Қуаныш Сұлтанұлы көп­те­ген мемлекеттік наградалар­мен (Еңбек Қызыл Ту, «Парасат», Екінші дәрежелі «Барыс» орден­дерімен, медальдары­мен) марапатталған, «Қазақ­стан­ның құрметті журналисі», «Қазақ­станның еңбек сіңірген қайрат­кері», «Қазақстан Республи­касы дипломатиялық қызметінің ең­бек сіңірген қызметкері», «Алматы облысының Құрметті азаматы» атақтарының иегері. Саяси ғы­лымдар докторы, Прези­дент жа­нындағы мемлекеттік басқару Академиясының профессоры, Саяси ғылымдар Академиясының академигі.

Қуаныш Сұлтанұлымен бір комитетте жұмыс жасап, көп­теген мәселені терең білетін, асықпай, мұқият, талдап қарай­тын, тегеурінді, ұстанымды мі­не­зіне құрметпен қарап, тәнті болып келеміз.

Қуаныш Сұлтанұлының қа­зақ­­стандық парламентаризмді да­мы­ту мен Nur Otan партия­сында атқарып келе жатқан іс­тері мен еңбегі жоғарыда өзі жаз­­ған­­дай бөлек бір мақалаға лайық.

Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлының тәуелсіз Қазақ­станымыздың даму жолындағы жаңа бағыт-бағдарламаларының жүзеге асуына елеулі үлес қо­сып келе жатқан ең беделді, тәжі­ри­бе­лі азаматтардың бірі.

«Жолы болар жігіттің жақсы ке­лер қасына» дегендей талай жолы болған азаматтар Қуаныш аға­­­­мыз­дың жанында жүріп қа­лып­­­тас­­қаны, ұстаз тұтып, сыр­ты­нан мақ­танышпен қарап жүргені сөзсіз.

Бір-біріміздің шаңырағы­мыз­да болып, сыйласып жүр­ген­д­ік­тен ағамыздың жары Бей­біт жеңгеміздің (тәтеміздің) ақ жарқын, кең пейіл, парасат­ты жүзінен үнемі үлкен ұлаға­тты­лық пен әйел жанына тән сыпа­­йы­лықты, әдемілікті көре­міз. Аға­мыз бен Бейбіт жең­геміз дүниеге үш қыз, екі ұл әкелген.

Қуаныш Сұлтанұлының, отбасының, өмір жолында жеткен жетістіктері мен жүрген орта­дағы ерекшеліктерін ағамыз­дың кезекті мерейлі жасқа толуы қарсаңында қуана еске алып:

Қадамыңыз өмірде аттап

 басқан,

Қасиет бойға сіңген бала

жастан,

Келеді төрге тартып,

өрге сүйреп,

Өзгермегей сол бақыт

қалыптасқан,

деп тілек білдіреміз!

Бақтықожа ІЗМҰХАМБЕТОВ,

Парламент Мәжілісінің депутаты, Республикалық «Ардагерлер ұйымы» Орталық кеңесінің төрағасы