АСҚАҚТА АРАЙЛЫ АСТАНА!

ҒАСЫР ҚҰРЫЛЫСЫ ТЫҢ СЕРПІН АЛМАҚ Заманауи рефор­ма­тор, тұңғыш Президенті­міз Нұрсұлтан Назарбаев­тың тәуекелшіл бастамасымен өмірге келген егемен еліміздің бас қаласы – Астана төрткүл дү­ние­ні түгел тамсандырған тарихи құ­былысқа айналғаны ақиқат. Арқа тө­сіндегі сәні мен салтанаты жарасқан елорда бүгінде озық идеяларды, жаңа ғы­лы­ми шешімдер мен сәулет өнерінің озық үлгі­лерін өмірге әкелетін жерұйық іспеттес. Елбасы елорданы көшірудің онжылдығына арналған салтанатта сөйлеген сөзінде “Астананың құрылысы осынау жылдары біздің еліміздің әлеуетін танытып, бүкіл посткеңестік кеңістіктегі ең орасан мега­жо­баға айналды” деп атап көрсеткен бо­ла­тын. Шын мәнінде қазір Астанада құ­ры­лыс саласының барлық құрылымын қамти­тын еліміздің жаңа құрылыс кластері қалыптасты. Әлемнің дамыған елдерінің өзінде құрылыс индустриясын тұралатып, қуатты экономикаларды рецессияға ұшыратқан жаһандық қаржы дағдарысы кезінде де Астана құрылысының тоқырауға төтеп бергендігі де соның ашық айғағы. Қаржы тап­шылығы қыспаққа алған дағдарыс ке­зінде Елбасы бас қаланың маңызды құры­лыстарының тоқтамауына, әсіресе, алда­нып қалған үлескерлердің мүддесін қорғайтын тұрғын үй кешендерінің құрылысын жан­дандыруға батыл қадам жасады. Міне, осындай көрегендік жанашырлықтың нәтижесінде өткен жылы ондаған тұрғын үй кешендері пайдалануға беріліп, мыңдаған астаналықтардың қоныс тойын тойлауына мүмкіндік берді. Бұл игі үрдіс биылғы жылы да лайықты жалғасын таппақ. Жалпы алғанда 2010 жыл бас қаламыздың құрылыс индустриясының жаңа қарқынмен дамитын бетбұрыс кезеңі болатын сыңайлы. Үстіміздегі жылы Аста­нада 1 миллион 300 мың шаршы метр тұр­ғын үй пайдалануға берілмек. Алдағы жылы қаламыздағы үлескерлер проблемасы толық шешім табатын болады. Бұл ретте барлық проб­лемалық тұрғын үй кешен­дерінің құ­ры­лысын қаржыландыру мәселесі шешім тап­қанын атап көрсеткен жөн. Қазір қала­дағы осындай 61 тұрғын үй кешеннің 28-і биылғы жылдың 1 шілдесіне дейін пай­далануға беріледі. Ал жыл соңында үлес­кер­лердің қатысуымен салынып жатқан қал­ған 33 тұрғын үй кешеннің құрылысы аяқталмақ. Қала әкімдігі “Самұрық-Қазына” қоры­мен бірлесе отырып, “Водно-зеленный бульвар”, “Северное сияние”, “Изумруд­ный квартал” атты әкімшілік және тұрғын үй кешендері құрылысын қаржыландыру мәселесін шешті. Қазір аталған құрылыс кешендерінің жұмысын аяқтау шаралары қолға алынған. Бас қаламыздың салтанатын арттырған сәулет өнерінің озық үлгілері саналатын ғимараттар баршылық. “Ақорда”, “Астана Триумфы”, “Пирамида”, Тәуелсіздік са­райы және басқалар ХХІ ғасырдағы сәулет өнерінің озық үлгілері болып табылады. Өткен жылы осы сәулет өнерлері жау­һар­лары­ның қатарына “Қазақ елі” монументі архитектуралық ансамблі қосылды. Тоқсан бір метрлік зәулім тұғырдың ұшар басынан заңғар аспанға ұмтылған самұрық азаттық аңсаған әрбір қазақ баласының жүрегіне мақтаныш сезімін ұялатты. Өткен жылы тура Тәуелсіздік күні мерекесі қарсаңында 3500 орындық “Қазақстан” әмбебап киноконцерт залы пайдалануға берілді. Биылғы жылы Астанадағы заманауи архитектуралық ансамбльдер қатары сәулет өнерінің қайталанбас жаңа үлгілерімен толықпақ. Осы орайда Қала күні мерекесі қарсаңында ашылу салтанаттары жоспар­ланған “Хан Шатыр” сауда-ойын-сауық орталығын, “Шабыт” шығармашылық са­райын, Жаңа университеттің бірінші кезек­тегі ғимараттарын атап айтуға болады. Алдағы уақытта бас қаламыздың руха­ни-мәдени ғимараттарының қатарына бір­неше жаңа ірі құрылыс нысандары қосы­ла­ды. Қазіргі күні қалада 5000 орындық “Хазірет Сұлтан” мешітінің, 1000 орындық классикалық опера және балет театрының, Тұң­ғыш Президент қоры және кітапхана­сы­ның ғимараттары бой көтеріп келеді. 2011 жылғы VІІ Қысқы Азия ойындары өткізілетін құрылыс нысандары қатарында биылғы жылдың қазан айында конькимен жүгіру стадионның құрылысы ашылады. Сол сияқты сол жағалауда сауықтыру және ойын-сауық орталығы, велосипед алаңы, қонақ үй және басқа нысандардан тұратын жаңа спорт кешеннің құрылысы да биылғы жылдың қазан айында пайдалануға беріледі деп күтілуде. Дәл осы мерзімде “Қазақ­стан” спорт сарайындағы қайта құру жұмыстары да аяқталады. 2010 жылды Астана қаласындағы әлеу­меттік нысандарды дамыту жылы деп атаса да болғандай. Үстіміздегі жылы жүргізілетін құрылыс жұмыстарының басым көпшілігі осы саланың нысандарымен тікелей бай­ла­ныста дамымақ. Бұл ретте әлеуметтік ин­фра­құрылымды дамытуға ерекше ден қойылып отырғандығын атап көрсеткен жөн. Астананың білім беру саласында орын санының жетіспеушілігі үлкен проблемаға айналып отырғандығы жасырын емес. Әсіресе, бұл келеңсіздік мектеп жасына дейінгі мекемелерде айрықша сезіледі. Бүгінде бас қаламыздың бүлдіршіндерінің 40 пайызы ғана балабақшамен қамтылған. 28 мың сәби балабақша кезегінде тұр. Мем­лекет басшысы белгілеген “Балапан” бағдарламасы негізінде Астана қаласында балабақшалардағы орын тапшылығын жою жөніндегі жұмыс кең көлемде жүргізілуде. Бұл реттегі кешенді жұмыс төрт бағыт­пен дамытылуда. Бірінші, бұрын сатылып кеткен балабақша ғимараттарын қайтадан мем­лекет меншігіне қайтару. Қалада осын­дай 14 балабақша ғимараты әкімдікке қай­тарылды. Бұл нысандарда күрделі жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін 3 мың сәби балабақша орнымен қамтылмақ. Екінші бағыт бойынша, қала әкімдігі салып жатқан тұрғын үй құрылысы кешендерінің бірінші қабатында балабақшалар ашу. Осы мақ­сатқа 15 тұрғын үй кешенінде 16 мың шар­шы метр бөлінген. Өткен жылы пайдала­ну­ға берілген тұрғын үй кешендерінің бірінші қабаттарында мектеп жасына дейінгі үш балалар мекемесі ашылды. Бұл бағыт бойынша атқарылып жатқан жұмыс­тар толық аяқталғанда, 3 мың кішкентай астаналық балабақшаға орналасатын болады. Үшінші және төртінші бағыт бойынша мем­лекет қаржысы есебінен 10 жаңа бала­бақ­ша ғимаратын және жеке меншік бала­бақшалар салу міндеті белгіленген. Жалпы алғанда 2012 жылға дейін Астана қаласында 6 мың бүлдіршінге арналған 24 жаңа балабақша құрылысы бой көтермек. Міне, осы кешенді шаралардың нәтижесінде 2012 жылы қаламыздағы балабақшаға деген сұраныс толықтай шешім табады деп кү­тілуде. Қаладағы жалпы білім беретін мектеп­тердегі орын тапшылығы да өткір сезілуде. Қазір қала мектептеріндегі орын тапшы­лы­ғы 13 мыңнан асады. 2012 жылға таман қала тұрғындарының өсуіне және 12 жыл­дық оқу бағдарламасына көшуге байла­ныс­ты қала мектептеріндегі орын тапшылығы 20 мыңға дейін артпақ. Орын алған осы күрделі мәселені шешу Елбасы белгілеген “100 мектеп, 100 аурухана” бағдарламасы аясында жүзеге асырылмақ. Осы бағдар­лама шеңберінде қалада 10400 орындық 9 жаңа мектеп ғимаратын салу жоспарланған. Қазіргі таңда бұл жоспарда қарастырылған сол жағалаудағы интеллектуалды мектеп, “Москва” көшесіндегі және Оңтүстік- шығыс шағын ауданындағы орта мектептер ғимараттары пайдалануға берілді. Ал қалған 6 мектептің құрылысын ағымдағы жылдың соңына дейін бітіру көзделініп отыр. Сөйтіп, биылғы жаңа оқу жылында Көктал-2 кентінде 800 оқушыға арналған жаңа мектеп, “Степной” гараж кооперативі ауданында 1200 оқушыға, жаңа әкімшілік орталықта 1200 оқушыға, Ильинка кентінде 1200 оқушыға, Тілендиев даңғылында әрқайсысы 1200 оқушыға арналған 2 мектеп жас астаналықтар үшін есігін айқара ашатын болады. Осыған қоса биылғы жылы білім беру саласын дамыту мақсатында қалалық бюд­жет­тен 10 миллиард теңгеден астам қаржы бөлу қарастырылды. Бұл қаржы тұтастай білім беру мекемелерінің материалдық-техникалық базасын дамытуға жұмсалады. Сонымен бірге 1 сәуірден бастап, қала мек­тептерінің мұғалімдерінің жалақылары 25 пайызға өсірілді. Бұл туралы Елбасы өзінің биылғы Жолдауында атқарушы билікке нақты тапсырма жүктеген болатын. Сөйтіп, үстіміздегі жылғы сәуір айынан бастап мұ­ғалімдер және бюджеттік саланың қызмет­керлері бар, барлығын қосқанда 36 мыңнан астам астаналықтар көтеріңкі жалақы алатын болады. Астана қаласының әлеуметтік саласын нығайту мақсатындағы міндеттер шеңбе­рінде денсаулық сақтау мекемелерінің материалдық-техникалық жағдайын жақ­сар­ту мәселесінің де маңыздылығы зор. Қала тұрғындарының денсаулығын жақ­сар­ту әкімдіктің әлеуметтік салада атқаратын жұмыстарының ең басым бағыттарының бірі екендігі де талас тудырмайды. Осыған байланысты 2010 жылы қалалық бюджеттен денсаулық сақтау саласын дамыту мақса­тына 12 миллиард теңгеден астам қаржы бөлініп отыр. Ерекше атап айтар бір мәселе, бүгінде Астана қаласында Елбасының бастамасы­мен Орталық Азияда баламасы жоқ осы заманғы ең озық медициналық кластер қа­лыптастырылды. Бұл бағдарлама негізінде бас қаланың сол жағалауында бірнеше ғылыми орталықтардан тұратын, заманауи аспаптармен жабдықталған кешенді меди­циналық орталық бой көтерді. Оған қоса қалада соңғы үш жыл ішінде әртүрлі деңгейдегі 10 денсаулық сақтау мекемесі пайдаланылуға берілді. Күн санап тұрғындарының саны үздік­сіз өсіп келе жатқан қаламызда емхана жүйе­лерінің жетіспей отырғандығы да жа­сыратын жай емес. Қалада бүгін бір ауы­сымда 6155 адам қабылдайтын амбулато­рия­лық емханалар жүйесі жұмыс істейді. Олар негізінен 370 мыңнан астам қала тұр­ғындарына медициналық қызмет көрсетеді. Бір ауысымға шаққанда қаламыздағы емханаларда 4855 адамға арналған орын тап­шылығы байқалады. Міне, осы кемші­лік­ті шешу мақсатында Елбасының тап­сыр­масымен жүзеге асырылып жатқан “100 аурухана” бағдарламасы игі ықпал жасауда. Осы бағдарлама шеңберінде бас қалада 9 медициналық ғимарат салу жопарланған. Өткен жылы оның үшеуі пайдалануға берілді. Жақында тағы 360 орындық көп салалы аурухана ашылды. Қалған 6 меди­цина мекемелерінің құрылысы 2010 жылдың соңына дейін іске қосылмақ. Иә, ерке Есілдің жағасында болашақ мыңжылдықтарға батыл қадам басқан ға­сыр ғажайыбы – жаңа Астана күннен-күн­ге құлпырып, қанатын кең жайып келеді. Дағдарыстан кейінгі ел дамуының 2020 жылға дейінгі үдемелі индустриялық-инновациялық даму баспалдақтарын айқындаған бағдарлама аясында Елорданы өркендетудің тың белестері белгіленген. Жоғарыда айтылған 2010 жылға арналған құрылыс саласын дамыту шаралары сол өміршең жоспардың алғашқы серпінді қадамдары болмақ. Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ.