Қандай дәрежедегі биліктің беделін көтеретін де, түсіретін де сол билік лауазымын иеленген нақты тұлға екені хақ. Биліктің қайнар көзі халық екендігі де мемлекеттік тарихымыздың тереңінен қалыптасқан дәстүр. Бұл ұғым жаңа дәуірдегі дамуымыздың жаңа Ата Заңында да бекітілген.
Сөз жоқ, халықтың, мемлекеттің тұрмыс әлеуеті, оның өркендеуі, өсуі, халықаралық беделі, ең алдымен Мемлекет басшысының, яғни біздің Конституциямызға сәйкес Қазақстан Республикасы Президентінің қызметімен тікелей байланысты.
Еліміздің Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев билік тізгінін құлдырау мен қайшылыққа толы ең қиын кезеңде қолына алып, президент лауазымының әлеуетін мейлінше белсенділікпен, білімді біліктілікпен, айрықша қайраткерлікпен көрсете алды. Оның сан қырлы толассыз еңбегі елді рухани, саяси күйзелістен, тұрмыстық, экономикалық дағдарыстан шығаруға арналды. Ұлт болып, ұйыстық. Ұлттық бірлігіміз бен ынтымағымыздың, халқымыздың қоғамдық келісімге жүгінген даналығының арқасында қақтығыстарға жол бермей, жел сөзге желікпей, жасампаздық ауанын қалыптастыра алдық.
Нұрсұлтан Әбішұлының кемеңгер басшылығымен отыз жылға жуық кезеңде одан бұрынғы жүздеген жылдарда ата-бабаларымыз армандап, қол жеткізе алмаған талай игіліктер бүгінгі ұрпақтың үлесіне тиді. Мұның бәрі – заманымыздың өлшеусіз бақыты, тағдырдың сыйы.
Нұрсұлтан Назарбаев билігінің тарихи түйіні – 2019 жылдың 19 наурызында кешкі сағат 19-да жария етілген өзінің президенттік өкілеттігін тоқтатып, ендігі жерде Мемлекет басшысы қызметін Қасым-Жомарт Тоқаевқа тапсырғанында. Осы сәттен жаңа Қазақстандағы президенттік биліктің жаңа кезеңі басталады. Ресейдің белгілі публицисі Леонид Млечиннің пайымдауынша, бұл – ТМД кеңістігіндегі мемлекеттерде де, Еуропа, Азия елдерінде де бұған дейін болмаған, кездеспеген оқиға. Дүниежүзі сарапшыларының айтуынша, осы тарихи оқиғаның бірнеше ерекшелігі бар. Іс басындағы Президент өз бастамасымен ресми қызметтен кетіп, өзінен кейінгі, өзі дайындап, ел басқарудың сан қырлы мектептерінен өткізіп, елге, дүниежүзілік қоғамдастыққа танылып, кемелденген дара тұлғаны халыққа ұсынды. Осындай бейбіт әрі тағылымды қарым-қатынаспен билік ауыстыру мемлекетіміздің беделін көтеріп, дүниежүзілік қоғамдастықтың құрметіне ие болды. Қасым-Жомарт Кемелұлын халқымыз да, дүниежүзілік қоғамдастық та жылы қабылдап, оның болашақ қызметіне үлкен сенім артып, зор тілектестік білдірумен келеді.
Өткен аптаның соңғы күндерінде «Хабар» арнасынан көрсетілген белгілі тележурналист Ерлан Бекхожиннің жаңа телефильмінде жоғарыда айтылған жағдайларды сараптаумен қатар, екінші Президентіміздің өмірбаянынан көптеген жаңа деректер көрсетілген. Фильм Қасым-Жомарт Тоқаевтың Тәуелсіз Қазақстанның жаңа дәуірдегі дипломатиясының қалыптасуы мен оның дүниежүзілік қоғамдастықтың мүшесі қатарындағы белсенді әрі жүйелі қызметінің тарихынан, күрделі келіссөздер мен халықаралық дәрежедегі көрнекті тұлғалардың елімізге көзқарастары мен пікірлерінен мол мағлұмат беретін «Беласу» («Преодоление») еңбегінің атымен орынды аталыпты. Әсіресе, жас кезінде адамның өмірі белгілі бір беласуларға жету, оны еңсеру, одан асудан құралатыны сияқты, мемлекет өмірі де бүгінгі, ертеңгі, болашақ асулардан тұрады. Фильмде бас кейіпкер аталған кітаптағыдай мектеп оқушысы кезінен өзінің болашақ мамандығын жазбай, жаңылмай таңдауы, соның жолында, білікті маман болу үшін табанды ізденіске бейімделіп, оқу, терең әрі әлемдік ауқымда мейлінше көп оқуы кімге болса да, әсіресе жастарға, мектеп оқушыларына өнеге-үлгі. Қандай технологиялық заман болса да жасөспірім баланың нақты адамдарға, көрнекті тұлғаларға қарап, өмірге талпынатыны да табиғи сезім, сана, әрекет. Азаматтардың белгілі бір мақсатқа ұмтылып, нақты нәтижеге қол жеткізуі де осындайдан басталады.
Қасым-Жомарт Кемелұлының балалық, оқушы, студент шақтарының фотосуреттері, әлемге кең тараған лауазымды дипломатиялық қызметтеріндегі әртүрлі деңгейдегі тәуелсіз еліміздің мүддесіндегі келіссөздері, БҰҰ, ЕҚЫҰ, тағы басқа халықаралық мінберлердегі орынды, мазмұнды баяндамалары мен сөздері – бүгінгі Мемлекет басшысының әлемдік деңгейдегі қайраткерлік еңбегінің айғағы.
Сондай-ақ фильм авторы еліміздің Сыртқы істер министрінің Қазақстанның көпвекторлы сыртқы саясатын ұтымды ұстану арқылы дүниежүзілік қоғамдастықпен бейбіт әріптестік, өзара сенім қарым-қатынасын қалыптастыруына маңыз беруі шежірелі баяндалады.
Тұңғыш Президентіміз – Елбасы мемлекеттік тәуелсіздігімізді жариялаған алғашқы күннен бастап, біздің егемендігімізді танып, мойындаған алыс, жақын мемлекеттердің көпшілігімен дипломатиялық қарым-қатынас орнатып, әріптестік, достық келісімдерге қол жеткізуді кезек күттірмес міндеттер қатарына қойса, соны орындаған лауазымды тұлға Қасым-Жомарт Тоқаев болғаны фильмнің өне бойында анық, айқын көрсетіледі.
Қазақ жерінің шекарасы ежелден тұрақталған. Алайда ол шекара бұрынғы Одақ шеңберінде болды. Енді дербес мемлекет ретінде, ең алдымен, көршілес елдермен келіссөздер жүргізу арқылы халықаралық талаптарға сай шекаралық келісімге қол жеткізу, оның сызығын белгілеу (делимитация), арнайы шекаралық белгілермен жабдықтау (демаркация) сияқты өте күрделі жұмысты жүргізіп, нақты нәтижеге қол жеткізуді Елбасы кезінде Сыртқы істер министрі Қасым-Жомарт Тоқаевқа сеніп тапсырған. Ол абыроймен орындалған. Осынау өте маңызды жұмысты жүргізгендер қатарында Қытайдағы елші ретінде өзімнің де болуымды зор бақыт деп санаймын. Фильмде осы келіссөздерден де көріністер бар.
Фильмнің маңызын көтеріп тұрған тағы бір бөлігі – біздің ұлтымыздың перзенті туралы шетелдік халықаралық кеңістікте танымал, беделді мемлекет қайраткерлерінің өте жоғары пікірлері. Мәселен, Ресей Сыртқы істер министрі Сергей Лавров Қасым-Жомарт Тоқаевты Мәскеу халықаралық қатынастар институтының студенті кезінен білетінін айтып, оның дипломатияның ең күрделі салаларында шыңдалып, шыныққанын, мол тәжірибе жинақтағанын, мінезінің өте табандылығын, мақсатын орындаудағы қажырлылығын, кең ауқымды білімдарлығын ерекше құрметпен дәріптесе, Аустрия Парламенті басшысының орынбасары Вольфганг Гроссрук осындай өте парасатты, жоғары дәрежедегі дипломаттың өз ұлтының дәрежесін Еуропа елдеріне танытып, құрметтетіп жүргеніне ерекше ризашылығын білдіреді. Мәскеу халықаралық қатынастар институтының ректоры Анатолий Торкунов Қасым-Жомарт Тоқаевқа жан-жақты мінездеме бере келіп, оның осы жоғары оқу орнының түлегі екенін мақтанышпен айтады.
Осы көрсетілімде қазіргі Қазақстан, оның жетістіктерін тұңғыш және екінші президенттерінің еңбектерімен байланыстырып, қазақ туралы жақсы сөз айтқан Зербо Лассина (БҰҰ), Тансу Чиллер (Түркия), Ариэль Коэн (АҚШ), Тарья Хелонен (Финляндия), Сергей Орджаникидзе (БҰҰ), Роза Отунбаева (Қырғызстан), Рейнхольд Лопатка (Аустрия) тағы басқа әртүрлі беделді лауазымды тұлғаларға, халықаралық сарапшыларға әділ пікірлері үшін алғысымыз шексіз.
Фильмнің өне бойындағы көріністерден де тыс ақпараттық баяндаулар да телекөрермендерге жақсы әсер етеді.
Мұндай деректі фильмдер тек Тәуелсіздігіміздің 30 жылдығында ғана емес, үнемі, үзбей әзірленіп, халық назарына ұсынылуы тиіс. Бұл – басшыны дәріптеу емес. Елге керек ақпарат. Лауазымды тұлғалардың атқарып жүрген жұмыстарын көрсету, әсіресе жастар үшін, жас ұрпақ үшін – бір жағынан өз мемлекетін танып-білу, екіншіден, оның тәрбиелік мәні де зор.
Бұл телефильм Қасым-Жомарт Тоқаевтың тек кәсіби дипломатиялық еңбек жолына арналғандығын аңғардық. Ол да іріктеліп, бірнеше оқиға туралы ақпараттық қана ауқымда алынған. Шын мәнінде әр бағытқа арналған, басқа мемлекеттер өкілдерімен жүргізілетін келіссөздердің салмағы ауыр-ақ. Мәселен, көршілес елдер өкілдерімен шекаралық келіссөздер, соның ішінде, әсіресе, Шығыстағы көршімізбен болған шекара келіссөздері өте маңызды тарихи оқиғалар болғандықтан, олар туралы жеке деректі фильм дайындалса да артық болмас еді.
Сол сияқты, кезінде Ресей-Грузия арасындағы қарулы қақтығысқа байланысты Еуропадағы қауіпсіздік ынтымақтастық ұйымының Парламенттік ассамблеясында арнайы баяндаманы нақты кім, қай елдің өкілі жасау керек дегенде ұзақ пікір алысудан кейін, 57 мемлекеттің Парламент депутаттары бірауыздан Қазақстан Парламенті Сенатының Төрағасы, ЕҚЫҰ ПА Төрағасының орынбасары Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың кандидатурасына тоқтаған. Сол жылдың күзінде Торонто (Канада) қаласында өткен ЕҚЫҰ Парламенттік ассамблеясының күзгі сессиясында Қасым-Жомарт Тоқаев сол баяндаманы өте жоғары дәрежеде жасап, Қазақстанның абыройын көтергеніне куә болғанбыз. Баяндама бойынша сол жиналыста 62 депутат сөз сөйлегенде, түгелдей дерлік Қасым-Жомарт Тоқаевтың баяндамасының қарсы екіжақты жарастыруға арналғандығын баса айтып, Қазақстан делегациясының мәртебесі бір көтерілген. Мұндай тағылымды жайттар баршылық және олар мемлекет дамуының шежіресін құрайды.
Қуаныш СҰЛТАНОВ,
Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері