Елiмiздегi ең үлкен құқықтық құрылымның тәуелсiздiк жылдарындағы алғашқы қадамын нықтау оңайға түспегенi белгiлi. Үкiмет тарапынан қабылданған жаңа реформаларды сауатты жүзеге асыру үшiн тығырықтан жол таба бiлетiн бiлiмдi, көрген-түйгенi, тәжiрибесi мол мамандарға үлкен сенiм артылды. Бұл тұста осы саланың аға буын өкілдеріне артылған міндет те зор еді.
Бүгiнде облыс көлемiнде 5 мыңға жуық iшкi iстер органдарының ардагерi тұрады. Олардың басын бiр арнаға бiрiктiрiп отырған облыстық iшкi iстер органдары мен Ұлттық ұлан ардагерлерi кеңесi тарапынан атқарылған шаруалар елеулi. Полиция қызметкерлерiнiң кәсiби шеберлiгiн шыңдау арқылы беделi мен мәртебесiн көтеру – кеңестiң күн тәртiбiнен түспейтiн келелi мiндетiнің бірі. Әсiресе патриоттық тәрбие беруде аға буын өкiлдерiмен жүздесудiң мәнi зор.
Ішкі істер органдары ардагерлерінің өмірі бүгінгі жастарға өнеге. Халқымыздың рухани құндылықтарының iшiнде жасы үлкендi құрметтеп, олардың өнегелi өмiрiнен үлгі-өнеге алу алдыңғы орында тұрады. Осы құндылықтарды арқау еткен ардагерлер кеңесi өңiрдегi береке-бiрлiктi нықтап, ұйыса жұмыс iстеудi өздерiне тұғыр етiп келедi.
Полиция болу оңай емес. Өйткенi тәртіп сақшысының жұмысы ауыр әрi жауапкершiлiк жүгi салмақты. Оған бүкiл жан-дүниеңдi, болмысыңды арнауың қажет. Отыз жылдағы жетiстiктерге осындай лайықты жандардың арқасында жеттiк. Бүгiнгi iзбасарлар да сол сара соқпақтан ауытқымай, елдiң тыныштығы үшiн аянбай қызмет етуi тиiс.
Мен екi дәуiрде құқық қорғау саласында қызмет iстеген адаммын. Ол кезде де, қазiр де iшкi iстер саласына қойылған талаптың қатаң екенiн байқаймын. Жалпы, бұл салаға жұмсақтықтың жұғыса бермейтiнi аян. Бiрақ сол бiр сексенiншi жылдары Мәскеуге көбiрек жалтақтайтын едiк. Сол жақтан пәрмен күтетiнбiз. Құдайға шүкiр, қазiр өз билiгiмiз өз қолымызда. Кеңестiк кезеңде майор шенiне жетудiң өзi арман болатын. Қазiр адал қызметiмен көзге түскен қазақ жiгiттерi подполковник, полковник, тiптi генерал дәрежесiне дейiн көтерiлiп жатыр. Бұл әрине, жақсы үрдiс. Жiгiттердiң полиция қызметкері болуға ынтасы, талабы арта түседi. Бірақ қазiр заман басқа, заң да соған сай жетiлу үстiнде. Замана үдерiсiнен болар, бүгiнде қылмыстың сипаты да өзгердi.
Қазір әлдебір сараптамалық жұмыстарды тіпті техникалық тұрғыдан жүргізуге, ықтимал қатерлерді болжап, оларды алдын ала тойтаруға болады. Ең бастысы, халықтың сенімінен шығу үшін полиция барын салып жұмыс істеп жатыр. Халық қылмысты ашуға, санын азайтуға көмектесуі, күмәнді немесе күдікті жайттар туралы полицияға хабарлап отыруы тиіс. Бұл полиция мен халықтың бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста болып, қоғамда тәртіптің орын алуына алып келеді.
Мемлекет басшысының тапсырмасымен, сервистік модельге көшу және «жұртқа жақын полиция» қағидатын іске асыру да – өте дұрыс шешім. Бұл жұмыста негізгі рөл құқық бұзушылықтардың алдын алу саласындағы негізгі буын ретінде учаскелік полиция инспекторлары қызметіне беріледі. Атап айтсақ, учаскелік полиция қызметкері азаматтар үшін танымал, қолжетімді, беделді болуы керек.
Бұрын біздің кезімізде учаскелік полиция инспекторын құқық бұзушылық жасағандар ғана танитын. Бүгінде олар халықпен жиі кездесулер өткізіп, байқасақ, әр аудан өз учаскелік полиция инспекторларын жақсы таниды. Бұл да қазіргі полицияның халыққа жақын екенін көрсетеді. Дамыған елдердің тәжірибесіне сүйенсек, полиция халықпен тығыз байланыста жұмыс істеуі керек. Өйткені сервистік модельге көшудегі басты субъект – бұл заңға бағынатын азаматтар. Біз бұл жағдайда менталитет пен мәдениетті, заңнама мен ресурстық мүмкіндіктерімізді ескеруіміз қажет. Сондай-ақ «қадамдық қолжетімділік» принципі бойынша полицияға жүгіну процесін қолжетімді ету. Бұл мобильдік посттар, полиция қызметкерлерінің жеделдігін арттыру, сонымен қатар қызметтерді цифрландыру. Ең бастысы, халықпен тығыз байланыс әрі әріптестік орнату керек. Жергілікті халықтың проблемасын жергілікті қауымдастықпен бірлесе отырып шешу қажет.
Полиция – бұл халық, ал халық – бұл полиция. Ішкі істер органдары қызметкерлерінің полиция қызметіндегі сервистік модельді іске асыруы нормативтік тұрғыдан бекітілуі тиіс. Негізгі мақсат – қажеттіліктерге жауап беретін және қоғаммен серіктестікте жұмыс істейтін кәсіби полиция құру.
Сержан ТҰРСЫНБЕКОВ,
Шымкент қаласы ІІО мен
Ұлттық ұлан Ардагерлер кеңесінің төрағасы, отставкадағы полиция полковнигі