Абай-165
Тәңірісі жаратқан ұлы таланттар табиғатпен кәдімгідей кәміл ұғысып үндесетін кереметін қазақтың бас хакімі һәм бас ақыны Абайдың Алматыдағы ескерткіші жанындағы дәстүрлі еске алу, рухына бас ию күнінде жан жүрегімізбен тағы бір сезінгендейміз, санамызбен аңғарғандаймыз. “Ата-анадай елжіреген күннің көзінен” бір жылы шуақ төгіле аймалап тұрды. Бірте-бірте Алатау беткейі тұтасымен аспаннан үздіксіз құйылып жалқынданған көк мұнарға шомылды. Жарты аспан күреңіте күрсінгендей сұстанып, қалған жартысы “көк бұлттан ашылғандай” жарқырай күлімдеді. Сөйтіп, табиғатты да, Алатау аясындағы Алматыны да мұңды да нұрлы Абай аруағы тербетіп тұрғандай болды.
Осы жолы “Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп” үн қатқан ұлы ақынның 165 жылдығына арналған дәстүрлі “Абай оқуларын” Қазақстан Жазушылар одағы басқармасының төрағасы Нұрлан Оразалин қысқа да нұсқа, тебіреністі сөз сөйлеп ашты. Ұлт ұстазының бүгінгі туған күнінде, деді ол, Алатау мен Арқаға кіндігімен байланған бүкіл қазақ жұрты ұлы Абайдың рухымен тыныстауда, Абай жыры бүгін кең-байтақ Қазақстанның барлық жерінде оқылуда, Абай сөзі бүгін өз халқына абыз даналықпен үн қатуда. Бүгінгі қазақ қоғамы, халқымыз өзінің тыныс-тіршілігін, өркендеуін Абай өресімен өлшейді. Осыған мың шүкір. Мен де өз Абайыма әркез оралып соғып отырамын дей келе, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, ақын Нұрлан Оразалин өзінің “Абайға оралу” атты өлеңін оқыды.
Халықаралық “Абай” қорының директоры Жұмабек Ашуұлы, одан соң Абай атамыздың шөберелері Ғазел Жағыпарқызы мен Кәсира Исрайылқызы ескерткіш түбіне мол жиналған халыққа өздерінің жүрекжарды сөздерін арнады. Абайтанушы ақсақалымыз Мекемтас Мырзахметұлы бүгінгі ұлық күннің мән-маңызын алтындай аз сөзбен әдемі жеткізіп айта білді. Еліміздің еңбек сіңірген әртісі Болат Әбділманов абыздың халқына арнаған тәпсіріндей ондаған өлең шумақтарынан тұратын Абай монологын келістіре орындап, осы арада жиналған қауымға өзгеше сырлы ой салғандай болды.
Бұдан соң кезек Абай әндеріне берілді. Әнші Ерлан Рысқалидың Қарқаралының бір қарт қазағының жеткізуімен Затаевичтің “Қазақтың 500 әні” кітабына енген Абайдың Сыдық Мұхамеджановтікінен бөлек өз әні “Өзгеге көңілім тоярсыңды” орындауы көпшілікті бір серпілтіп тастады. Әйгілі “Көзімнің қарасын” орыс жігіті Алексей Тимофеевтің нәшіне келтіре шырқауы да осындағы жұрттың көңілінен шыққанын байқадық. Одан әрі әншілер Майра Дәулетбақованың, Болат Қанағатовтың, Индира Құдабаеваның, Едіге Ақылбековтердің орындауында Абай әндері нұрлана мұнартқан, ұлы ақын аруағы төккен нұрдай ізгі жаңбыр себелеген Алматы аспанына қалықтай берді.
Қазақтың белгілі ақыны Жарылқасын Аманов жұрт алдына немересі Лаураны жетелей шықты. Оның Абай хақындағы ұтқыр сөздері, Абаймен сырласқан өршіл өлеңдері жылы шыраймен қабыл алынды. Атасының Абайға арнаған бір өлеңін немересі Лаура оқып берді. Бұдан кейін ақындар Нәзікен Алпамысқызы, Жәркен Бөдеш, Зейнолла Тілеужанұлы, Саят Қамшыгер, Кәдірбек Құныпияұлы және басқалар Абай рухын көтере саңқылдап, шабытты жырларын оқыды. Алматының Алмалы ауданының мектеп оқушылары бірінен соң бірі кезектесе Абай өлеңдерін жатқа айтты. Алматыны Абай жыры тербеді. Құйылған көк мұнар жаңбырға ұласса да Абай жыры толастамады. Жер бетінде қазақ жасап тұрған кезде ол жыр толастамас та…
Қорғанбек АМАНЖОЛ.
Суретті түсірген Берсінбек СӘРСЕНОВ.