– Құдықтардың суы ішуге жарамсыз. Аудан орталығына барғанда ыдысты ала кетіп, суды сол жақтан тасып ішеміз. Көлігі жоқтардың не істейтіні өзіме де белгісіз. Тасып ішкен суға адамның мейірі қанбайды екен, шай ішіп отырып, көңіліміз жұтағандай болады, − дейді Сарыкөл ауданының Лесное селосының тұрғыны Айгүл Медебаева.
Қостанай ауданындағы Глазунов ауылының да көрген күні осы. Олар да судың флягын 1020 теңгеден сатып алып ішіп отыр.
– Құдықтың суы ішу тұрмақ, жазда бақша суаруға да келмейді. Жерді аппақ тұз етіп, өсімдікті қуратып жібереді. Ал сатып алған судың жартысын төгуге тура келеді, өйткені су таситын машиналар цистернасын тазаламайтын болуы керек, бір фляга судың жартысы тат, сарғайып кеткен, − деп қынжылады ауыл тұрғыны Марат Сатмағанбетов.
Бүгін өңірдегі 593 елді мекеннің 179-ында ауыз су орталықтандырылған топтық және оқшау су құбырларымен қамтамасыз етілген. 378 елді мекеннің тұрғындары суды құдықтан немесе ұңғымадан ішіп отыр. 36 елді мекенге ауыз су тасып жеткізіледі. Бұл ауылдардың барлығында бұрын ауыз су құбыры болған. Тұрғындар ауыз судан ешқандай тапшылық көрмеген. 90-шы жылдардағы ауыл мен ауыл шаруашылығына келген дағдарыста барлығы да қирады. Ал қазір елді мекендерге су құбырын тарту жұмыстары жүрмей жатқан жоқ. «Өңірлерді дамыту-2020» бағдарламасы аясында өткен жылы ауыз сумен қамту жөніндегі 4 жобаға қол қойылған, оған жергілікті және республикалық бюджеттен 1,6 миллиард теңге қаржы бөлінген. Су құбырын тарту оңай да, арзан да шаруа емес. Бюджеттен бөлінген әлгі 1,6 миллиард теңге қаржыға тек Қостанай мен Лисаков қалаларындағы, Сарыкөл ауданындағы Сарыкөл селосында, Қостанай ауданының орталығы Затобол поселкесіндегі ауыз су құбырлары желілерінің құрылысы, су сорғы мен құбырларды жаңарту жұмыстары жүргізілді.
Биыл облыста елді мекендерді ауыз сумен қамтамасыз етуге арналған 8 жоба іске асырылатын болады. Оған республикалық және жергілікті бюджеттерден 2,3 миллиард теңге қаржы бөлініп отыр. Амангелді, Жангелдин, Денисов, Меңдіғара, Қамысты, Қарасу аудандарындағы елді мекендерде су құбырларын жаңғырту жұмыстары жүргізіледі. Бұл жобалардың әрқайсысы кемінде 1-2 жылға, тіпті 2020 жылға дейін «Нұрлы жол» инфрақұрылымдық дамудың мемлекеттік бағдарламасы бойынша Ұлттық қордан 2016 жылы 4 миллиард теңгеден астам қаражат бөлінген. Сумен жабдықтау және суды бұру бойынша 7 жоба іске асырылуда. Лисаков қаласындағы Жоғары Тобыл су қабылдау мұнарасы, Қостанай қаласындағы сорғы стансасы торабының құрылысы, Қостанай, Жітіқара, Лисаков қалаларындағы су құбырлары желілері осы бағдарлама аясында мүмкін болмақ.
Облыстық энергетика және коммуналдық шаруашылық басқармасының бас маманы Руслан Молдашевтың айтуынша, ауыз суды өңірдегі барлық елді мекендердің 63,4 пайызы құдықтан ішеді, 6 пайызы тасымалдап ішеді. Дегенмен, ақпарат бойынша ауыз суы жоқ ауылдар аз көрінгенімен, ауыз судың азабын тартып отырған тұрғындар саны көп. 70 мыңнан аса халқы бар Қостанай ауданының елді мекендері судан тарығып отырады. Қазір ауыз судың тапшылығымен қатар, оның тазалығы да жұртты ойлантады. Облыста 5 қала, 66 ауылдық елді мекен суды ашық су көздерінен алады. Құдықтарды тазалап, аршып отыру да ұмыт қала береді. Солтүстіктің 7 айға дейін созылып кететін қысында мал да құдықтың суына қарайды. Бір ауылдың малы-жаны ішкен соң құдықтың суы тақырланып, жетпей қалатын кездері де жиі болып тұрады.
Жұрт неге қалаға қашады? Өйткені, жеке секторға мал жайылымының, шабындықтың алыстығы мен аздығын, жем-шөптің қымбаттығын айтпағанда, ауыз судың тапшылығы да ішкі көші-қонның тоқтамауының негізгі бір себебіне айналып отыр.
Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА,
«Егемен Қазақстан»
