07 Маусым, 2011

Бұрын Көлшеңгел еді, қазір Қаншеңгел

457 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін
Оқу бітіріп, мамандық алып, еңбекке араласқаннан бері Қара­ғандыда тұрамын.Туып өскен жерім бұрынғы Талдықорған об­лысы Ақсу ауданы болған­дықтан, қазір зейнеткер ретінде уақытым кеңдіктен,  ел жаққа жиі­рек қатынаймын. Мен үшін де­малыстың ең қымбаттысы т­у­ған-туысқандармен, дос-жаран­дармен қауышып қайтар шақ. Алайда айтайын дегенім бұл емес. Жол бойындағы белгі­лер­дің ана тіліміздің мағынасы бұзылып, бұрмаланып жазыл­ғаны көңілге  қаяу түсіріп жүр­гендігіне  қынжылысымды жеткізсем деймін. Жер-судың бастап­қы атауларының білмеген адамға мүлдем басқаша түсіндіріліп, оның көзге үйреншікті болып кетуі түбінде солай қабылданып, қалып­тасып кетуіне қауіптен­ді­реді. Мұн­дай бұрмалаушылықтар әсіресе, Жамбыл мен Алматы об­лысының аумағында жиі ұшы­расатындығын атамасқа бол­майды. Сонымен, мәселен, жол бо­йын­да Бурылбайтал деген елді ме­кен бар. Оның атауы осы күнге шейін баяғы орысша ыңғайда Бур­байтал болып жазылған қал­пынан өзгер­тілмеген.  Бір әріптің түсіп қалуы қандайлық әде­мі атау мәнін бұзып тұр десе­ңізші. Немесе сол тұста ертеден Жыңғылды атала­тын өзек болу­шы еді. Ол кешегі кеңестік кезең­де Жынгелді болып жазылып тұр­ды. Қазір енді Шең­гелдіге ай­на­лыпты. Оның жаға­сын­да жың­ғыл қаулап өсетіндігі бала кезімізден таныс. Шеңгел мұнда еш­қашан өсіп көрмеген. Ал бұл екі өсім­діктің айырмашылығы бары белгілі.  Жоқ нәрсенің тықпалануы түсі­ніксіз. Одан әрі асқанда  Құрғақшо­лақ атты өзек алдан шығатын. Бұрнағы жылы Қуыршақшолақ болып жа­зылып шыға келгенін көрдік. Бүгін­де сол қалпында тұр. Тағы бір белеске көтерілгенде Көлшеңгел ауы­лы көрінетін. Енді Қаншеңгел бо­лып өзгертіліпті. Көктемде қар суынан көлшік пайда болып, жа­ғасында шеңгел көктей­тіндіктен, солайша аталғанын үлкендер аузынан білуші едік. Бөрілі өзе­гінің әлі күнге дейін Бурыузек деп орыс­ша­ланған қал­пында қал­ғанын қайтерсіз. Айта берсек, Ақсуға жеткенше осылайша ежелгі атаулары өрескел бұрмаланған, өзге тіл мәнерінде жазылған жол белгілері жыртылып айрылады. Олар түзетілмей тұра бере ме? Ахат АЯЗБАЙҰЛЫ. Қарағанды.