– Финалдық белдесуде қай тұста қателестім деп ойлайсыз?
– Қателікті жасаған өзім. Асығыстық таныттым. Жапон балуанын тезірек ұтсам деген ұмтылысым тізгінді қарсыласымның қолына беріп қоюыма әсер етті. Негізі мұндайда байыппен әдіс жасап, керек кезде сабырлық танытқан дұрыс. Бұл өзіме сабақ болды. Әйтпесе оны жақсылап зерттеп, барынша дайындалғанмын.
– Биылғы жылдың басты бәсекесі Азия ойындары болғаны анық. Бастапқыда осы аламаннан қалыс қалғаныңызға ренжіген жоқсыз ба?
– Рас, сары құрлық Олимпиадасының беделі әлем чемпионатынан жоғары. Екі маңызды доданың өткізілу уақыты тым жақын болғандықтан бапкерлер бастапқыда-ақ бізді екіге бөліп, кімнің қай турнирде бақ сынайтындығын айтты. Бұл – мен үшін ерлер құрамасы сапындағы алғашқы әлем чемпионаты. Сондықтан бапкерлердің осындай аламанда ел намысын қорғауды маған тапсырғаны үлкен қуаныш. Ойда тек үмітті ақтап шықсам деген тілек тұрды.
– Сіздерге қандай міндет жүктелді?
– Алтын медаль алу туралы жоспар болған. Ғұсман Қырғызбаев алғашқы орыннан басты үміткер еді. Өкінішке қарай, бұйырмады. Өзге балуандар да жүлдегерлер қатарынан көрінеді деп үміттендік. Алайда Қазақстан құрамасы бір күміс және бір қола медальға қол жеткізді.
– Былтырғы біріншіліктен Қазақстанның ерлер құрамасы жүлдесіз қайтқан. Биылғы нәтижеге бапкерлер қаншалықты риза?
– 2015 жылы Астанада біздің жігіттер қоржынға бір алтын мен бір күміс салған. Содан бері бапкерлер құрамы ауысты. Ол кісілер жаттығуға өзгерістер енгізіп, жаңа әдістермен даярландық. Жоспар толық орындалған жоқ. Дегенмен оған әсер еткен әлгіндей факторлар бар.
– Қай белдесуіңіз сіз үшін қиын соқты?
– Мұндай додадағы қарсыластың қай-қайсысы да осал емес. Дегенмен ширек финалда әлемдік рейтингтің көшбасшысы Тель Фликермен жолымыз түйісті. Ал финалдық жолдама сарапқа салынған айқаста моңғолиялық Херленгд Ганболдпен күрестім. Ол – өте тәжірибелі әрі мықты балуан. Жеңімпаз негізгі уақыт тұрмақ, қосымша уақытта да анықталған жоқ. Сонан соң Golden Score беріліп, сол кезде күрес тізгінін қолыма алдым. Сөйте тұра біраз күш жұмсауға тура келді.
– Командаластарыңыздың өнеріне қандай баға бересіз? Мықты екендіктерін дәлелдеу үшін не жетіспеді?
– Әлем чемпионатына Қазақстан құрамасы да мықтыларын алып барды. Бапкерлер штабы тактиканы дұрыс құрып, даярлық жоғары деңгейде ұйымдастырылды. Жігіттердің барлығы бабында барған. Тек бап пен бақ қатар шаппаған шығар. Мұндайда сәттіліктің де орны бөлек. Сондықтан ешкімді кінәлай алмайсың.
– Өзіңіздің дзюдомен таныстығыңыз қалай басталып еді?
– 2005 жылы Шығыс Қазақстан облысының Үржар ауданына қарасты Үржар ауылында Айдар Қайырбаев ағамыз дзюдо үйірмесін ашты. Сол кезде 10 жасар мен Айдар ағайдың шәкірті атандым. Бастапқыда бірнеше рет бокспен шұғылдансам деп ұмтылып көргенмін, бапкерлер жасымның да, денемнің де кішкентайлығын айтып үйірмеге қабылдамай қойды. Нағашы ағаларым күреспен айналысқан. Есімді білгелі спорттан өзге жол көрген жоқпын. Ата-анам да соны сезген болар, жолымды бөгеген жоқ. Міне, 13 жылдан бері бапкеріммен бірге жұмыс істеп келеміз. Айдар ағам спортта ғана емес, өмірде де ақылын айтып, бойымды сенімсіздік билеген кезде жігерлендіретін сөздер табады. Жарысқа қатысатын ақшам жоқта өзінің қалтасынан төлейтін. Маған, менің болашағыма шынымен де сенді. Ол кісімен жолығуымның өзі Алланың маған берген бағы шығар деп ойлаймын.
– Еліміздегі бәсеке жағы қалай? Сіздерге босаңсуға мүмкіндік бермейтін жастар бар ма?
– Елдос Сметов, Рустам Ыбраев пен Азамат Мұқанов секілді ағаларымыз халықаралық ареналарда атой салып жүр. Соларға ұқсасам деген жастар өсіп келеді. Тиісінше бәсеке де мықты. Бұл өте жақсы. Себебі бәсеке бар жерде шынайы мықтылар анықталады. Менің салмағымда Елдос Жұмақанов – басты қарсыласым. Ерлан Жақсыбеков, Омар Қырғызбаев секілді балуандар да оңай шағылар жаңғақ емес. Айта берсек, «сен тұр, мен атайын» дейтін спортшылар жетерлік.
– Токио Олимпиадасы жақындап қалды. Төртжылдықтың бас додасына қатысу кез келген спортшының арманы. Бапкерлерге шынайы мықтыны анықтау қиынға соғатын тәрізді ғой...
– Олимпия ойындарына ұпай жинауды енді бастап жатырмыз. Қазақстан атынан Токиоға кім барса да, ең бастысы жүлде алып, ел үмітін ақтауы керек. Іріктеу кезеңдері аға-іні болып сыйласып жүрген біздің қарым-қатынасымызға еш кедергі түсіре алмасы анық. Жапония астанасында шынайы мықты бақ сынаса, оған ешкім ренжи қоймас. Оны анықтайтын бапкерлер құрамы бар. Уақыттың еншісіндегі дүние ғой.
Мәдина АСЫЛБЕК,
журналист