22-ЕСЕП:
Екі достың малы
Қыс қыстауы көрші екі дос болыпты. Оның біріншісі жыл сайын қысқа қарай екі мая, ал екіншісі бір мая шөп дайындайды екен. Бірінші көршінің малдары жинаған шөпті төрт айда тауысса, екінші көршінің малдары да бір мая шөпті төрт айда тауысады екен. Бірақ бір жылы екінші көршінің шөбі байқаусызда түгелдей өртеніп кетіпті. Амал жоқ, бірінші көрші екінші досына қол ұшын созып, досының малдарын өзінің екі мая шөбіне салады. Сұрақ: екі достың бар малы екі мая шөпті қанша уақытта жеп тауысады және олар қыстан аман-есен шыға ала ма?
23-ЕСЕП:
Әйтеке бидің енші бөлуі
Әйтеке бидің бәйгенің алдын бермейтін 20 сәйгүлік тұлпары болыпты. Би қартайып дүниеден өтер алдында, «тұлпарлардың екіден бірін өзімнің балаларым, төрттен бірін – нағашы жұртым, ал бестен бірін – қайын жұртым еншілікке алсын!» деп аманат қалдырыпты. Би дүниеден өткен соң балалары тұлпарлардың екіден бірін (10 тұлпарды), нағашы жұрты – төрттен бірін (бес тұлпарды), қайын жұрты – бестен бірін, яғни төрт тұлпарды бөлісіп алады. Барлығы 19 тұлпар. Бір тұлпар неге бөліске түспей қалды?
24-ЕСЕП:
Алдаркөсе мен Шығайбай
Алдаркөсе асығыс шаруасымен бара жатып Шық бермес Шығайбаймен жолығып қалады. Шықаңның қуанышы қойнына сыймай отыр екен. Алдекең мән-жайын сұраса: «Көптен бері менен 10 сом қарыз алып қайтара алмай жүрген көршім бар еді, соны бүгін өсімімен 13 сом қайтарып алдым. Соған көңілім толып отыр» деп мақтаныпты. Сонда Алдекең: «Егер ол қайтара алмай жүрсе жағдайы болмаған шығар. Көршіні мәжбүрлеу күнә. Ана өсім қылып алған үш сом саған жақсылық әкелмейді, оны оған қайтарып бер» дейді. Шығайбай келіседі де үйінен үш сом алып шығады. Бірақ ақшаны қайтаратын кезде іштарлығы ұстап, көршіге бір сом қайтарып береді де, екі сомды қалтасына жасырып қалады.
Шығайбай есептей келіп: «Көршіден 13-1=12 сом алдым, енді оған жасырып қойған 2 сомды қоссам барлығы 14 сом болады. Демек, тағы да 1 сом қосымша пайда түсті қалтама» деп қуанады. Алдаркөсе шаруасын бітіріп қайта оралып келе жатып, тағы да Шығайбаймен кездеседі. Ол алғашқыдан да зор мәз-мейрам болып отыр екен. Алдекең мән-жайын сұраса, ол: «Көршіге 3 сом емес, 1 сом қайтарғанын, осы себепті ол көршіден 13 сом емес, 14 сом алып, 4 сом үстеме пайда түсіргенін айтады. Сонда Алдаркөсе: «Енді көршіге артық 4 сомның 1 сомын тағы да қайтарып берсең, онда қанша үстеме пайда көрер едің» десе, Шығайбай біраз ойланып: «Қазір көршіге артық 4 сомның 1 сомын қайтарып беріп, қалған 3 сомды өзіме қалдырсам, онда көршіден 14-1=13 сом алар едім де, оған жаңағы 3 сомды қоссам барлығы 16 сом болар еді, демек, үстеме пайда 6 сом болады» дейді. Сонда Алдаркөсе, «көршіңе қайта-қайта бір сомнан бере бергенше бірден 2 сомды берсең пайда одан да көп болар еді» дейді. Шығайбай оған келіседі де артық 4 сомның 2 сомын көршіге, ал қалған 2 сомды өзіне алып қалады. Сонда Шығайбай көршіден қанша сом алып, қанша үстеме пайда көрді?
Ескерту:
Есеп жауаптарын info@egemen.kz мекенжайына жолдауларыңызды өтінеміз.
Дайындаған Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,
«Egemen Qazaqstan»
