Халқыма алғысым шексіз

1949 жылы менің он жасқа толған кезім, өзара тығыз шоғыр­ланып отырған бізді, Грузия гректерін ойламаған жерден алыстағы Қазақстанға асығыс, аса қауырт жағдайда көшіріп әкелді. Біздің отбасымыз алдымен Оңтүстік Қазақстан облысы Шәуілдір ауданы Темір стансасына келіп қоныстанды, кейін Түркістанға қарай бет түзедік. Кейінірек өз еліне оралуға рұқсат берген аз уақыттық рақым­шы­лықты пайдаланып, әке-шешем үйренген Кавказына қайта кө­шіп кетті. Шымкенттің музыка мектебінде оқып жүрген мен оларға ермей, Қазақстанда қалып қойдым. Оны үздік дипломмен тәмамдаған соң жолдамамен Алма­тыға келіп, Құрманғазы атын­дағы консерваторияға оқуға түсіп, опера әншісі болып шық­тым. Әрі қарай Қазақ радиосы­ның эстрадалық-симфониялық оркестріндегі қыз-қыз қайнаған әншілік қызметім, үйленіп, үйлі-баран­ды болғаным, қысқа­сы, кезе­гімен келетін өмір заңдылы­ғына сәйкес тізбектелген тіршілік көшіне ілесіп кете бардым.

Грекия – бабаларымның ата қонысы, балаларымыздың ай­на­­лып соғар алтын қазығы, бірақ менің Отаным – Қазақстан. Міне, жетпіс жыл бойы осы қа­сиет­ті жерді мекен етіп келе­мін. Қан­дай кереғарлық десеңіз­ші: бала күнімде кісінің бетіне тура қарай алмайтын өте ұяң бол­ған екенмін, бірақ кейін ауқым­ды аудиторияларда жүзде­ген, мың­даған адамның алдына шығып ән салатын асыл мұрат арқала­дым. Қазақ жерінде сүйік­ті ісім­мен айналыстым, жан қа­лауым­ның рахатын таптым, ха­лық­тың сүйіспеншілігіне бө­лендім. Әнімді, өнерімді бағала­ған­дардың махаб­баты менің шығар­ма­шылы­ғы­ма шабыт берді, құдіретті музы­ка өзімді де, өмірімді де көкке сам­ғатып, ша­рықтата түсті. Әри­не ол басқа кезең еді, адамдары мейірімді, көшелері таза, радио мен телевизиядан шырқалатын әндер мөлдір, тұнық еді.

Басына салған азаптың бәрін көріп, тағдыры қым-қуыт болып, әупіріммен жан сақ­таған босқынның баласы болсам да және бұл біздің тұрмы­сымызға анық таңбасын түсірсе де, өнердегі өмірім бұл ауыртпа­лықтан ада болды. Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін мыңдаған грек тарихи отанына оралуды ойлап, лек-легімен үдере көшіп жатқанда, кей таныстарым: «туы­сың мен балаларыңның бәрі ата-бабасының еліне кетті, өзің қашан кетесің?» деп менен де жиі сұрайтын. Мен сонау Түркістанда жүрген бала кезім­нен бастап ән айттым, әнсіз өмір сүре алмайтынымды сол кезде-ақ сезгенмін, ендеше мені танымайтын елде әнсіз, әуенсіз қалай өмір сүрмекпін? Жол ортасына келгенде сүйікті кәсібімнен қалайша қол үзіп қалмақпын? Музыкадағы мансабымды одан әрі жалғастыру үшін, мойындалуым үшін мен сол жақта туып, сол елде өмір сүруім керек. Ал мен болсам Қазақстанда қалыптасқан адаммын, музыка мені танымал етті, сүйікті кәсібімнің арқасында сыйлы болдым. Музыка – менің, мен – музыканың бір бөлшегіне айналып кеткелі қай заман. Адам ретіндегі қабілет-қарымымды жүзеге асыру үшін музыка маған мүмкіндік сыйлады. Барлық адамның маңдайына генерал болу жазылмайды, бірақ әннің арқасында мен арманым мен тілегіме толық қол жеткізген адам­мын. Тіпті «Лаки» деген есімімді «бақыт» сөзінің ба­ла­ма­сындай көремін. Себебі бүкіл бір елдің сүйікті әншісіне айналғанымды сахнаға шыққан сайын жүрегімнің әрбір қылымен қапысыз сезінетінмін. Анығында, құрметпен қарсы алып, қуанып отырып ән тыңдап, құшағымды гүлге толтырып, қошеметпен шы­ғарып салатын ыстық ықы­ласы­мен сездіріп тұратын. Өнерім мен Қазақ елінің қолдауы алып аумақты алып жатқан Одақ­қа атымды тез әйгіледі. Мәскеу­дегі Одақтар үйінің колонна залын­­да жеті рет ән салдым, бүкілодақ­тық «Мелодия» фир­ма­сынан 2 000 000 данамен күй­­та­ба­ғымның таралуы үлкен жаңа­лық ретінде қа­был­дан­ды. Қазақстанның ха­лық әртісі атан­дым, Мемлекет­тік сый­­лық­тың лауреаты болдым. Бір адам армандап-аңсай­тын­дай бақыт­ты тағдыр бұйырды. Өмірім­нің барлық сәулелі кезеңі мен шуақ­ты шақтары тек осы елмен, осы топырақпен байланыс­ты өрілді. Бұл бақытты менен ешкім тартып ала алмақ емес. Әйтпесе Одақ көлемінде атағым дүрілдеп, таныла бастаған тұстан бастап көз қызықтырып, көңіл арбайтын уәде­сін үйіп-төгіп, эстрадасын, өнерін көтеру мақсатында өз еліне шақырғандар аз болмады. Алай­да Қазақстанды, таңғажайып таби­ғат­ы тілмен айтып жеткізгісіз ару Алматыны қимадым. Тағдырым Қазақ елімен тығыз байланысты бол­ғаннан кейін өзімді елім­нің үлкен патриотымын деп санаймын. Қазақ әндерінің насихатшысы болдым десем, көзі тірі куәгерлер сөзімді сөге қоймас, ұлттық клас­сиканың жауһарлары, заманауи композиторлардың әндері шығармашылығым мен репертуарымнан әрқашан берік орын алды. Көптеген композиторлар жүрегін жарып шыққан ең алғашқы тырнақалды туындыларын тыңдаушысына таныстыру үшін менің орындауыма сеніп тапсырды. Гастрольдік сапарлармен, арнайы концерттермен топырағын баспаған, дәмін татпаған қазақ ауылы, сірә, жоқ шығар. Қазақстанның барлық облыстарын, әр өңірін, түкпір-түкпірін армансыз аралаған жастық өмірім алыста қалса да, бүгінгі сексеннің сеңгірінен көз салғанда, сол аяулы кезеңнің сағынышқа толы естеліктері көңілімді жасартып, сол күнге қайта оралтқандай болады.

Мұның сыртында Қазақ радио­сының эстрадалық-симфониялық оркестрі мен­ әншілері тараған соң, шығармашылығымды пе­да­гогикалық бағытта жалғас­ты­рып, қазақ өнерінің сахнасы үшін талантты шәкірттер тәрбиелегенімді мерейімді тасытатын өмірімнің маңызды кезеңі деп білемін. Эстрада-цирк колледжінде, Жүргенов атындағы ұлттық өнер академиясында эстрадалық вокал кафедрасында еңбек ете жүріп, бірінен-бірі асқан талантты шәкірттерімнің өнер сахнасын бағындырғанын көріп, кеудемді мақтаныш кернейді. Қазақстанның халық әртісі Нағима Есқалиева, Жас­тар сыйлығының лауреаты Же­ңіс Ысқақова, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Айжан Нұрма­ғам­бетова, белгілі әншілер Сәкен Қалымов, Қайрат Нұртас, Алмас Кішкенбаев, Динара Сұлтан секілді әншілер менің ғана емес, өз елінің мақтанышына айналды.

Кейде әндерімді сүйіп тың­да­ған аға буынның өкілдері мені көшеде, қоғамдық көлікте көріп, кездестіріп жатса, танып, аман­дасып, жылы шыраймен алғы­сын айтып жатады. Ондай­да, керісінше, танығаны, бағала­ғаны үшін қолын алып, оларға алғысты менің айтқым келіп тұра­ды. Жалпы, алғыс деген – ама­нат арқалаған ардақты сөз. Үлкен ұғым. Маған өмір сый­ла­ған ата-анама, қабілетіме сеніп, өмірге жолдама берген, талан­тымды ұштап, тәрбиелеген ұс­таз­дарыма, сахнада серіктес бол­ған әріптестеріме ғана емес, жай ғана атқан таң мен күткен кү­німді қарсы алғаным үшін де өз басым рахмет айтқым келе­ді. Бастысы, біздің бәрімізді құша­ғын ашып қарсы алып, бауырына басқаны үшін, өмір сүруге мүм­кіндік сыйлағаны үшін Қазақ еліне қарыздармыз. Осы жыл­дар арал­ығында қаншама грек ұл­ты­ның адамдары өмірге келді, аза­мат болып қалыптасты, олар­дың ара­сынан академиктер, та­лант­ты ғалымдар, әртістер, бас­қа да әр саланың мамандары өсіп шықты. Қазақстанда «Фи­лия», яғни «Достық» атты грек ұлт­тық-мәдени бірлестігі құры­лып, жырақта жүрсе де, өз тілі мен мәдениетінің қанат жаюына қамқор пейіл көрсетіп, грек ұлтының шеңберін кеңейте түсті. Бәріміз үшін Қазақстан өз үйіміз­ге, екінші Отанымызға айналды. Ен­деше ең басты алғыс та бүкіл әлем­ге қазақстандық үлгі ретінде та­ныл­ған дәл осы қамқорлық үшін айтылуы керек деп ойлаймын.

Лаки КЕСОГЛУ,

Қазақстанның халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты