ТҮЗЕТУ ТҮЗЕЛЕ ТҮСПЕК

Еліміз түзеу мекемелерінде ұсталынатын сотталғандар саны бойынша соңғы он жылда 3-ші орыннан 17-орынға жылжыды. Бұл мәліметті әлемнің пенитенциарлық жүйесін зерделеумен айналысатын Лондон университеті жанындағы халықаралық түрме зерттеулері орталығының деректеріне сүйеніп алдық, дейді кеше журналистермен кездесу өткізген Әділет министрлі­гі­нің ресми өкілі Ерболат Ерімбет. Әйтседе, соның өзінде үстіміздегі жыл­дың 5 сәуіріндегі жағдай бойын­ша мекемелердегі сотталған­дар мен тергеуге қамалғандар саны 62164 адамды құрап отыр. Бұл Қазақ­стан үшін аз сан емес екені белгілі. Елде 75 түзеу мекемесі және 19 тергеу оқшаулағышы бар. Бірақ соған қарамастан ресми өкілдің айтуынша, бізде бұрынғы Одақ елдеріне қарағанда адам құ­қы­ның қорғалуы жақсы көрінеді. Ондай пікірді БҰҰ азаптауларды және басқа да қатыгез, адамгерші­лікке жатпайтын және ар-намысты қорлайтын іс-әрекеттер мен жаза­лау түрлерін қолдану мәселе­лері жөнін­дегі комитеттің арнайы баян­дама­шысы Манфред Новак 2009 жылы Қазақстанға жасаған са­парын қорытындылағанда түйін­депті. Енді алдағы уақытта Әділет министрлігі қылмыстық-атқару жүйесін реформалау үшін негізгі үш шараны іске асыру қажет деп санайды. Бірінші, сотталғандарды емдеу және оларды ұстаудың санитарлық жағдайын жақсарту мақсатында ҚАЖ медициналық қызметін Денсаулық сақтау ми­нистрлігінің қарауына беру мәсе­лесін пысықтауда. Бұл соттал­ған­дарға медициналық қызмет көрсету сапасын арттыру және дәрігер қызметкерлердің ҚАЖ мекемесінің әкімшілігіне тәуелді болуын жою үшін қажет. Екінші, қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін және бас бостандығынан айыру орын­дарын­дағы адамдарды жекеле­ген камера­лар­да ұстау мақсатында бар­лық мекемелерді қайта құру неме­се жаңаларын салу арқылы халық­ара­лық стандарттарға жауап беретін түзеу мекемелері мен түрме­лер­дің қажетті санын арттыру. Мәселен, 2015 жылға дейін 4 тергеу изоля­торын салу, 3 өндіріс орны мен 1 қолданыстағы мекемені түзеу коло­ния­ларына қайта лайықтап құру жоспарланып отыр. Үшінші, қыл­мыстық-атқару инспекция­сының штат санын 2010 жылы – 591 бірлікке, 2011 жылы 592 бір­лікке көбейтіп, сонда барлығын 1183 бірлікке біртіндеп арттыруға шешім қабылданды. Қазір респуб­­ликада қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жазаға 22 530 адам тартылған. Александр ТАСБОЛАТОВ.