Ұлағатты ұстаз, белгілі ғалым Құныпия Қожахметұлы Алпысбаев осыдан тура 74 жыл бұрын Құлжа қаласы маңындағы Баяндай кентінде дүниеге келіпті.
Ата-анасы 1932 жылғы голощекиндік нәубет кезінде еріксіз тастап кеткен тарихи атамекені Алматы облысы, Ұйғыр ауданы Кетпен аулына 1956 жылы қайта оралып, Бөдеті бөлімшесіне қоныстанған болатын. Сол жылы мектеп жасына толған бала Құныпия Бөдеті бастауыш мектебінің бірінші сыныбына қабылданады. 1960–1965 жылдары осы аудандағы Кіші Дихан және Сүмбе кенттердегі орта мектептерде оқиды. 1966 жылы Алматы қаласындағы №12 қазақ орта мектебін бітіреді. Үйдің үлкені болғандықтан, сол кездегі отбасы жағдайына байланысты ауылға, әке-шешесінің қасына барып, 1966–1969 жылдары қарапайым шаруа болып жұмыс істеді. 1969–1974 жылдары С.М.Киров атындағы (қазіргі Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) Қазақ мемлекеттік университеті филология факультетінде оқыды.
Үздік студенттер қатарында 1970 жылы тамыз айында студенттер алмасу бағдарламасы бойынша Болгарияның София қаласында Климент Охридский атындағы мемлекеттік университетіне барып қайтады. 1975 жылы тамыз айында ҚазМУ-дың ЖОО-ның Халықаралық ассоциациясына мүше болуына орай, Мәскеуде 86 елдің таңдаулы университеттері қатысқан дүниежүзілік форумға қатысады. Қазір кім-кімнің де шетелге шығуы айтуға тұрарлық сөз болмай қалды ғой. Ал КСРО кезінде студентті былай қойып, бодандықтағы республикалардың шенеуніктерінің өзіне бұл бақыт бұйыра бермейтін. Үздік оқуының, Құдай берген таланты мен өнерінің арқасында Құныпия студент кезінің өзінде Еуропа елдерін аралаған болатын.
Оқуды бітірген соң Құныпия Алпысбаев өзі бітірген университетте жолдама бойынша қалдырылып, оқытушылықтан профессорлыққа дейін өсті, ғылым кандидаты, ғылым докторы дәрежелерін, профессор атағын алды. 1974 жылғы 1 қыркүйектен 2005 жылғы 31 тамызға дейін Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да оқытушы, аға оқытушы, доцент, профессор және 1987–1989 жылдары ҚазМУ дайындық бөлімі деканының орынбасары, 1993–1994 жылдары сырттай оқытатын филология факультетінің деканы, 1996–2005 жылдары әдеби шығармашылық және көркем аударма теориясы кафедрасының меңгерушісі қызметтерін абыроймен атқарды.
2005 жылдың 1 қыркүйегінен Астанадағы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетіне шақырылып, қазақ әдебиеті кафедрасында профессорлық қызмет атқарды, аталған кафедраға бірер жыл басшылық жасады. Бүгінге дейін ғалымның жетекшілігімен 9 ғылым кандидаты, 20-ға жуық магистр мен PhD даярланды.
2011 жылғы 16 наурыздан 2014 жылдың тамызы аралығында Астанада жаңадан құрылған Түркі академиясына арнайы шақырылып, ғылым бөлімінің басшысы болып істеді. 2014 жылдың күзінен бастап Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ-да қазақ әдебиеті кафедрасында профессорлық қызмет атқарып келді.
Құныпия Алпысбаевтың мектепте жүрген кезінен бастап-ақ домбыра тартып, ән салумен қатар, өз жанынан ән шығаратын да таланты бар еді. Оның «Біз – Отанның ұланы» атты өлеңін де өзі жазған алғашқы әні 1965 жылы желтоқсанда «Қазақстан пионері» газетінде нотасымен жарияланған болатын. Бүгінде жұртшылықтың сүйіп тыңдайтын әнінің бірі Садықожаның атақты «Сарыбидай» әні бастатқан көптеген шығармасын алғаш композитор-ақынның көзін көрген көнекөз қариялардан үйреніп, халық игілігіне айналуына мұрындық болған да марқұм Құныпия Алпысбаев еді. Оның осы бағыттағы жанкешті ізденісінің арқасында Садықожаның біраз әні халқымыздың рухани игілігіне айналды.
Бүгінге дейін ғалым-ұстаздың оқулық, оқу құралы, зерттеу, монографиялардан құралған жиырмадан аса кітабы мен кітапшасы оқырман қолында жүр. Одан тыс қазақ әдебиеті мен өнерінің түрлі мәселесіне арналған 200-ден астам еңбегі республикамыз бен шетелдердің жетекші ғылыми басылымдарында жарық көрді. Сондай-ақ ғалым көптеген шетел ЖОО-лары мен ғылыми орталықтарының арнайы шақыруымен барып, студенттер мен жас ғалымдарға дәріс оқыды.
Осындайда Абайдың: «Ақырын жүріп, анық бас, Еңбегің кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға» деген ғақылиялық өлеңі еске түседі. «Ұстаздық етуден, балаға үйретуден жалықпай», шаршамай келе жатқан біраз жұрт бар шығар. Бірақ «ақырын жүріп, анық басуға» келгенде Құнекеңнің алдына түсе қоятын адам табыла қоймас. Ұлы Абайдың осы сөзін құнттап, сол жолдан жаңылмай, өмір бойы «ақырын жүріп, анық басып», елге еткен еңбегін бұлдамай, ешкімнің бетіне жел болып тимей, мансап пен байлықтың артынан да жүгірмей, үнсіз еңбек етіп қана өткен екі адам болса, біреуі – Құнекең еді. Біреу болса, нақ өзі. Ғалымның мұрасы халықпен бірге жасай береді.
Дүкен МӘСІМХАНҰЛЫ,
филология ғылымдарының докторы, шығыстанушы-профессор
