Дүйсенәлі ӘЛІМАҚЫН
Дүйсенәлі ӘЛІМАҚЫН«Egemen Qazaqstan»
162 материал табылды

Ғылым • 10 Мамыр, 2023

Тышқан – ғылым нысанасы

Шыны керек, қазіргі әрбір ғылыми зерттеуге тәжірибе ретінде тышқан жиі қолданылады. Мұның себебі неде? Не үшін тышқан ғылыми тәжірибе барысында «құрбандыққа» көп шалынады? Сөйтсек, мұның алуан түрлі себебі бар екен.

Технология • 04 Мамыр, 2023

ChatGPT қауіпсіз бе?

Осы жылдың қаңтарында қолданысқа еніп, тұтас әлемге тез таралған жаңа технологиялық өнім ChatGPT (Generative Pre-Trained Transformer) екі-ақ айдың ішінде 100 млн-нан аса пайдаланушыны жинады. Осылайша, осы күнге дейінгі ең жылдам таралған қосымшаның бірі атанды. OpenAI-дың жетілдірілген чат-боты халықтың жасанды интеллектіге деген қызығушылығын арттырғаны сонша, ол туралы білгісі келетін, тіпті оны пайдаланып көргісі келетіндердің саны күн сайын артып барады. Бірақ жаңа технологиялық өнімнің қауіпсіздік тәуекелдері барын байыпты түрде ойлағандар некен-саяқ.

Әлем • 02 Мамыр, 2023

Вашингтондағы Абай орталығы

Жуық жылдардан бері шетелде қазақ мәдениеті орталықтары ашылып, сол арқылы еліміздің мәдениеті мен әдебиетін, салт-дәстүрін өзге елдерге насихаттау, таныстыру жұмыстары жүргізіліп келеді.

Қоғам • 30 Сәуір, 2023

Қызылжардың асыл қазынасы

Қадау-қадау ғасырлардан бері сақталған халқымыздың рухани мұрасы атадан балаға жалғасып келеді. Қай дәуірде болсын, ұлтымыздың өзіне ғана тән салт-дәстүрі мен рухани қазынасы тәрбиелік маңызын жойғаны жоқ. Сол үшін де оны біз бүгінгі күнде арнайы ғылым ретінде зерттеп, ұрпақтар санасына сіңіруіміз – күн тәртібіндегі мәселенің бірі. Біз үшін салт-дәстүр байлық, сарқылмас мұра есебінде.

Сұхбат • 26 Сәуір, 2023

Түпнұсқадан тәржіме – уақыт талабы

Әдебиет пен руханияттың дамуы үшін аударманың, оның ішінде түпнұсқадан аударудың алатын орны ерекше. Біз сол арқылы өзге озық елдердің әдебиетінде қандай жаңалықтар мен өзгерістер болып жатқанын, олардың қаламгерлері қандай жақсы туындылар жазғанын оқып, сараптап, санада салмақтай аламыз. Қазір бізде түпнұсқадан аударатындар бар ма, олар не бітіріп жатыр деген сауалға жауап іздеу үшін осы салада еңбектеніп жүрген аудармашыларды сөзге тарттық. Кезекті дөңгелек үстелімізге аудармашылар – Мақсат Дүйісмағамбет (орыс тілінен аудармашы), Роза Мұсабаева (неміс тілінен аудар­машы), Досым Зікірия (түрік тілінен аудармашы), Динара Мазен (ағылшын тілінен аудармашы), Шолпан Қызайбаева (неміс тілінен аудармашы) қатысып отыр.

Өндіріс • 26 Сәуір, 2023

Цифрлық таңбалау: Аяқкиім бағасы қымбаттаған жоқ

2023 жылғы 1 сәуірден бастап аяқкиімді таңбалау және қада­ғалау ережелері толық күшіне енді. Осы кезеңде елімізде таңба­ланған аяқкиім көлемі 257 пайызға өсті. Кәсіпкерлер таңба­лаудың енгізілуі тауар бағасының өсуіне әсер етпегенін атап өтті.

Әдебиет • 25 Сәуір, 2023

Шаханов Шыңжаңға барғанда...

Өткен күндерге қайырыла қара­сақ, бәрі – ностальгия. Мен 2008 жылы Үрімжі қаласының маңында орна­ласқан Санжы дейтін шаһардағы уни­вер­ситетте студентпін. «Мұхтар Шаханов Шыңжаңға келеді екен» деген хабар тарағалы біз күн санай бас­тадық. Мақсатымыз – Шахановты өз көзі­мізбен көру. Себебі, ол кезде қытай қазақтары арасында Абай мен Мұқағали Мақатаевтан кейін Мұхтар Шахановтың өлеңдері көп оқылды.

Халық • 24 Сәуір, 2023

Ана тілі, «Абай жолы» және Алина

Ол әлеуметтік желідегі парақшаларының маңдайына «Қазақ тілін насихаттаушы» деп бадырайтып жазып қойыпты. Өзімен сөйлестік. «Тегім – корей, ұлтым – неміс, тілім мен рухым – қазақ», деп жауап берді. Сосын оның онлайн сабақтары туралы бейнематериалдарды ақтарып көрдік, мемлекеттік тілді өзгеше методикамен үйретіп жүр екен.

Әдебиет • 20 Сәуір, 2023

Аспан парағына жазылған жырлар

Жақсы өлеңдердің бәрі «мені оқы» деп өзіне шақырып тұрады. Бірақ «айқайлап» айналасына жар салмайтыны тағы бар. Бұл – шындық. Жарты әлем жарыса оқып, тіпті жаттап алған поэзиялық шығармалардың көбі осы бағытты ұстанады. Поэзияның өнер атаулының тұнық бастауы екені де – мойындалған пәтуа. Сол үшін де атақты Мартин Хайдеггер: «Сайып келгенде өнер біткеннің бәрінің өзегінде поэзия жатыр», деп аталған өнердің дәрежесін аспандатады.

Тарих • 18 Сәуір, 2023

Оразбайдың немересі

Иісі қазақтың санасында «Абай­ды­ сабаған» деген аңызбен қалған Ораз­бай Аққұлұлының немересі кім­ болғанын бұл күні біреу білсе, біреу­ білмес. «Бірінші Құдайыма, екін­ші Шұнайыма сенемін» деп үш мың­ жылқысы өрісінде жусаған жо­март Оразбайды ұлы жазушы­ Мұх­тар Әуезов өзінің «Абай жолы» эпо­­пея­сында: – Асқан екен Құнан­бай баласы. Тіпті мұндай қорлық­ты­ Құнанбай да көрсеткен жоқ. Тегі­, біздің өзіміз бұларды бұзып бол­ған екенбіз. Құдайын ұмытқан екен­ мына Құнанбайлар. Тап осы жолы­ тұяқ серіппесек, бәрімізді де ата­ның аруағы атсын! Ит болайық, енді­ қыбырламасақ! – деп Оразбай жал­ғыз көзін жалтылдатып, айнала­ қарап, қанын ішіне тартып сөйледі, деп суреттейді. Сонымен бірге ел аузында да Оразбай туралы аңызға бергісіз әңгімелер өте көп айтылады.