Гөзелдің гүлстаны

Оқырманның есінде болса, өткен жылы біздер еліміздегі ең алғашқы тақырыптық бақ, яғни «Абай бағы» Алматы облысы Кербұлақ ауданының Басши ауылында бой көтермек екендігін жазғанбыз. Ұлы ақынға арналған бақ ту­ған жері Жидебайға емес, сонау Жеті­су өлкесіне бұйырғаны да бөлек әңгіме... Сол «Абай бағын» өз көзіміз­бен көру үшін біздер Шоқан Уәлихановты Қашғарияға апаратын ізбен Алматыдан 270 шақы­рым алыс жатқан Басши ауылына қарай таң атпай тартып кеттік. Кеше ғана өзіміз насихаттаған бастаманың нақты нәтижесі жай­қалып алдыңнан шыққанда шын мерейің тасиды екен. Ал енді туған жердің бүкіл жас-кә­рі­сін қуантқан, желдің өтіндегі ауыл­ға пана болған, кейінгі өсіп келе жа­т­қан буын үлгі тұтарлық тәлімді істі қара­па­йым ғана қазақ­тың қызы, кәсіп­кер өз қа­жыр-қай­ратымен, өз қаражатымен жүзеге асырып отырғанын неге айтпасқа. Шынын айту керек, осыдан 6-7 жыл бұрын Гөзел Құлжабаева туған жеріне барып, жергілікті шенеуніктермен сөйлесіп, ауыл ақсақалдарымен ойласып, Басшиді айналдыра көктерек орманын отырғызуды ұсынғанда ол кісіні қолдамақ түгілі, түсінгісі келгендер некен-саяқ болған. Қысқа қайырғанның өзінде, «Оны қалай суарамыз», «Бас пайдасын ойлап жүр­ген жоқ па?», «Кім егеді?», «Кім қа­рай­ды?» деген кертартпа сұрақтар көп болған. Ал қазір сол ауылдың адамдары Гөзел апамызға құр­мет­пен қарайды. Ол кісі қаража­­тын бөліп, айдалаға ағып жат­қан арық­тар­ды бір арнаға бұрып, ауылын көркейтіп жатыр. Енді ауыл адамдары қандай бас­тама айтса да, іске асырмай қой­майтын осынау қыздарына сене­ді. Шама-шарық­тары келгенше мектеп оқушы­ларына дейін көмек көрсетеді. Өйтпесе бола ма, қазір бұл ауылда бір емес, бір­неше тақырыптық бақтар бар. Жер­дің жұмағын жасап жат­қан адамға Басшидің хал­қы­ның алғысы қазір ұшан-теңіз. Оқырманға түсінікті болуы үшін айта кетелік, осы ауылдың тумасы бір жағы «Гүлстан» рес­пуб­ликалық ғылыми-танымдық, көпшілік журналының бас редакторы болып табылатын Гөзел Құлжабаеваның демеушілігімен бұл өңірде гүлстандықтар 2011 жылы 2 гектар жерге қарайғайлы бақ, 7 гектар жерге жоғарыда айт­қан Көктерек бағын, 2013 жыл Қазақ­станның халық әртісі Нұр­ғали Нүсіпжановтың құр­метіне 5 гек­тар алма бағын, өткен жылы 10 гектар аумаққа «Батыр аналар» саябағының ресми ашылу рәсімдерін өткізген еді. Оның ішінде 2011-2013 жыл­дары Кербұлақ ауданы­ның Басши ауылын­дағы Райым­бек атындағы, Нұрым және Арал­төбе ауылдарындағы орта мек­­теп­тердің ауласына түр­лі кө­шет­тер мен гүлдер отыр­ғы­зыл­­­­ған болатын. Біз барған­да атал­­мыш мектептердің аула­ларын­­дағы бақтар ауыз толты­рып айтарлықтай жайқалып қал­­ғанын көріп, тәнті болдық. Мұн­да өсіп тұрған ағаштар мен шырша түрлерінің көбісі бізге таң­сық болды. Ерекше мектеп­те оқып жатқан балалармен сұх­бат­тасып, жан жадырады. Бұл мек­тептердің оқушылары да ерекше. Шетінен шелектеп су тасыған ең­бекқор. Сырттан келген адам­дар­ды әсіресе, Райымбек атын­да­ғы орта мектептің кірпігүлдер алаңы таңдандырмай қоймайды. Кәдімгідей адам бойынан биік кірпігүлдердің неше атасы бар. Байқағанымыз, барлығы үлкен ыдыстарда тұр. Өйткені, қыста оларды мектептің ішіндегі фойеге орналастырады. Қазір күтім көрген «Батыр ана­лар бағы» да тамырланып, жай­қалып қалып­ты. Бұл бақты Гөзел 11 құрсақ көтерген анасына, Бас­ши ауылдық окру­гінде 130-дан ас­там көп балалы батыр ана­ларға арна­­ғанын айтады. Басши ауы­­лының экологиясы да ай­тар­лық­тай жақсарған. Өкпек жел аза­йып­ты. Фаунасы мен флора­сы байы­ған. Табиғаттың мына кере­ме­­тін қараңыз, «Батыр аналар бағы» мен «Көктеректер бағында» қоян­­дар мен қырғауылдар пайда бола бас­таған. Мұның бір се­бе­бі, Кербұлақ ауданында «Алтын емел» табиғи қорығы бар. Ол Бас­шиден алыс емес. Бұл бақ­тар құс пен қояндарға қолай­лы әрі пана. Оның үстіне ауыл маңына жыртқыш аңдар да жолай бермейді. Ең қызығы, осыдан бес-ақ жыл бұ­рын мектеп оқушылары отыр­ғызған қара­ғайлар биіктеп, балалардан да ұзын болыпты. Бұл күнде Басши ауылының мұғалімдері де, оқушылары да шетінен биолог. Ауылға әкеліп отыр­ғызыл­ған 200-ге тарта түрлі өсімдіктер мен гүл­дерді бап­тап қана қоймай, өсуін де қада­­ғалай­ды. Күнделік жүргізеді. Мәс­е­лен, мектеп, мешіт айналасы­на оты­р­ғызылған қарағайлар кәдім­гі­дей тамырланып алған. Ал одан да жақсысы, әр кезде бүр жаратын исі жұпар гүлдердің ай­наласы қаптаған көбелек пен құжынаған ара. Мұншама көбе­легі көп ауылды бұрын-соңды көр­мегеніміз де шын. Енді олардың қатарына көптен күткен «Абай бағы» қосылып отыр. Нұрым ауылындағы орта мек­тептің жаңа ғимараты аула­сын­дағы бұл баққа былтыр қазан айында ақын Абайдың 170 жыл­дығына «Гүлстан» жур­налының бас редакторы Гөзел Құлжабаева тарту ре­тінде 170 түп емен ағаш­тарын егіп берді. Биыл енді тағы 100 түп көп­жыл­дық гүл­д­ейтін бұталар егілді. Сонымен амандық болса, биыл отырғызылатын көшеттер бес жылдан кейін-ақ жайқалып, уақыт өте келе еменді орманға айналады. Бір жағынан бұл бастама жердің үштен екісін шөл және шөлейтті далалар алып жат­қан Қазақстанда абаттандыру жұмыс­тарын жандандыру мақ­саты­нда бір ғана адамның бастамасымен қолға алынуда. Осылайша, ынтымағы жарас­қан, бір жеңнен қол, бір жағадан бас шығарған бір ауылдың тір­лі­гіне тәнті болып, үлкен әсермен Ал­ма­тымызға оралдық. Айнаш ЕСАЛИ, «Егемен Қазақстан» Алматы облысы, Кербұлақ ауданы Суреттерді түсіргендер Марат ЖҮНІСБЕКОВ, Олжас ФАЗЫЛОВ