Бүкіл қазақтың ұлт болып ұйысып, біртұтас халық болып жұдырықтай жұмылып, дамудың жаңа биігіне апаратын тағдырлы тәуекелдің алдында тұрмыз. Түрлі тәлкекке ұшыраған асылымыздың – ана тіліміздің табиғи таза тұнығына жеткізетін латын әрпіне көшуде бір кісідей жұмылатын кез келді. Тәлкек емей немене, күштеп енгізілген бір ғана жіңішкелік белгісі (ь) қосылып, қала көшелерінде жиі көрінетін «гульдер» сөзі мазақ етіп тұрғандай болады. Жаров, Житомир сияқты қазақ тілінде ж дыбысынан басталатын атау сөздерді орысша Джамбул Джабаев, Джезказган деп жазғанға да көндік. Алматы қаласының қақ ортасындағы Қазақ ұлттық университеті қалашығындағы студенттер ғимаратына Джолдасбеков сарайы деп айғайлатқан атауды оқыдық. Мұндай мысалдан сүрініп жығылатындай, айтылуы да, жазылуы да бұзылып, екпіні шатаса бастаған ана тіліміз туған топырағында шеттетіле бастағанына шыдадық. Ұлт төлқұжаты іспетті асыл тіліміздің төрден есікке сырғи бермей, Мәңгілік елдің мәңгілік тілінің мемлекеттік мәртебесіне көтерілетін кезеңін күттік. Міне, сол сәт туды. Әуезі де, әрі де ерекше, қайнары гауһардай таза, сөздік қоры аса бай қазақ тілін ұрпақтан-ұрпаққа жеткізу үшін Елбасы латын әліпбиіне көшіруге тапсырма берді. Енді өткен кеңестік кезеңнің сананы улаған ескі салтымен жарға жығатын, «мен, мен» дегізетін дау-дамайы көп айтыс-тартыстан аулақ болып, ұлттық мүдде мұратына жетейік. Ұлттық үлкен сынақтан сүрінбей өтейік. Халқымыз «жұмыла көтерген жүк жеңіл» дейді. Қазақ тілінің латынша әліпбиін құрастырушыларға қарапайым тіл жанашырларынан бір тілек – жаңа әліпби қазақ фонетикасын сақтап, екі символдық (үш емес) диграфтар екі-үштен аспаса екен. Өйткені латын әрпіне көшудегі басты меже – қазақ тілі дыбыс жүйесінің заңдылықтарының бұзылмауына қол жеткізу екені түсінікті.
Қазақ тілінің латын әрпіне көшуі – мемлекеттік және жалпыхалықтық деңгейде атқарылатын аса жауапты әрі игілікті сан түрлі іс-шаралардың басы болмақ. Елбасы бас басылымда жариялаған «Ұлы дала ұлағаттары» еңбегінің «Туған тілдің тұғыры» бөлімінде «бізде әлі де бойымыздан арылмай келе жатқан бір жаман әдет бар. Ол әуелі бастамаға бірден үн қосып, дүркіретіп әкетеміз, сосын уақыт өте келе істің аяғын сұйылтып,... іс аяғын ақсатып кететініміз бар. Осы кемшіліктен арылу керек...», «Мемлекетіміздің діңгегі – қазақ халқы. Ел де, жер де – қазақтікі. Ел болудың ұяты да біздің жұрттың мойнында», дейді. Жүректен шыққан сөз жүрекке жетеді. Елбасы толғанысы дайындығы 2012 жылдан басталып шешуші сәтіне жеткен осынау тарихи кезеңде бүкіл елді, ғалымдарды, депутаттарды, мемлекеттік қызметшілерді ана тілімізді әлемдік дамудың даңғылына бастайтын латын әліпбиіне көшірудің бүге-шігесін бүгіннен ойластырып, жоғары білімділік, біліктілік, жауапкершілік биігінен көрінуге шақырып тұрғандай. Мектепте бірінші сыныптан сабақ кестесіне енгізілетін 2022 жылға қазірден-ақ жан-жақты дайындықтың жоспары түзіліп, жалпы жұрттың қатысуымен жүзеге асырылуы алдын ала ойластырылса құба-құп. Бұл орайда атқарылар іс ұлан-ғайыр.
Латын қарпіндегі әліпби қабылданғаннан кейін мән-маңызы ерекше үлкен қадам – асқан жауапкершілікпен оқулықтар, оқу-әдістемелік құралдар кешенін жасау. Бұл ана тіліміздің саф қалпында ғасырдан-ғасырға, ұрпақтан-ұрпаққа жетуінің мәңгілік желкенінің үзілмейтін желбауы болуы тиіс. Білім және ғылым министрлігі жиырмасыншы ғасырдың басында ашыла бастаған жаңа мектептермен бірге өмірге келген білім көзінің бастауы іспетті «Әліппе» атауын «Сауат ашу» деп алмастырғаны белгілі. Жаңа әліпбимен бірге «Әліппе» оқулығы да, бүлдіршіндердің «Әліппемен» қоштасу мейрамы да қайтарылса дейміз. Қазақ тілінің жаңа әліпбиінің оқу-әдістемелік құралдары қазақ және орыс тілді мектептерге қатар шығуы тиіс. Орыс тіліндегі мектептердің сабақ кестесінде қазақ тілі пәні барын бәріміз білеміз. Сондай-ақ бұл мектептер оқушыларының 70-80 пайызы қазақ балалары екенін әсте естен шығаруға болмайды. Олардың ана тілінің жаңа әліпбиін қазақ мектептеріндегі құрдастарымен қатар меңгеруіне мүмкіндік жасаған абзал. Ағылшын, түрік тілді мектептердегі қазақ балаларын да бөліп тастай алмаймыз. Өзбек, тәжік, ұйғыр, тағы басқа тілдерде оқитын күндізгі және кешкі мектептер шәкірттері де мемлекеттік тілдің жаңа әліпбиімен шыққан оқу құралдарын асыға күтетіні күмәнсіз. Ата-аналар балаларына көмектесуге даяр болуы үшін жалпы көпшілікке, ересектерге арналған жаңа әліпби кітаптары мектеп оқулықтарынан бұрын шығарылуы қажет. Мұнымен бірге мұғалімдерді даярлау мәселесі де жедел қолға алынғаны абзал болар еді.
Сайраш ӘБІШҚЫЗЫ,
Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері
