Газет-журнал үлкен саяси қарудың бірі екендігінде ешкімнің жанжалы жоқ. «Газет халықтың тілшісі, газет көптің жоқшысы, газет тұрмыстың айнасы» деп көптен бері айтып келеміз.
Осы күні Қазақстанда оннан артық қазақ тілінде газет шығып отыр. Бұлардың ішінде өз әлінше жақсылары да бар, жамандары да бар. Бірақ газеттеріміз мойнындағы міндеттерін көңілдегідей атқарып отыр деп мақтана аламыз.
Әрине, Қазақстанның жалпы саяси ұғымы әлі аз ғана. Саясат жүзінде майданға түсіп, төселген жазушылар әлі де көп емес. Әйтсе-дағы төңкерістің жеті жылы түк нәрсеге үйреткен жоқ деп айтуға болмайды.
Жалпы советтер одағының газеттерінің өмірінде соңғы кезде жаңа дәуір туып келеді. Ол жаңа дәуірдің аты – жұмыскер тілшілердің қозғалысы. Осы күні жалпы Ресейде елу мыңнан артық жұмыскер тілшілер бар. Бұл тілшілер фабрик-зауытта қызмет істейтін жұмыскерлер. Олар өздерінің мұң-мұқтажын айтып, газетке сөз жазып тұрады. Әрбір фабрик, әрбір зауыттың тұрмысы газеттің бетінде жарияланып отыруға мүмкіндігі бар.
Елу мың жұмыскерлер тілшілерінің үстіне әлденеше мың тілші орыстың қалаларында бар. Бұлардың жазатыны қаланың тұрмысы, ауыл шаруасының жайы, мұжық арасында болып жатқан уақиғалар.
Сөйтіп, бұл тілшілер газет-журналдың көп тарауына себепкер болып отыр. Өзінің өмірінен жазған соң газет-журнал қалың елдің ішіне кіріп отыр. Мәскеуде шығатын «Правда» газеті бұдан бір жыл бұрын жүз мың данадан аз-ақ артық еді, осы күні «Правда» жарты миллион шығады.
Біздің Қазақстанда шығатын газеттерінің осы күнгі кемшілігінің ең үлкені – ауылда, ел ішінде тілшілерінің аздығы. Әсіресе, «Еңбекшіл қазақ» тілшілерінің аздығынан осы күнге шейін ақсап келеді. Кемшілікті айту ұят емес, бар кемшілікті жоқ деп, одан құтылуға тырыспау – ұят. Көрініп тұрған нәрсеге шымылдық жабудан біз аулақпыз.
Сондықтан осы күнгі біздің алдымызда тұрған үлкен мәселенің бірі – газетке қалың елдің ішінен жазушы жинау.
Қалың елдің ішінде қаншама мұғалімдер отыр. Қаншама мектепте оқып жүрген жастар бар. Ел ішінде хат білетін көңілі сергек қара момын шаруаның адамдары бар, анда-санда жерлерде дәрігерлер, агрономдар бар. Міне, осының бәрі көңіл қойса, газетке сөз жаза алады.
Осы күнгі ауылдың тұрмысы қандай? Шаруашылық не күйде? Халық ағарту жұмыстары қалай? Болисполком, ауылный советтер жұмысты қалай жүргізеді? Сот мекемелері, милиция һәм басқа осы сықылды ауылдың өмірімен қатынасы бар әңгімелердің бәріне қазақ газетінің бетінде орын берілуі тиіс. Газет халықтың тілшісі болатын болса, газет тұрмыстың айнасы болатын болса, қалың елдің ішінде отырған адамдар газетке қолын тигізуі керек. Сонда ғана газет пен ауылдың арасы жуықтайды, сонда ғана газет тұрмыстың айнасы болады.
Ал, енді «газет – көптің жоқшысы» дегенге келейік. Бұл мәселе туралы да бойдағы мінді жасырмай, шынды айту керек. Біздің газеттеріміздің көбінің жазатыны әлі жанжалда жүрген әңгімелер.
Жоқшы болғанда кімнің жоқшысымыз? Іздейтін жоғымыз не? Бұған айқын жауап әлі еш газеттің бетінде берілген жоқ. Кейбіреулер беталдына бетіне бояу жағып еліреді. Кейбіреулер көмескі, дүмбілез әңгімені күңкілдеп жүр. Қазақтың еңбекшілеріне шын саяси тамақ болатын іргелі сөзді неше қабат естідік? Тым аз естідік.
Осы күнгі жалпы қазақ коммунистерінің алдында тұрған негізгі мәселе біздің газет-журналдарымыздың да бетінде тұр. Ол негізгі мәселе – қазақ жұртының ішіндегі тап тартысы. Біз, қазақ жұрты бұрын қорлықта, зорлықта болған ел еді дейміз; өзінің қараңғы, надандығының арқасында осал, нашарлығының арқасында әлі де көп нәрседен кейін қалып отыр дейміз. Сондықтан қазақ жұртын ең әуелі ұлт бостандығына жеткізу керек дейміз – бұл бір мәселе.
Екінші мәселе – қазақ жұрты қанша артта қалғанмен, қаншама шет елден соққы жегенмен өз ішінде де бүтін болған жоқ. Қазақтың ішінде де түрлі-түрлі қазақ бар. Біреуі бай, біреуі кедей. Бұл екеуінің тілегі де, білегі де бір емес. Екеуінің керегі екі басқа. Екеуі екі жоқты жоқтап жүр.
Бұл былай болса, біз кімнің жоқшысымыз? Біздің іздеп жүрген жоғымыз не? Әрине, біз, қазақтың еңбекші табының жоқшысы іздеп жүрген жоғымыз – еңбекшінің ағаруы, еңбекшінің шаруасы, еңбекшінің өмірі.
Жалшы қазақ жұртын ұлт бостандығына жеткізуге тырысу керек. Бірақ мұнымен қабат, қазақтың өз ішіндегі тап тартысын да ескеру керек.
Бұл мәселе – біздің осы күнгі алдымызда тұрған көп мәселенің ішіндегі ең зоры, ең қиыны, ең түйіншектісі. Осы түйіншекті шешу, тым болмаса, соны шешуге кірісу – біздің газет-журналдың үлкен міндеті.
Ауылдың қазіргі мұң-мұқтажын жазып көру үшін бізге қалың елдің ішінен жүздеген, мыңдаған тілшілер керек.
Қазақ тарихының соңғы айтылған негізгі мәселесін шешу үшін бізге іргелі білім алған ірі коммунист жазушылары керек.
Бұлардың бәрін қосқанда тамыры мықты, денесі жуан, бұтақтары мол бәйтеректей болсын, қандай дұспан сүйкенсе де құлата алмайтын болу керек.
