Өткен жылы жазда несиесін төлей алмай жүргендерге арналған ауқымды бағдарлама жүзеге асты. Соған сәйкес, 500 мыңға жуық азаматтың 300 мың теңгеге дейінгі несиесі өтелді. Оған қоса, 1, 2 миллион адамның айыппұлы мен өсімақысы кешірілді. Мұндай қадам сол кезеңдегі тұтыну несиесі бойынша қалыптасқан ахуалды жеңілдетуге мүмкіндік берді. Кейіннен кірісі жоқ қарызгерлердің тұтынушылық несиесін шектеу жөнінде шаралар қабылданды.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылдың қыркүйегінде алғаш рет халыққа Жолдау жариялағаны белгілі. Онда көптеген экономикалық бастамалармен бірге зейнетақы және тұрғын үй саласындағы реформа қамтылды. Сонымен қатар 5 пайыздық зейнетақы жарнасын 3 жылға кейінге шегеру туралы шешім қабылданды. Бұған қоса, микро және шағын бизнеске табыс салығын 3 жылға дейін төлемеуге рұқсат етілді. Микро және шағын бизнесті тексеруге үш жылға мораторий жарияланды. Осындай шаралардың жалпы құны шамамен жылына 600 миллиард теңгені құрайды.
Бұдан бөлек, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев білім саласына бөлінетін қаражат көлемін арттырды. Былтырғы желтоқсанда «Педагог мәртебесі туралы» заң қабылданды. Бұл құжат педагогтердің жағдайы мен құқығын жақсарта түсуі тиіс.
Биылғы қаңтар айында Мемлекет басшысы Әлеуметтік-экономикалық реформаларды сараптау және бақылау орталығын құруды тапсырды. Бұл мекеме келешекте Старегиялық жоспарлау мен реформа жөніндегі агенттіктің іргетасы болуы тиіс. Үкіметке 15 мамырға дейін жаңа экономикалық саясат құру жүктелген еді. Яғни мамыр айында ауқымды реформа туралы айтылуы тиіс болатын. Бірақ ақпанда коронавирустың эпидемиясы таралып, пандемияға айналғандықтан, наурызда бүкіл елде карантиндік қатаң шаралар жарияланды.
Коронавирустың пандемиясы әлі де жалғасып келеді. Бірақ оның таралу ауқымы бәсеңдеді. Қазіргі таңда көптеген мемлекет карантиндік шараларды жеңілдетуді бастап кетті. Осыған қарамастан, карантин кезінде көптеген елдің, оның ішінде Қазақстан да бар, экономикасы қатты зардап шекті.
Наурыз-сәуір айларындағы экономиканың құлдырауы кейінгі айларда қалпына келеді. Бірақ жыл соңында экономиканың әлсіреуі 3-5 пайызды құрайды деп ойлаймын. Егер мұнай бағасы барреліне 40 доллардан айналса, экономикалық құлдырау қатты байқалмауы тиіс. Өйткені биылғы бюджет мұнайдың құны барреліне 20 доллар болатын жағдайға есептелген.
Карантин кезінде экономикалық шаралардың 3 пакеті жарияланды. Оның жалпы құны 6 триллион теңгені құраса, 380 миллиард теңге Төтенше жағдай кезіндегі төлемге жұмсалды. Қалғаны жыл соңына дейін тиісті шараларға жұмсалады. Олардың қатарында зейнетақының, стипендияның, әлеуметтік көмектік өсімі, сәуір-қазан айларында бірқатар салаға салық салмау бар. Сондай-ақ «Жұмыспен қамту – 2020» жол картасына 1 триллион теңге қарастырылған. Несиелеу бойынша да триллион теңге жұмсалмақ. Бұдан да басқа атқарылатын әлеуметтік-экономикалық шаралар жетерлік.
Қазір, карантин аяқталғанда экономикалық реформаға дайындық жұмыстары басталды. Енді, жаңа экономикалық саясат бейімделіп, түзетіліп, қыркүйекте жариялануы күтіледі. Келешекте әлемдегі және елдегі ахуал тұрақталып, мемлекетіміз уақыты келген реформаға белсенді кіріседі деп үміттенемін.
Олжас ҚҰДАЙБЕРГЕН,
экономист
