Жамбылдың Баркуаб қалашығында қазба жұмыстары жалғасуда

Руханият • 27 Шілде, 2020

Жамбылдың Баркуаб қалашығында қазба жұмыстары жалғасуда

130 рет көрсетілді

Жамбыл облысының Жуалы ауданында орналасқан Бурное-Октябрьск көне қалашығы ұлттың ұлы тарихының бір бөлшегі. Мұнда ғасырлар қойнауынан сыр шертетін құнды жәдігерлер, ежелгі замандағы елдің елдігін танытатын бағалы дүниелер жетерлік. Оны жергілікті тұрғындар Баркуаб деп те атайды. Атақты араб саяхатшысы Убайдалла ибн Абдалла ибн Хордадбек өз жазбаларында бұл елдімекенді Баркуаб деп көрсеткен екен. Ал, 1893 жылы Ұлы Жібек Жолының бойындағы аталған елдімекенді тапқан белгілі ғалым Василий Бартольдтың жазбаларынан да Баркуаб қалашығы туралы кездестіруге болады.

Хамит ЕСАМАН

Атақты Баркуаб қалашығының қазба жұмыстары 2018 жылы басталған болатын. Осыдан екі жыл бұрын басталған жұмыс бүгінде жүйелі жалғасын табуда. Ал, қазба жұмыстары басталғанға дейін мұнда тек барлау экспедициялары жүргізілген. Бүгінде қалашықтың құпиясын ашу мақсатында да бірқатар жұмыстар атқарылуда. Тарихи қалашықтың жұмысымен танысу мақсатында Жамбыл облысының әкімі Бердібек Сапарбаев Жуалы ауданына барды.

Бұл ретте «Арк ғылыми ұйымы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің директоры Ескендірбек Төрбеков 2018-2019 жылдар аралығында біздің дәуірімізге дейінгі II ғасыр – біздің дәуіріміздің V ғасыры, біздің эрамызға дейінгі VI - XIII ғасырларға жататын 3000-нан астам артефактілер табылғанын жеткізді. Сонымен қатар, аталған елдімекеннен керамикалық ыдыстар, керамика фрагменттері, ұн тартқыштар және тасты диірмендер табылған. Археологиялық жұмыстар облыстық бюджеттен бөлінген қаражат есебінен жүргізілуде.

Бүгінде қазба жұмыстарын Әлкей Марғұлан атындағы Археология институтының қызметкерлері атқаруда. Қазба жұмыстарына Әулиеата өңірінің ғана емес, Түркістан облысының еріктілері де өз үлесін қосуда. Тарихи ескерткіштерді қорғау бойынша «Asyl Mura» волонтерлік жобасын «Жас Ұлан» бірыңғай балалар мен жасөспірімдер ұйымы» республикалық қоғамдық бірлестігі жүзеге асырып келеді. Ескендірбек Төрбековтің айтуынша, үлкен аумақты алып жатқан Бурное-Октябрьск қалашығын Қаңлы империясының гүлдену кезеңіне жатқызуға болады екен. Аталған қала орнында бүгінде Жуалы ауданының Нұрлыкент, Теріс, Бақалы ауылдары орналасқан.

Бердібек Сапарбаев артефактілермен танысып, қазба жұмыстары жүргізіліп жатқан ғимаратты аралап көрді. Мұнда аса бүлінбеген қабырғалар, күмбез түріндегі төбелер, кең дәліздер және шағын бөлмелер барынша сақталған. Археологтар сол кездегі адамдар мұнда салт-жоралғыларын өткізгенін айтады. Бурное-Октябрьск қалашығы Жамбыл облысының киелі жерлерінің географиясына енетін Қазақстанның оңтүстігіндегі Ұлы Жібек Жолының солтүстік тармағының бойындағы 37 негізгі туристік нысандар тізіміне кірген.

Өз сөзінде Ескендірбек Төрбеков аталған қалашықтың өңірімізде ерте кезден-ақ сәулет, құрылыс, сауда, ауыл шаруашылығы, әсіресе егін шаруашылығының жақсы дамығанын көрсететінін атап өтті. Айрықша айтып өтетін тағы бір жағдай, сол кездегі ирригациялық жүйелер бүгінгі күнге дейін бұзылмай жеткен екен. Сондай-ақ, тарихи деректер бойынша сол кездегі қалашық тұрғындарының Еуропа елдері мен ежелгі Русьтен айырмашылығы – олар сол кезде-ақ су құбырлары және кәріз желілерін салып, пайдаланған.

Кездесу барысында Бердібек Сапарбаев қазақ халқы әрқашан Шығыс пен Батыс өркениеттерінің арасын байланыстырушы негіз болғанын, ата-бабаларымыздан көптеген ғылым-білім, жаңа өнертабыстар тарағанын атап өтті. Сонымен қатар, көшпелілердің ежелгі және ерекше өркениеті әлем тарихында үлкен маңызға ие екенін айтып, бұл аталған қалашық аумағындағы қазба жұмыстары барысында тағы бір дәлелденіп отырғанын жеткізді.

Жамбыл облысы