– Көріп жүрміз, кітапханалардың іші заманауи техникалармен қамтылған, жөндеу жұмыстары жүргізілген, түрлі үйірмелер жұмыс істеп тұр. Естияр баладан еңкейген қарияға дейін кітапханаға көп келеді. Біз байқай бермейтін шығармыз, қазіргі кітапхананың бұрынғы кітапханалардан тағы қандай айырмашылығы бар?
– Өткен ғасырда кітапхананы «кітап ғибадатханасы» деп атайтын. Өйткені кітапханалар тек кітап, газет-журнал сынды басылымдарды сақтау, оларды оқырманға уақытша пайдалануға ұсыну орталығы ғана болды. Жазушылардың шығармалары қатаң цензурадан өтіп, баспадан жарыққа шыққан соң кітапханаларға жоспар бойынша түсіп тұрды. Сол кездегі кітапхана жалғыз ғана ақпарат орны болатын. Білімді кітаптан, ақпаратты газет-журналдардан алатынбыз. 1975 жылдардан бастап теледидар пайда болды. Ал 2000 жылдары интернет шықты. Бүгін біз керекті ақпаратқа, ән-күйге, фильмдерге үйде отырып-ақ қол жеткізе аламыз. Соның бәрі айналып келгенде кітапхана үшін бәсекелестік ортаны қалыптастырады. Сондықтан біздің де жұмысымызды өзгертуге тура келді. Мысалы, кез келген азамат интернеттен қызықтырған ақпаратын өзі таңдап алады, ешкімнен рұқсат сұрамайды. Біз де 2011 жылдан бері кітапхананың оқу залдарындағы кітап қорын ашып қойдық. Яғни оқырман өзі сөрелерге барып, қалаған кітап, газет-журналдарды қарап, керегін таңдап алады. Сол кезде қолға алған RFID технология негізінде әр кітап магниттік чиппен қамтылған, кез келген кітапхана пайдаланушысы электронды оқырман билетімен кіріп, үйге оқуға алған кітаптарын кітапханадағы арнайы терминал арқылы өзі тіркеп, соңынан өзі қайтарады. Әрине, қажет болса, кітапханашы көмегіне жүгінеді.
Сонымен қатар заманауи кітапхананың ұтымдылығы – уақытты тиімді пайдалану. Мысалы, бүгінгі қоғам теледидарды, интернетті шай ішіп отырып-ақ пайдаланады. Сондықтан біз де кітапхананың кез келген нүктесінде интернетке тегін қолжетімділікті қамтамасыз еттік. Оқырман кітапхананың компьютерлерінен немесе өзінің ноутбугінен интернетті қолдана алады. Керек материалдарды цифрлық нұсқаға аударып алу үшін сканер де бар. Жазған шығармасын басып алғысы келсе, кітапхана принтерін пайдалана алады. Ең бастысы, оқырман кітапханадан өзіне керекті ақпаратты ғана дөп түсіп тауып алады. Интернеттің иіріміне түсіп кетпейді.
– Менің білуімше, кітапхана кітап таратып, оқырманды ақпаратпен қамтып қана отырмайды. Шаңырақтарыңызда бірнеше үйірме бар.
– Иә, бәріне тоқталып жатпай-ақ қояйын, мысалы жастар үшін қазір шет тілі ауадай қажет. Осы жағдайды ескеріп, кітапхана қабырғасында ақысыз орыс, ағылшын, неміс, француз тілдерінде сөйлеу клубтары ұйымдастырылған. Оларға шетелдерден келген мамандар мен Америка, Европада оқыған жерлес студенттерді тартамыз. Бірігіп ұйымдастырылған түрлі кездесулерге, тақырыптық бағдарламаларға оқушылар, студенттер, жалпы, кез келген тұрғын тегін қатыса алады.
Осы тұста айта кетейін, цифрлы Қазақстанда мемлекеттік қызметтің 80-90 пайызы онлайн беріледі. Оларды біз egov.kz электронды үкімет порталы арқылы ала аламыз. Шындығында, халықтың көбі электронды үкімет порталын қолдана алмайды. Былтыр онлайн санақ жүргізілгенде қаншама тұрғын қайда барып, не істерін білмеді. Мұндай жағдайда тұрғындар кітапханаға келіп көмек сұрай алады. Ол үшін бізде Халыққа қызмет көрсету орталығының жұмысына көмек беретін орындар бар. Мұнда мамандар электронды үкімет порталын пайдалануға көмектеседі, тегін арнайы кеңес, оқулар ұйымдастырады.
Орайы келгенде қоса кетейін, жастарға бейнемонтаж, фотошоп, бағдарламалау, роботтехника, 3D-модельдеу, графикалық дизайн, комикс салу сынды үйірмелер ақысыз жұмыс істейді.
– Заманның дамуына қарай ертеңгі күні кітапханалар қоғамға қажеттілігін жоғалтып алмай ма? Осы жөнінде өз ойыңызды айтсаңыз.
– Кітап оқылмайды деген қоғамдық пікір бар. Бірақ оны нақты зерттеген ешкім жоқ. Жасыратыны жоқ, кітапханаға келмей-ақ электронды кітапханадан таңдаған шығарманы жүктеп алып оқи беруге болады. Дегенмен кітапханаға келіп жүрген оқырмандарды сақтап қалу үшін және оқырманды көбірек тарту үшін кітап қорын дамытып, жаңартып отыруға тырысамыз. Ол үшін кітап баспаларымен үнемі байланыста боламыз. Әлемдік әдеби байқауларды да қадағалаймыз. Жалпы, кітап қорын толықтыру үшін облыстық бюджеттен қаржы қарастырылып отырады. Биыл 21 млн теңге бөлінді. Ол қаржыға алынған кітаптар біздің және облысымыздағы аудандық, ауылдық кітапханаларға таратылады.
2021 жылдан бері кітапханамыздың тәжірибесіне «Өнегелі сұхбат» бағдарламасы енгізіліп, ақын-жазушылардан интервью аламыз. Оны әлеуметтік желіде оқырманға ұсынамыз.
– Үлкен жұмыстар атқарып жатқандарыңызды оқырман қауым көріп, біліп отыр. Ал биыл Балалар жылы аясында қандай жұмыстар атқарылды?
– Біздің кітапханада балалар мен жасөспірімдерге арналған Білім орталығы алаңы жасалған. Жыл сайын «Оқу көшбасшысы», «Оқы және жеңіске жет!» атты облыстық оқырмандар сайыстары өтеді, сонымен бірге «Әдеби шығарма желісімен салынған ең үздік сурет», әдеби челлендж сияқты көптеген іс-шара өтеді. Жас кітапхана мамандары «Шам түбіндегі ертегі» бейнежобасын қолға алды.
– Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа Жолдауында инклюзивті қоғам мәселесі төңірегінде тапсырма бергені белгілі. Бұл бағытта сіздердің тараптан қандай жобалар қолға алынды?
– Біздің кітапхана мүмкіндігі шектеулі адамдардың бос уақытын ұйымдастыруға ғана емес, олардың жұмысқа орналасуына да көмектеседі. Қазіргі уақытта кітапханада ерекше адамдар санатынан 3 штаттық және Жұмыспен қамту орталығының жолдамасы бойынша 4 штаттан тыс қызметкер жұмыс атқарып жүр.
– Әңгімеңізге мың да бір рахмет. Оқырмандарыңыз көп болсын!
Әңгімелескен
Мерей ҚАЙНАРҰЛЫ,
«Egemen Qazaqstan»
ӨСКЕМЕН
