Пікірлер .
Жуықта маңғыстаулық Мір Шайыр атты автордың екі жыл бұрын жарық көрген «Әулиетас» атты әңгімелер жинағы қолымызға түсті. Бұл туындыда 1920-1930 жылдары жаппай ашаршылық және асыра сілтеудің салдарынан үрейленіп, туған жер, өскен өлкесін тастап жан-жаққа босып кеткен жұрттың әйелдері ұзақ жыл бойы бала көтеріп, жүкті бола алмай ел-жұрт пұшайман күйге түскені жайлы айтылыпты.
15 Тамыз, 2022
Тектінің тұяғы, өнегелі әулеттен тараған жұрнақ Ахат Шәкәрімұлы 1992 жылы «Жұлдыз» журналының 11 – санына жарияланған «Менің әкем халық ұлы - Шәкәрім» атты мақаласында: «Қазақта екі «м» бар, бірі – «мақтан», бірі – «мансап». Мақтанбайтын, мақтанға мастанбайтын адам аз. Мақтанда тазалық, әділдік болмайды. Мақтаншақ – байысам, басқадан ассам дегізіп, арсыздыққа шейін апарады. Ал «мансап» – бұл «мансапқорлық», әкім болсам, барлығына өзім қожа болсам, бар адамды бір шыбықпен айдасам деген ең айуандық пиғылға апаратын, дүниені бұзатын кеселдің бірі. Бұлар адам баласының басын да қоспайды, адалдықты, адамгершілікті істетпейді» деп әкесінің аузынан өз құлағымен естіген сөзді жазыпты.
13 Маусым, 2022
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев өткен жылы қаңтар айында жариялаған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты мақаласында тарихымыздың ақтаңдақ беттері туралы, соның ішінде ХХ ғасырда орын алған екі дүркін алапат ашаршылық туралы атап өтіп: «Тарихымыздың осы ақтандақ беттері әлі күнге дейін жақ-жақты зерттелмей келеді. Тіпті ғалымдардың арасында ашаршылық құрбандарының нақты саны туралы ортақ пайым жоқ. Ала-құла деректер және оның себеп-салдары жайлы әртүрлі көзқарастар қоғамды адастырады. Тиісті тарихи құжаттарды жинап, жиналған мәліметтерді аса мұқият зерделеу керек», деген еді.
30 Мамыр, 2022
Атам қазақ: «Алтау ала болса – ауыздағы кетеді, Төртеу түгел болса – төбедегі келеді» деген емес пе? Ал алтауды ала болдыратын не? Әрине, алауыздық. Осы қасіреттің зардабын көп тартқан халықтың бірі – қазақ. Оның бұл осалдығын жаулары жақсы пайдалана білді. Абай атамыз Үшінші қарасөзінде: «Қазақтың бірінің біріне қаскүнем болмағының, бірінің тілеуін бірі тілеспейтұғынының, рас сөзі аз болатұғынының, қызметке таласқыш болатұғынының себебі не?» деп налитыны бар да, әрі қарай өзіне-өзі «мұндай күйге қалай түстік?» деп көлденең сауал тастайды да, оған «Етінен өткен, сүйегіне жеткен, атадан мирас алған, ананың сүтіменен біткен надандық әлдеқашан адамшылықтан кетірді» деп (41-қарасөз) жауап береді.
24 Мамыр, 2022
Дана халқымыз «Бірінші байлық – денсаулық» немесе «Денсаулық – терең байлық» деген екен. Бұл даналық сөздер өмірдің өзінен алынғаны анық. Бір қызығы, «Денсаулық дегеніміз не?» деген сұраққа маман дәрігерлер, аталған саланың небір ғұламалары әлі күнге дейін толымды, тұшымды, дәл анықтама бере алмай келеді. Десек те ДДҰ негіздеген анықтамалықта: «Денсаулық – жан, тән және адамның әлеуметтік жағдайының қоңдылығы» деген пәтуа айтылыпты.
17 Мамыр, 2022
Бұрынғы өткен бабаларымыздан бізге жеткен: «Ерте тұрған жігіттің ырысы артық, ерте тұрған әйелдің бір ісі артық» дейтін өсиет бар. Яғни көнеден келе жеткен бұл тәмсілді тәпсірлер болсақ, атқан таңмен таласып ерте тұрған жігіттің отбасылық
27 Сәуір, 2022
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Тәуелсіздік бәрінен қымбат» атты маңызды мақаласында: «Тәуелсіз ел болу оны жариялаумен немесе мемлекеттің іргетасын қалаумен шектелмейді. Тәуелсіздік үшін нағыз күрес күнделікті еңбекпен, үздіксіз әрі дәйекті елдік саясатпен мәңгі жалғасады. Біз қуатты тәуелсіз мемлекетімізбен ғана ұлт ретінде жер бетінде сақталамыз. Осы айнымас ақиқатты берік ұстануымыз қажет. «Тәуелсіздік бәрінен қымбат!» деген бір ауыз сөз мәңгі ұранымыз болуға тиіс» деді.
22 Сәуір, 2022
Күллі мұсылман баласына парыз етіліп, ішіне аса маңызды ораза құлшылығы сіңірілген «айлардың сұлтаны» Рамазан келіп жетті. Бұл ай – пайғамбар үмбеті үшін рухани жаңару айы. Яғни Жаратушы ие өз құлын осы айда жаңарту үшін, ол нәпсісін тізгіндеп, иман ләззатын сезе алатын халге жетуі үшін, ораза деген амалды таңдады. Сөйтіп, бізге бір ай бойы ораза ұстауды бұйырды. Бұл жерде біз біле бермейтін бір керемет дүние – ораза ұстаған кезде жүрегімізде, жан-дүниемізде рухани жаңару жемісі пісіп жетіледі. Осы арқылы адам баласы кемелденеді.
30 Наурыз, 2022
Кейбір жағдайда көшпенділер танымында материалдық құндылықтарды да қазынаға телу бар. Демек қазақтың қазына туралы пәлсапалық байламы – қарапайым тілмен айтқанда, қоғамдық дамудың ұстындарына жататын материалдық һәм рухани құндылықтар. Яғни жеті қазына дәл мынау дейтіндей нақты тоқтам жоқ. Бірақ бұл ұғым халқымыздың ежелгі танымына сіңірілген – «жеті қабат көк», «жеті қабат жер», т.б. тұжырымдары негізінде «жеті» санына тұрақтап, басты құндылықтарды әртүрлі жеті жікке бөлгенінен аңғаруға болады.
20 Наурыз, 2022
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев екі жылдың алдында «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауында «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын жүзеге асыру жайлы айтып: «Азаматтардың барлық сындарлы өтініш-тілегін жедел әрі тиімді қарастыратын тұжырымдаманы іске асыру – бәрімізге ортақ міндет», деген болатын. Президентіміз жоғарыдағы мәселені жылдың басында тағы да еске салып: «Біз халық үніне құлақ асатын мемлекет құрамыз. Бұл – асыра айтқандық емес. Шын мәнінде, мемлекет өз азаматтарының пікірін мұқият тыңдауы қажет» деді.
13 Наурыз, 2022
Ата-бабаларымыз әлімсақтан ұстанып келе жатқан ислам дінінде «хуббул-уатан минәл-иман» деп айтылатын мағынасы терең риуаят, яғни өсиет бар. Бұл ұғымды қазақша тәпсірлесек, «елді, отанды, жерді сүю – иманнан» дегенді білдіреді екен. Демек пенде баласының елі мен жеріне деген сүйіспеншілігі һәм адал махаббаты жүрегіне сіңген иман қуатымен өлшенбек. Абайша айтсақ, «Мазлұмға жаның ашып, ішің күйсін, Харекет қыл, пайдасы көпке тисін, Көптің қамын әуелден тәңірі ойлаған, Мен сүйгенді сүйді деп иең сүйсін». Дана атамыздың мына сөзін тәпсірлер болсақ, иманы кәміл, ықыласы кемел адам ғана елін, жерін, Отанын сүйе алары хақ.
02 Наурыз, 2022
Салиқалы, салмақты, тұла бойына ілім-білімнің нәрі сіңген атақты ғалым ақырын басып, аудиторияға кірді. Өзін күтіп отырған шәкірттеріне көзілдірігінің үстінен асықпай-аптықпай барлай қарап алды да: «Біз бүгін уақытты орналастыру жөнінде сабақ өтеміз» деді де, сөмкесінен үлкен шыны ыдысты еппен алып шығып, еппен үстелдің үстіне қойды.
13 Ақпан, 2022
Қазақ тілінің әдеби нормасында көп қолданылатын «қауым» деген сөз бар. Кейде «ұлт» ұғымын осы сөздің баламасы ретінде пайдаланып жүрміз. Бірақ біздің пайым бойынша, «қауым» ол «ұлттан» әлдеқайда аясы кең түсінік. Мысалы, мұсылман дінін алайық ол жеке ұлтқа түскен жоқ, қауымға түсті. Сондықтан да біз «мұсылман ұлты» деп емес, «мұсылман қауымы» деп айтамыз.
02 Ақпан, 2022
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 11 қаңтар күні «Қасіретті қаңтар» сабағы: Қоғам тұтастығы – тәуелсіздік кепілі» тақырыбында Парламент Мәжілісінің отырысында сөйлеген сөзінде: «Біз – мықты халықпыз. Төл тарихымызда талай жаугершілік заманды, ашаршылықты жəне басқа да алапат қиындықты бастан өткердік. Соңғы күндердегі қайғылы оқиғалар біз үшін тағы бір сынақ болды. Оны еңсеріп, бұрынғыдан да мықты боламыз» деді.
14 Қаңтар, 2022
Бұрынғы бабаларымыздан қалған «Бірлік болмаған жерде – тірлік болмайды» немесе «Төртеу түгел болса төбедегі келеді, алтау ала болса ауыздағы кетеді» дейтін ескі сөз бар. Бұл атүсті айтыла салған дүние емес. Сонау шыңырау жылдарды артқа тастап, ғасырлар қойнауынан шыңдалып, уақыт бедерінен сұрыпталып, халқымыздың санасына терең сіңіп, бұлжымас ақиқатқа айналған ұғым. Өйткені береке мен бірлік бұзылса ұлыстың іргесі сөгіліп, шаңырағы шайқалады. Бұны бұрынғы қазақ атамыз жақсы білген. Сол себепті, қоғамның қабырғасы қақырамай, түтіні түзу ұшу үшін береке мен бірлік аса қажет екенін ежелден білген. Осы жолда басын бәйгеге тіккен.
12 Қаңтар, 2022
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың жақында «Егемен Қазақстан» газетінде жарық көрген «Тәуелсіздік тағылымы» атты мақаласында: «Арғыда сақ, ғұн бабаларымыз, беріде қаһарман түрік аталарымыз аласапыран замандардағы алақұйын дауылдарға төтеп беріп, Ұлы далада ұлық ұлыс құрды.
08 Желтоқсан, 2021
Елбасы Н.Ә.Назарбаев жақында өткен Nur Otan партиясы Саяси кеңесінің кеңейтілген отырысында «Елдіктің жеті тұғыры» атты қағидаттар жиынтығын таныстырды.
24 Қараша, 2021
Атам қазақта ежелден бері айтылып келе жатқан «Елге ел қосылса – құт» деген сөз бар. Бұл ұғымның астарында алуан-алуан сыр жатқанын біле бермейміз. Яки елге ел қосылса құт болатындығына бірінші себеп, «терең батырады, көп қорқытады» деп бұрынғы аталарымыз айтқандай, әуелі халықтың саны көбейді де, этнос ретінде жаңарған бұқараның қарым-қуаты артып, уақыт өте келе саннан сапаға көшеді. Даңғыл жырау Махамбеттің «Өтемістен туған он едік, Онымыз атқа мінгенде, Жер қайысқан қол едік...» дегені тәрізді.
10 Қараша, 2021
Жуықта жолымыз түсіп елорданың ескі бөлігіндегі «Сапаржай» автобекеті маңында орналасқан «Қайырымдылық» орталығына бардық. Кіреберістегі қоршау – кеңсенің қасында бір топ адам тұр. Дені – жастар. Олар ортаға тасталған тілдей қағаздарды бір-бірден суырып әкетіп жатыр. Бұл қағаз-тізімде қалада тұратын жетім-жесір немесе жоқшылыққа тап болған кедей отбасылардың мекенжайы жазылып, оларға нендей көмек қажеттілігі көрсетіліпті. Мұнда жиналған қайырымды азаматтар қағазда жазылған тізім ішінен қолайлысын таңдап алып, шамасы келетін істерге тегін көмек жасауға талпынып жатқанына куә болдық.
19 Қазан, 2021
«Бешбармақ» – бұрмаланған атау
Қазіргі таңда үлкен қалаларда, одан қалды халық жиірек қоныстанған кенттерде «Бешбармақ» немесе «Бесбармақ» дейтін атауға ие асхана, дәмхана, мейрамханалар баршылық. Тіпті дүкен сөрелерінде самсап тұрған «Бесмармачная» атты кеспелер мен ұн жаймаларына көзіміз үйренгелі қашан. Қызық болғанда бұл терминді шетелдіктер, одан қалды тарихи санасы бұлыңғырланған өз ағайындарымыз ұлттық құндылық ретінде қабылдайды. Бірнеше жылдың алдында Ташкент шаһарына жолымыз түсті. Қала орталығындағы үлкен асханадан ас ішуге бардық. Мәзірдің дәл басында «Қазақтың ұлттық тағамы» деген титул тағынып баяғы «Бешбармақ» бедірейіп тұр.
11 Қазан, 2021
