Химияның жүрмейтін жері, қолданылмайтын саласы жоқ десек те, тәуелсіздік бедерінде ұлттық университеттің химия факультетіне жолымыз түспеген екен. Әрине, бұл – химия ғылымдары туралы жазылмады, аталмыш сала ғалымдары жайлы сөз қозғалмады деген сөз емес.
Қысқасы, осы аптада әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің химия факультетіне келдік. Бізді аталмыш факультетке тартқан бірнеше себеп бар еді. Біріншіден, Кеңес өкіметі кезінде «КазГУ-дегі» химия факультеті бүкіл Одақ бойынша үздік үш факультеттің бірі болды.
Бізді факультетте химия ғылымдарының кандидаты, доцент Раушан Әбдіқалықова қарсы алды. Жарты ғасырға жуық осы факультетте еңбек етіп, егемендіктің елең-алаңындағы күрделі кезеңдерде де ғылыми жұмысын тастамай, оқытушылығын да жалғастырып, қазақ тіліндегі оқу құралдарының жазылуына бір кісідей еңбек сіңірген Раушан Асығатқызының айтары көп.
Тоғыз жыл бойы химия факультетінің оқу-әдістемелік жұмысы бойынша деканы орынбасары қызметін атқарған Раушан Асығатқызы бұл саланың бүкіл мәселесін бүге-шігесіне дейін біледі екен. Ұжымды ұйытып отырған бұл кісіні оқытушылардың сыйлайтыны, студенттердің жақсы көретіні байқалады.
– Біз бір кездегі ең мықты химия факультеті деген атымызды сақтап қала алдық. Қазір замана талабы өзгерді. Нарықтық экономика химия саласына да үлкен өзгерістер әкелді. Бұрын химия ғылымдарының 13 бағыты бойынша дәріс жүретін. Ықшамдау, қайта құрылымдау жүргеннен кейін бүгінде факультетте негізгі төрт бағыт бойынша білім беріледі. Олар – химия, органикалық заттардың химиялық технологиясы, бейорганикалық заттардың химиялық технологиясы, мұнай химиясы. Соңғы 15 жылда жарылғыш заттар технологиясы да оқытылады. Мұнан бөлек мемлекет тапсырысымен халықаралық, экономикалық және криминалистикалық сараптама бойынша бірқатар мамандар даярланды, – дейді Раушан Асығатқызы.
Осы жылдар ішінде Білім және ғылым министрлігінің тапсырысымен мемлекеттік химия мамандарының классификаторы құрастырылған болса, бұл жерде де факультеттің үлесі жоғары. Қазір бүкіл республика бойынша химия мамандарының 80 пайызы осы ҚазҰУ түлектері. Ол түлектердің ең үздіктері факультетте қалдырылып, ғылыми зерттеулермен, оқытушылық қызметпен айналыса алады.
– Біздің факультет те 1994-1995 жылдары күрделі кезеңді бастан өткерді. Бірақ, профессорлық-оқытушылық құрам айлап жалақы алмаса да жұмыстарын тастаған жоқ. Сол қиын уақыттың өзінде студенттер қабылдап, факультеттің ішкі оң ахуалын, ұжымдық сапаны сақтап қала алдық. Қазір жыл сайын факультетке 300-ден астам студент қабылданады. Факультетте магистратура, бакалавр сияқты академиялық білім сатылары бойынша 2 мыңға жуық студент оқиды, – дейді доцент.
Раушан Асығатқызы факультеттің күшімен қазақ тілінде даярланған оқулықтардың, құрал-жабдықтардың сапасымен мақтанатындықтарын айтады. Факультетте қазақ тіліндегі химиялық терминологиялық сөздік жасақталған.
2010 жылдан бері факультеттің органикалық заттар, табиғи қосылыстар және полимерлердің химиясы мен технологиясы кафедрасының доценті қызметін атқаратын Раушан Асығатқызы қазақ бөлімінде оқитын студенттердің дайындығы мен білім дәрежесіне ерекше тоқталып өтті.
– Мамандарды үш тілде даярлау, балаларға үш тілде білім беру соңғы жылдары көтеріліп жүр. Ал біздің факультеттің студенттері баяғыдан-ақ үш тілді. Қазақ бөлімінің балалары қазақ, орыс, ағылшын тіліне де жүйрік. Біздің факультетте шетелден келген ғалымдармен кездесулер жиі өтіп тұрады. Сол кезде қазақ бөлімінің балалары мамандықтарына қатысты сауалдарын ағылшын тілінде сұрап, олардың айтқандарын түсініп отырады. Жақсы оқитын, шет тілдерін меңгерген балалар студенттер алмасу бағдарламалары бойынша Ресей университеттерінде, АҚШ, Ұлыбритания, Оңтүстік Кореяда білім алуда. Шетелдерде тәжірибе алмасу оқытушылар арасында да қарастырылған, – дейді.
Раушан Асығатқызы әңгіме барысында: «Біздің жоғары курстың студенттері факультеттен жалақы алады» деп қалды. Бұл жайтты қызығушылықпен қаузап сұрағанымызда факультет ғалымдары түрлі ғылыми жобаларды жеңіп алатынын, оның ішінде отандық, халықаралық жобалар да бар екендігін атады. Сол қаржылық гранттарға химиялық құрал-жабдықтар сатып алынып, лабораториялық зерттеулерге жоғары курстың студенттері тартылады екен. Мемлекет тапсырысымен жүргізілетін ғылыми жобаларда студенттер жарты ставкамен лаборант болып жұмыс істей алады. Ғылымға араласады.
«Жоғары молекулалық қосылыстар» пәні бойынша көптеген оқулықтардың авторы Раушан Асығатқызы: «Біздің кафедрада биомедицинада қолданылатын полимерлер негізіндегі дәрі-дәрмектер, гельдер жасау жобасы жүріп жатыр» – дейді.
Осылайша білікті ұстаз Раушан Асығатқызы өзі қызмет атқаратын факультеттің жеткен табыстары туралы ойларымен ақжарыла бөлісті. Және бұның барлығы әншейін қағаз жүзіндегі емес, факультет қызметкерлерінің бірлесе күш-жігері арқасында іске асып жатқан жетістіктер екендігін баса аңғартты.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ