Әдебиет • 18 Тамыз, 2022
Жырдың жезкиігі Ақын Кәкімбек Салықов жайлы толғау
Ел астанасы Алатау бөктерінен Арқаға ауған қос ғасырдың тоғысында алашқа аты мәлім небір қайраткер тұлғалар елорда төрінен қоныс тепті. Солардың бірі һәм бірегейі – мемлекет және қоғам қайраткері, «жырдың жезкиігі» атанған ақын Кәкімбек Салықов ағамыз еді. Осы жылдары қалалық басылым «Астана ақшамы» газетінің редакциясы Желтоқсан көшесінің бойында-тын. Дәл редакциямен іргелес Бөгенбай көшесі мен Желтоқсан көшесінің қиылысына жаңадан салынған қызыл үйде ағамыз тұрды. Сәл қолы босай қалса, жарықтық бәлсініп жатпай редакцияға бас сұғып, келіп-кетіп жүрді. Жай келмейді, қоғамның беталысы, еліміздегі саяси ахуал жайлы тың пікірлерін, ниет-пейілін жазып әкеледі. Кәкеңнің өмір жолы мен шығармашылығынан хабардар адам ретінде әр жолыққан сайын бірді-екілі сұрақ қойып, ағамыздың айтқан жауабын жазып алып жүрдік. Жарықтық көңілі түскенде әңгіменің тігісін жатқызып, жүрегіңе жеткізіп айтушы еді. Міне, биыл қайраткер тұлғаның туғанына 90 жыл толып отыр. Осы орайда балалық шағы қазақы ортада өтіп, кейінгі өмірінің дені кеңестік дәуірдің қазанында қайнап, КСРО кезінде жеке республика басқарған аз қазақтың бірі ретінде тарихта аты қалып, сонымен қатар оқыған мамандығы басқа болса да, ұлт руханиятына үлкен үлес қосқан ағамыздың аузынан жазып алған дүниелерді орайы келгенде, жастарға ғибрат, көпке өнеге болар деген ниетпен газет оқырмандарына ұсынғанды жөн көрдік.
Тарих • 18 Тамыз, 2022
Көбіміз білеміз қазақта «Кебенек киген келеді, кебін киген келмейді» дейтін тәмсіл бар. Сол сияқты ауызекі тілде «Ерді кебенек ішінде таны» деп те жатады. Сөйте тұра кебенектің не екенін көбіміз біле бермейміз.
Таным • 17 Тамыз, 2022
Атам қазақ «ел іші – өнер кеніші» деп бекер айтпаған екен. Дәл осы тұрақты тіркестің растығына жуықта туған жерге барып, сол өлкеде өсіп-өнген ағайындармен болған әңгіме үстінде көз жеткізгендей болдық. Яғни ел аузынан небір қызықты оқиғалар естідік. Әсіресе тау жастанып, жазира жамылып, тұмса табиғаты бұзылмаған өлкеде өмір сүрген халық арасында небір таңғаларлық, тосын қызықты оқиғалар кездеседі екен. Оның дені қасқыр жайлы хикаялар. Соның бір шоғырын газет оқырманына ұсынып отырмыз.
Қоғам • 15 Тамыз, 2022
Жуықта маңғыстаулық Мір Шайыр атты автордың екі жыл бұрын жарық көрген «Әулиетас» атты әңгімелер жинағы қолымызға түсті. Бұл туындыда 1920-1930 жылдары жаппай ашаршылық және асыра сілтеудің салдарынан үрейленіп, туған жер, өскен өлкесін тастап жан-жаққа босып кеткен жұрттың әйелдері ұзақ жыл бойы бала көтеріп, жүкті бола алмай ел-жұрт пұшайман күйге түскені жайлы айтылыпты.
Сұхбат • 10 Тамыз, 2022
Жуықта жолымыз түсіп Моңғолияның батыс шебіне қоныс тепкен ағайын арасында болып қайттық. Ел аман, жұрт тыныш... Пандемиядан кейін ел жаппай той қамымен шауып жүр. Оның сыртында бұл ел биыл көне Ғұн ұлысының 2230, Моңғол империясының 815, ұлт-азаттықтың 110, Халық төңкерісінің (тәуелсіздіктің) 100 жылдығын атап өтті. «Наадам» деп аталатын мемлекеттің ұлттық мерекесі ежелден бері «ер жігіттің үш өнері» саналатын балуандар бәсекесі, ат жарыс, садақшылар сайысы негізінде ұйымдастырылды. Осы орайда біз байөлкелік туғандардың тойына куә болып, құнан, дөнен, бесті және жуан аттар мен айғыр жарысын тамашалап, аймақтық «Атбегілер» одағының негізін қалаушы және танымал бапкер Шәріп Сәйпіғалиұлымен жолығып, қазіргі таңда жергілікті атбегілік өнер жайлы сұхбаттастық.
Таным • 07 Тамыз, 2022
Ақмола облысы әкімдігінің қолдауымен елордадағы Ұлттық музей жанынан құрылған Рухани мұраны ғылыми-зерттеу институты «Қазақтың дәстүрлі мәдениеті» бөлімінің қызметкерлері облыс аумағына ғылыми-зерттеу экспедициясын жүргізіп, нәтижесінде сақ дәуіріне тән құрбандық тасын тапты.
Тарих • 04 Тамыз, 2022
Ұлы Отан соғысы жылдары кеңестік беделі зор басылым «Красная Звезда» газетінің 1942 жылғы 18 қазан күнгі санына майдангер тілші Илья Эренбургтің «Қазақтар» атты жазбасы жарияланғаны жайлы көпшілік хабардар. Бұл мақала «Социалистік Қазақстан» газетінде 1965 жылы Жеңіс күнгі (9 мамыр) мерекелік санына аударылып басылыпты. Осы жазба, «Бір фриц маған: «Бізге қарсы қайсар солдаттар соғысты – оларды ешқандай оқ тоқтата алмады. Кейіннен маған бұлар қазақтар екенін айтты. Мен бұрын мұндай батыр халық барын білмеуші едім» деп басталса, дәл осы жазбамен желілес газет бетінде соғыс жылдары Кеңес Одағының Батыры атағын екі мәрте алған қазақстандық ұшқыштар – С.Луганский, Т.Бигелдинов, Л.Беда, И.Павлов жайлы фото мәлімет беріліпті.
Тарих • 03 Тамыз, 2022
Биыл туғанына 110 жыл толып отырған мемлекет және қоғам қайраткері Дінмұхамед Қонаевты ұлықтау шарасы еліміз көлемінде жалғасып жатыр. Осы орайда бүгін біз көпшілік қауым ұлт тарихында орны зор тұлға Жақсылық Үшкемпіровтің 1980 жылы Мәскеу Олимпиадасының чемпионы атауына Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің Бірінші хатшысы Дінмұхамед Қонаевтың ықпалы болғаны жөнінде айтпақпыз.
Сұхбат • 14 Шілде, 2022
Ұлттық архив – ұлт тарихының қоймасы
Француз архивтанушысы Шарль Бребан: «Архив дегеніміз – тарихтың сарқылмас қоры», деген екен. Расында құжатсыз архив жоқ, архивсіз тарих жоқ, тарихсыз халық жоқ. Шынымен де, қай заман, қай қоғам болмасын, отаншылдық бастауында ұлттық мақтаныш сезімі тұратындығы, ал оның қайнар көзі тарих пен мәдениет екендігі анық. Осы орайда, елорда төрінде орналасқан Ұлттық архив директоры Сағила Нұрланова ханыммен жүргізген шағын сұхбатты ұсынып отырмыз.
Сұхбат • 05 Шілде, 2022
Ұлы Мұхтар Әуезовтен тәлім алған, «Алыптар тобынан» кейінгі әдебиетке келген тегеурінді толқынның өкілі, қазақ прозасына психологиялық қатпары мол, реалистік көркем шығармаларымен қайталанбас қолтаңбасын қалдырған сөз зергері, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Қазақстанның халық жазушысы С.Шаймерденов көзі тірісінде газет тілшісіне берген бір сұхбатында: «Халық алдындағы жауапкершіліктің не екенін сезінбеген жазушының жолында қатер көп: арзан атақ-данқ, жалған бедел, биік мінберге орай жазылған көркемдігі жалған плакат шығармалар... Бұның бәрі сөз өнерін жоққа шығаратын әзәзіл жол», депті. Осы орайда қаламгердің туғанына биыл 100 жыл толуына байланысты жазушының қолында өсіп, тәрбиесін көрген бауыр – баласы, белгілі журналист Сайын Есмағимен жүргізген сұхбатты ұсынып отырмыз.
