Жәнібек ӘЛИМАН
Жәнібек ӘЛИМАН«Egemen Qazaqstan»
268 материал табылды

Тұлға • 26 Наурыз, 2024

Әбікеннің әртістік қыры

«Бұл домбыраның сүйегі...» деп бастапты шебер әңгімесін. «Ұлтымыздың әні мен күйі сіңіп, ұлы өнер­паздарының маң­дай тері сіңген ағаштардан шабылып қиюластырылған. Әбікен Хасенұлы һәм сол қатарлы өнер иелері күй шертіп, бойындағы бар өнерін сарқып берген сахнаны көтеріп тұрған ағаштардан жасалған» депті-мыс домбыра шебе­рі. Ертеректе. Құлаққа бала кезде сіңіп, есте қалған ауыз­екі әңгіме болса да, жаны бар сөз секілді.

Мәдениет • 22 Наурыз, 2024

Бұрынғысы мұндай, бүгінгісі қандай?

Басқан жері сықырлаған Арқаның қысы Абайдың «Қыс» өлеңімен қатар, Ақселеу Сейдімбектің «Қазақ әлемі» атты таным туындысын еске салады. Қаңтар аттан ауып бара жатып «боз тоқтыда құйрық қалды, бозша қызда бұғақ қалды, қырлан, ақпан, қырлан!» деп ызалы аманат қалдырған деседі. «Мен елді титықтата алмадым, қалғанын сен тындыр» дегенін жазады жарықтық Ақселеу. Мұнша кәрленген ақпан оңай тиген жоқ биыл, «шықпа, жаным, шықпалаған» жұрт Ұлыстың ұлы күнін тағатсыздана күтіп отыр. Түнді бір жеңген Күн көтеріліп алған соң қоймайды, Наурыздан соң жаз деймін деп жаңа жылдан үміттенеді. Әлихан Бөкейханның «тірі болсақ, алдымыз – үлкен той» дегеніндей, жаңа жылдан, жарық таңнан үміттенбегенде қайтеді адам.

Мереке • 22 Наурыз, 2024

Жарықтың тойы – халықтың тойы

Биылғы Наурыз Қазақ даласына ерекше жағдайда енді. Елдің басым көпшілігі дәстүрлі де тарихи жаңа жыл­дың төбесі көрінер Ұлыс тойына аса мән берілерін Прези­денттің «Egemen Qazaqstan» газетіндегі сұхбатынан күні бұрын білді. Егер мұндай елдік сана ұлт танымына ертеден сіңісті болмаса, бүгінде бұқараның көкірегінде сайрап тұрмаса, Мемлекет басшысы да «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасын дүниеге әкелмес еді.

Әдебиет • 11 Наурыз, 2024

Ілкідегі ізгілік

Құдай жаратқан, күннен туған, нұрдан жаралған деген сияқты аңыздар көп халық­тың ілкі бастауына қатысты. Жер дүниесінде басталған тіршілігі хақындағы мұндай қиял-ғажайыптық әдебиет үлгі­лерінің алғашқы кейіпкерлерінің пайда болуынан кейін әлдеқандай табиғи апат яки қыр­ғын­нан халық құруға айналады да, бір не екі бөбек қалып, оны жануар асырап алады. Бар­лы­ғында болмаса да, көптеген халықтың ежелгі аңыз-әңгімесінде ұшырасады.

Руханият • 08 Наурыз, 2024

Жүректегі жазу

Жер мен көктің қасиетті тылсымы мен мән-мағынасы біртіндеп халықтардың таным-түйсігіне көшіп алған сияқты. Оның кеудесі мен зердесіне сіңісті болған сол ұғымдар мен атаулар әуелі тасқа таңбаланып, одан кітаптарға, кітаптардан қайтадан сана-сезімдерге, олардан газеттер мен экрандарға, олардан электронды әлемді жағалап тағы да елге тарай береді. Ал халықтардың өзі қайдан шықты деген сұрақ тумай ма? Халықтар аналардың құрсағынан өнбей ме?

Әйел әлемі • 08 Наурыз, 2024

Ата-ана тағылымы

«Біздің бала күнімізде» деп бастар еді үлкендердің көбі әңгімесін. Иә, «біздің бала күнімізде...». Соғыс, аштық, жоқтық болса да бала күні қызықты өтіпті ол кісілердің. Қазір Құдайға тәубе, ондай тарығушылық жоқ, сонда да бүгінімізден гөрі бала күнімізді айта береміз. Неге? Өйткені ол кезде әке-шешеміз бар еді жанымызда. Әсіресе, ананың аялы алақаны мен ыстық махаббатынан асқан не тоқшылық, не бақыт керек балаға. Содан кейін, ананың сен деп елжіреген жүрегі мен көңілінен кейін не іздесін бала? Махаббат пен мейірімге малшынып өскен баладан жақсы адам шығады. Дүниені бұзатындар жас күнінде жүрегіне махаббат жетпей қалғандар болса керек.

Әдебиет • 05 Наурыз, 2024

Сәуледей үзілген сәттер

«Ат суара барғанда жылғаға мен, Ашаң жүзің ашылып бір қарап ең. Құлағыңда ай сырғаң дір-дір етіп, Енді үзіліп кетердей тұрған әрең», деп басталар еді Мұқағалидың бір өлеңі. 

Әдебиет • 29 Ақпан, 2024

Өрім талдай Сәулімдер

«Еркін бейбіт ауылым-ай,Жас өрім талдай сәулім-ай.Қырдың ерке сұлуыСағындым сені, бауырым-ай», дейді Сәкен Сейфуллин «Біздің жақта» әнінде. Иә, қателескен жоқсыз, сәулем емес, сәулім болса керек. Бұл не сөз деп таңыр­қайтын шығарсыз, бірақ анығы – осы. Сәулім. Жалғыз-ақ ауыз сөз әннің бүкіл реңін ашқаны өз алдына, қазақтың тілдік қолданысында ертеден бар екеніне көз жеткізген соң барып айтып отырмыз.

Мәдениет • 29 Ақпан, 2024

Әр халықтың өнерін әйгілейді

Құрылғанына бірер айдың жүзі болған «Birlik» ан­самблі бүгінгі Алғыс айту күніне орай Астанадағы «Бей­бітшілік және келісім» сарайында тұңғыш концер­тін беріп жатыр. Мә­дениет және ақпарат министрл­ігінің қолдауымен Роза Бағланова атындағы «Қазақ­концерт» мемлекет­тік академиялық кон­церт­тік ұйымының жанынан құрылған ансамбльдің тұ­сау­кесер концер­тінің бүгінге қойылуы да тегін емес. Кеше шы­ғар­машылық ұжым­ның дайындығынан білге­німіздей, ұйымдастыру­шылар­дың айтуынша, бұн­дай ансамбль біздің елде бұрын-соңды болмаған.

Әдебиет • 25 Ақпан, 2024

Аңыздан ахуалға дейін...

Байырғы әдебиетін, аңыз-әңгімелерін, ертегі-мифтерін жаңғыртқан ел жұ­тамайды. Мұқағали «қуат алып жырына бәз даладан» дегендей, бұрынғы ілкі бастауын қастерлеген ұлт соны жаңғыртып, заманауи жасандырған сайын өр­кен­дейтін сияқты болады да тұрады. Қазіргі небір керемет жауһар туын­ды­лар, фильмдер (мәселен, «Аватар») ежелгі мифтер мен ертегілерден та­мыр тар­татыны байқалады. Әлемдік өркениет те ең ежелгі ертегілердің со­ңы­нан қуа-қуа, ақыры бүгінде ғылыми техникалық жетістіктер соның бәрін ба­сып оз­ған­дай. Ол басқа әңгіме десек те, қандай да бір құндылықтар мен жетіс­тік­тер­дің­ бастауы ежелгі әдебиет пен ертегі-аңыз әңгімелерге сүйенетіні несі екен?