Жәнібек ӘЛИМАН
Жәнібек ӘЛИМАН«Egemen Qazaqstan»
308 материал табылды

Руханият • 19 Желтоқсан, 2023

Жанға сақтау болған жұрт

Елі мен жерінің қайғы-қасіретін жан-жүрегімен терең сезінген ақын Мағжан Жұмабай ХХ ғасыр басында Алаш арыстарымен бірге қалай да ұлтын оятуды көксегені мәлім. Сондағы аса бір қамырықты өлеңі «Қазақ тілі» еді. «Күш кеміді, айбынды ту құлады, Кеше батыр – бүгін қорқақ, бұғады» деп басталатын шағын ғана жырда бәрінен күдер үзген ақын ең соңында үмітті ұлттың ана тілінен табады. «...Тарап кеткен балаларыңды бауырыңа, Ақ қолыңмен тарта аларсың сен, тiлiм!» деп аяқтайды. Әлкей Марғұланша айтқанда, «Қазақ халқы үшін Мағжан Жұмабайдың маңызы ағылшындар үшін Шекспирдің, орыстар үшін Пушкиннің маңызынан кем емес». Демек, осыншама ұлы ақынның бұлай деуінде үлкен мән бар.

Қоғам • 16 Желтоқсан, 2023

Алтын шамшырақ

Әбіш Кекілбаевтың «бодандық бізді қалай сынаса, бостандық та солай сынайды» деген сөзі бар. Ұстарған ақыл мен ұшталған ой, шыңдалған рухтың сөзі бұл. Елдік пен бостандық, азаттық пен ұлт үшін күресте көресіні көріп, әбден шыңдалып шыққан тәуелсіз сана тудырған сөз қазақтың маңдайына сыйып тұр. Алласы алқап бере салған айналайын азаттықтың Алаш баласына қаншалықты қымбатқа түскенін де осы бірауыз сөзден бағамдаймыз.

Тарих • 15 Желтоқсан, 2023

Қылыштай рух

Кеңестік қиын жылдарда жыраулар рухы, қобыз сарыны бізге Махамбет жырларымен бірге келді. Намыс бол­маған жерде, ұлы сүйіс­пен­ші­лік болмаған жерде ерлік пен елдік те, кеңдік пен теңдік те жоқ-ау, шамасы. Былайынша айтқанда, ештеңе жоқ. Ұлы сүйіспеншілік үлде мен бүлдеге оранған Күнікей қыз болып қана көріне ме? Алтын тақ, хан сарайы сияқты қылаң беруі керек пе әлде?

Руханият • 10 Желтоқсан, 2023

Өзағаң туралы өзгеше еңбек

Алаш арыстарының ақталуы, киелі тайқазанның елге қайтуы, қар астында қалғандай Наурыздың қайта тойлануы, Ахмет Ясауи кесенесінің қалпына келтірілуі, тағысын тағы. Осынау ұлттық өреде атқарылған қыруар істің басында Өзбекәлі Жәнібек тұр. Оның басқан қадамы мен жасаған әр ісі ұлт мерейіне айналып отырды. Ол туралы Астанадағы Ұлттық музейде өткен «Өзбекәлі және мәдени майдан» атты кітаптың таныстырылымында жан-жақты айтылды.

Поэзия • 05 Желтоқсан, 2023

Ұстараның жүзіндегі өмір...

«Таң атады. Түс. Ымырт, түн кіре­ді.­Естіледі Музаның мұңды лебі.Эрмитажда күліп тұр Джоконда,Жылап тұрған шығар ол?Кім біледі...»

Әдебиет • 29 Қараша, 2023

Қазақ қабыланының ақыры

«Сыртым – бір қоңыр бағлан, ішім – бір кекті қабылан. Қабылан айбат шегеді, қабанға азу жаныған. Өз ішін танып-білмеген, өзгені қашан таныған?» (Несіпбек Айтұлы). Бұл жолдарда бәрі өзіңді танудан басталатынын меңзеп қана қоймайды, бүкіл жан дүниесінің қарсылығын әйгілейді. Ал егер ішіне кек қатып ашынса, қабыланың алмайтыны жоқ.

Өнер • 27 Қараша, 2023

Өнерді қадірлейтін өрелі жора қайда?

Өнердің құнын білу қоғамның өзіне байланысты. «Қазаққа өлең деген бір қадірсіз», деп Абай ана заманда күйінген, сол әлі келе жатыр. Бұл – ащы да болса шындық.

Қоғам • 26 Қараша, 2023

Ай жүрегі әйгіленген күн

«Этика, эстетика, эпика. Осы үш иенің ортасында Алпамыс Файзолла бар. Сондықтан бұнда поэзия бар. Лирика, ұсыныс, сауал бар... Алпамыс жырларынан аспанды көреміз, Абайды көреміз. Абай барлық ақынға вакцина. Арықтап, шөлдеп, шаршап келе жатқанда Абай атты вакцинаны бір құйып алған кезде мына Алпамыстай ақындар пайда болады. Алпамыста қара өлеңнің ғажайыптары бар. Қара өлең – ақын үшін допинг. Әлемдік деңгейдегі ең ұлы ақын кім десек, ұлтының дәстүрін, тамырын, қанын ұмытпаған ақын. Сондықтан, Алпамыс бауырым, сенің жанқалтаңда он шақты ғасыр бар, ұлы қара өлең бар, әлемнің қай жағынан да көрінетін ұлы Абай бар. Сен – тәуелсіз Қазақстанның ең тамаша ақынысың». Бұл – белгілі ақын Сұраған Рахметұлының жас шайыр Алпамыс Файзолланың жыр жинағының тұсаукесер рәсімінде сөйлеген сөзі.

Тағзым • 22 Қараша, 2023

Өлеңдегі өзіндік өрнек

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде «Қазақ лирикасы және Марфуға Бектемірова поэзиясы» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті. Белгілі ақын һәм аудармашы, публицист марқұм Марфуға Бектемірованың шығармашылығына арналған рухани іс-шарада қазақ жырының өрісі, тәрбиелік мәні мен танымдық сипаты туралы тақырыптар қозғалды.

Әдебиет • 21 Қараша, 2023

Қазақты ғұн еткен махаббат

Өлең-жырдың жүйрігі Жамбыл тоқсан жастан аса бере Грузияға барғаны жөнінде дерек бар. Шота Руставелидің «Жолбарыс терісін жамылған батыр» дастанының 750 жылдығына байланысты шығармашылық сапар туралы мәліметтерді ғана емес, біз соған байланысты туған екі бірдей өлеңді білеміз.