Әдебиет • 13 Сәуір, 2023
Әуелі сөз болса, ол да дыбыстан шығады. Дыбыс, дауыссыз сөз бола ма? Бірақ жүректің үні дыбыссыз да құдіретті емес пе? Оны есту үшін құлақ емес, жүрек керек. ХХ ғасырда «кісілік күйде ғана қалды» деп Әуезов тегін айтты дейсіз бе? Біздің далада төрт аяғын тең басып күй мен сөз қатар туғанға ұқсайды. Ескен самал, көшкен аңыз, дескен әңгіме, жырмен жеткен күйді тыңдағанда әлгіндей ойға жетелейді. Көңілдің күйінен туады да бәрі.
Әдебиет • 10 Сәуір, 2023
«Жүйрік атқа мінгенің бар ма?» деп басталатын жолдар бар, Жүсіпбек Аймауытовтың бір шығармасында. «Ақбілектің» орта тұсында болса керек. Жақсы ат жалындағы әсер мен желік, көңіл мен өмір туралы ондай нанымды жеткізген жазбаны оқымадық. «Дәмі ауыздан кетпейді» дегендей, арасында еміс-еміс еске түседі. «Жақсы ат құлағында бесті қымыздың желігі» бар деген сөзді де сонда оқығанбыз.
Әдебиет • 05 Сәуір, 2023
Өмір әдебиеттегідей, әдебиет өмірдегідей, бірін-бірі қайталайды. Сіз қай кеңістікте өмір сүрмеңіз, бәрі бір «қарауылға» ілікпей қоймайсыз. Бүгін болмаса, ертең. Мүмкін сүріп немесе сүріліп жатқан өміріңізге ұқсас жайлар сізге дейін болып, жазылып қоюы да кәдік. Тарихтағы оқиғалар қайталанып отырарын неге жорисыз? Билеушілерді билеушілердің өмірімен, өнер адамдары тағдырының бір-бірімен ұқсастығын, тағысын тағы салғастыра келе түңілесіз де жеке қалуға тырысасыз.
Әдебиет • 29 Наурыз, 2023
Әдебиетте арнау өлең деген бар. Көнеден келе жатса керек. Әлем әдебиетінің бәріне тән болғандықтан, бізде де небір түрлері кездеседі. Әсіресе жыраулар поэзиясынан озық үлгілері аз ұшыраспайды. Сол қадым замандардан жеткен жыр, толғаулар біреуге қарата айтылғанымен, тұтас арнау деп қабылдауға келіңкірей де бермейді. Толғау десе жарасады. Алайда жеке басқа, бір адамға қатысты айтылғандықтан, арнау емес деп тағы айта алмайсыз. Бүгінде әдебиетті шын түсінуге тырысатындар арасында жиіркеніш тудыруға айналған, мүлде қабылданбайтын өлеңнің осы түрінің ертеректегі тұрпаты мүлде оқшау болғанын айтқымыз келеді.
Руханият • 28 Наурыз, 2023
Астанада Шәкәрім шығармаларының шуағына шомылғандар сынға түсті десе болғандай. Бұрындары Абай-Шәкәрім оқулары болса, биыл республика көлемінде Шәкәрім оқулары тұңғыш өтіп тұрса керек. Аталған байқаудың «шаңырақ көтеріп» жеке шыққанын руханият арнасының кеңи түскеніне баладық. Себебі Ұлттық академиялық кітапханаға еліміздің түкпір-түкпірінен келген оқушылардың осалы жоқ па деп қалдық. Көздері жанып кемеңгердің өлеңдерін оқығанда, жас жүректің риясыз үні көңіл баурайды-ақ.
Тарих • 27 Наурыз, 2023
Балконда музыка тыңдап, темекі шегіп отыратын екі бозбала есіңізде шығар? Ол заманның есейіп қалған оқушыларының көп жүретін жері көше, ал фильмдегі екеудің отбасы мен көшеден бөлек оңаша уақыты балконда өтеді. 1988 жылы режиссер Қалықбек Салықов Олжас Сүлейменовтің «Балкон» поэмасының желісімен түсіріп, сол жылы жарыққа шыққан «Балкон» фильмі емеурінге толы, аса күрделі туынды. Тіпті алғаш көрген адам соғыстан кейінгі Алматының бір ауданы көлеміндегі картина, ностальгия ретінде қабылдауы да мүмкін. Алайда режиссер мүлде басқа дүниелерді ымдайды да отырады. Туындының өне бойы ым мен емеуріннен тұрады. Ана бір жуан қарын арызқой мен күйеуі ішкіш әйел, Боря ағайдан басқасында айқай жоқ десе болады. Бұл көркем туындының жетістігі емес пе? Бұрын көргендерге бұл киноны қайта көруді, көрмегендерге аса ыждаһаттылықпен тамашалауға кеңес берер едік.
Елорда • 27 Наурыз, 2023
Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мейрамында Астанадағы күйшілер аллеясында «Домбыра» ескерткіші ашылды. Елордадағы Дина Нұрпейісова тас тұғырға көтерілген күйшілер аллеясында тойланған Наурыз тойы осындай игілікке ұласты.
Қазақстан • 16 Наурыз, 2023
Балаларға арналған әлемдегі ең беделді ойын-сауық брендінің бірі Nickelodeon жыл сайынғы Kids Choice Awards премиясының жеңімпаздарын жариялады. Арасында 12 жастағы Әмина Малғаждар да бар.
Поэзия • 15 Наурыз, 2023
Бұл өлеңді сонау жылдары аттың жалында, түйенің қомында дегендей жағдайда бір-ақ рет оқығанбыз. Содан есте қалыпты. Әсері де тарқай қоймапты. Әуені мен сиқырлы сазы арбаса керек. Анда-санда ақын жырларын оқығанда осы өлеңін тауып оқитын әдетіміз бар. Әйтеуір «алыстан сермеп, жүректен тербейтін» бір ғаламаты бар шығарма. Мүмкін айсыз қараңғы түні теңіз жағалап келе жатқанда ғайыптан аппақ сәуле төгіліп, айдын мен аспан арасындағы бар ғажайыпқа көз суарып үлгерген бойда әлгі жарық жоғалып үлгергендей әсер. Қас қағым. Бірақ сол қас қағым бұған дейін сезіп-білмегеніңді көз алдыңа құндақтап, көкейіңе орнатып жоқ болып кетсе... Несі бар, ондайды өмірі көрмей өтетіндер де бар емес пе? Ғажабы, Дәуітәлі Стамбековтің бұл өлеңі бірінші сыныпты бітірген жылы Балқаш көліне кетіп қалған баласы туралы болса да, қайғы-қасірет күйінен бөлек басқаша әсерге бөлейді.
Руханият • 07 Наурыз, 2023
Біздің ата-бабаларымыздың мыңжылдық тарихында аналарға деген құрмет балбал тастардағы мүсіндерден де көрінетін шығар. Ұлы дала төсіндегі тас мүсіндер, балбал тасқа айналған әзіз аналар қасын керіп, ерінің қасында кең даласын әлі күнге күзетіп тұрғандай. Түркілер мәдениетіне жататын таңғажайып ескерткіштердің тылсымы, құпиялы күрсінісі жаныңды баурамай қоймайды. Еріксіз айналып келіп қайта қарайсың.
