Әдебиет • 24 Ақпан, 2021

Кітап бағындағы бақыт құсы

Әл-Фараби бабамыздың 1150 жылды­ғын атап өттік. Жаһандық пандемия жағдайы­на тұспа-тұс келсе де, ел бар жерде ер есімі елеу­сіз қалған жоқ. Әртүрлі деңгейдегі ғы­лыми кон­ференциялар, мәдени іс-шара­лар ұйым­­дастырылды, газет-журналдарда фара­­би­­тану­шылардан бастап, ғалымдар мен қалам­­герлердің танымдық, зерттеу мақа­ла­­лары жарық көрді. Көркем және дерек­ті фильмдер түсірілді.

Руханият • 10 Ақпан, 2021

Етікші

О. Генри О. Генридің «Тынымсыз есік» (The Door of Unrest) әңгімесін оқи бастағанда әдебиетте жазыла-жазыла жауыр болған екі- мыңжылдық тарихы ескі фа­булаға, көне канондық сюжетке тағы да жолыққандай екіұдай сезімде болғанымыз жасырын емес. Десе де, өзі айналдырған 36 сюжеттің (Ж.Польти) ма­ңайын мың жылқы таптап өтсе де, мезгіл-мезгілімен ескі оқи­ғаның өзінен де жаңа бір мән табатын, жаңа бір идеямен аша­тын жай да аз кездеспейді ғой. Әңгіменің соңына қарай бір тақырыпты көтерген екі оқи­ға қатар өрби бастағанда барып, кейіпкер өзінің соңғы сө­зін айтқан тұста шығарманың жұм­­­бағы ашылып сала береді. Сол тұста кеуде тұсың шым ете түседі. Тітіркенген бойыңда дызылдап, тамыр-тамырды қуалап белгісіз бір үрейлі ойлар ағыны абдыратып, абыржытып қояды. Жазушының шеберлігі деген де сол емес пе еді өзі?!

Руханият • 09 Ақпан, 2021

Мұқағали дауысы

Мұқағали өлеңдерін оқып отырғанда еріксіз ақынның өз дауысымен, интонациясы – екпінімен, тіпті паузаларымен оқи жөнелетінімізді байқамай қалатынымыз несі екен? Біз, әлбетте ақынның тірі дауысын естіген жоқпыз. Ол дауылдатып жырларын оқып тұрғанда жанында болған жоқпыз. Ал көзін көрген ағаларымыз «қырандай саңқылдап» оқитын дегенде тіпті елти түсеміз.

Әдебиет • 03 Ақпан, 2021

Қалғымайтын қалам иесі

«Egemen Qazaqstan» газетінің Алматы бөлімшесінің жетекшісі, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, жазушы Жүсіпбек Қорғасбек 60 жасқа толып отыр. Әріптесімізді мерейлі күнімен шын жүректен құттықтай отырып, отбасына амандық, зор денсаулық, толайым шығармашылық табыс тілейміз! Құнарлы ой, қуатты сөзіңізбен оқырмандарыңызды қуанта беріңіз!

Әдебиет • 28 Қаңтар, 2021

Кенеттен бұзылған үнсіздік

Жақында «Эксмо» баспасы Харуки Муракамидің «Жазушылық, мамандық ретінде» кітабын жариялады. Жариялау­дың эксклюзивті құқығы соларда болса керек. Мураками­маниядан тысқары тұрсақ та, шығармашылық лаборатория жайлы қайбір кітапқа да ынтызармыз ғой.

Әдебиет • 12 Қаңтар, 2021

Аққу (төрттаған)

Малларме Бір кісінің жылқысы жоғалған. Өткен желтоқсанда жоғалған жылқылар Қазы ауылының Борлы көлінен мұз болып қатып қалған күйінде табылыпты. Бұл ақпарат газетімізде жарияланды. Жылқы деген жел емес пе еді, түздің желі тұлпар емес пе еді, ол еркіндіктің символы еді, соның мұз құрсауында қалуы жан түршіктірген-ді. Ойландырған. Өмір, адам өмірі жайлы.

Әдебиет • 20 Қараша, 2020

Дездемонаның мінәжаты

Венеция сардары, әмір машкері, мавр, көнтек ерінді, кең көңілді, батырдай аңғал, шайырдай шерлі Отеллоның қасіреті, махаббат тарихы, міне, бес ғасыр бойы әлі жырланып, жас жүректерді жұлқи тартып, талай зерттеу мен зерделеуге дән болып келеді. Әуелде, он бесінші ғасырда, Джиральди Чантионың новелласында айтылған оқиға Шекспирдің құдіретті қаламына ілігіп, бес актілі трагедияға айналды. 1604 жылы алғаш патша сарайы теат­рында сахналанды.

Әдебиет • 16 Қараша, 2020

Мұқағали гуманизмінің бір сәті

Әлбетте, гуманизм – үлкен сөз. Арналы, сағасы көп, сан салалы сөз. Жазбамыздың жайынша, үлкен сөз үлкен ақынға айтылады. Ювал Ноаһ Харари «Адамзаттың қысқаша тарихында» гуманизм идеясын көбірек адамизм мысалына ыңғайлайды. «Гуманистердің барлығы адамға табынады» дей отырып, оны үш қарсылас «сектаға» бөліп, либералды, социалистік және эволюциялық гуманизм деп топтайды. Біз бұ­дан алыс тұралық. Бұл тұрғыда біздің гуманизм жалпыадамзаттық аль­труизмге, адамсүйгіштікке көбірек жақын тұрар еді. Солай бола тұра, көзсіз ғашықтықтан, ессіз берілуден бөлек қонған, сүю мен жек­кө­рудің таңғажайып үйлесіміндей – ақын гуманизмі деген ұғымды ар­шып алар едік.

Әдебиет • 12 Қараша, 2020

Алғашқы сурет, алғашқы өлең...

Адамзат тарихындағы ең алғашқы тасқа қашалған сурет Оңтүстік Африка Республикасындағы үңгірлердің бірінен табылған. 75 мың жыл бұрын салынған шимай. Иә, шимай. Оны тапқан археологтар, суреттен қарап отырған біз де соны салған алғашқы суретшінің (солай атайық) бұл шимайына таңдана қараймыз. Соны салып отырған адам осы сурет арқылы не айтқысы келді екен? Ұғына алмаймыз. Қандай ақпарат бергісі келді? Түсіне алмаймыз. Оның жанын не ауыртты, жүрегін не сыздатты, басынан не дәуір өтті, қандай хал кешірді? Бірақ сезіне аламыз. Ол бұл шимайын өнер деп ойлады ма?

Оқиға • 11 Қараша, 2020

Мажарстан түркологиясының інжу-маржаны

Халықаралық Түркі академиясының ұйымдастыруымен академия кітапханасында Тұран идеясын ту еткен ғалым, шоқтығы биік шығыстанушы, Мажарстан түркологиясының маңдайалды тұлғасы Дьюла Неметтің туғанына 130 жыл толуына орай «Мажарстан түркологиясы» атты халықаралық онлайн-конференция және осы шара аясында әлемдік түркологияның белді өкілі, белгілі ғалым Иштван Қоңыр Мандокидің академия шығарған ежелгі қыпшақтардың байырғы тілі, жағрафиялық атаулары, Дунайдың төменгі сағасындағы татар-ноғай қауымының тілі мен ауыз әдебиетіне қатысты «Үзілмес тамырлар» және «Иштван Қоңыр Мандокидің библиографиясы» атты қос кітабының тұсаукесер рәсімі өтті. Бағдарлы басқосу аясында Түркі академиясы мен Мажарстанның Қазақстандағы елшілігі арасында ынтымақтастық жөнінде меморандумға қол қойылды.