қарыздарын қайтару үшін саудаға шығарылады
Қарағанды авиазауыты саудаға шығарылатын болды. Бұл туралы «ҚазАгроҚаржы» АҚ Қарағанды филиалының директоры Бисара Дүйсембаева мәлімдеді.
– «Фермер» маркалы ауылшаруашылық ұшақтарын шығаратын «Қазавиаспектр» ЖШС авиазауытын және жер телімін сатуды жеке сот орындаушылары ұйымдастырады. Оның бастапқы бағасы 1 миллиард 40 миллион 733 мың теңге болып белгіленді. Атқару парағы жеке сот орындаушысына жіберілді. Сауда ортақ электронды жүйе бойынша жүзеге асырылады, – деді Б.Дүйсембаева Қарағандыда өткен баспасөз мәслихатында.
Авиазауыт «ҚазАгроҚаржы» компаниясына несие қарызын тиісті мерзімінде қайтармағаны туралы бұған дейін де хабарланған болатын. Қарыз мөлшері сыйақы, айыппұл, өсімақы бәрін қосып есептегенде 1 миллиард 40 миллион теңгеге жеткен. Осыған байланысты, «ҚазАгроҚаржы» АҚ сотқа жүгініп, кәсіпорынды инфрақұрылымымен, жер телімімен бірге сатуға рұқсат сұраған еді.
Экономикалық сот бұған дейін «ҚазАгроҚаржы» АҚ-тың авиазауыт қарызын оның мүліктерін сату арқылы қайтару туралы талап арызын қанағаттандырудан бас тартқан болатын. Жауапкер тарап сотты қарыздың зауыт құнынан әлдеқайда аздығына сендіре алды. Алайда, ұлттық компания өзінің апелляциялық шағымында несиені толығымен мерзімінен бұрын қайтаруды талап етті. Қарағанды облыстық сотының апелляциялық алқасы акционерлік қоғамның талабын қанағаттандырып, тиісті қарыздарды зауытты және оның 30, 34 гектар жер телімдерін сату арқылы қайтару туралы шешім шығарды.
* * *
Бұл өзі әу баста ертегідей ғажап қиялмен қолға алынған жоба еді. «Қазақстандағы алғашқы әрі жалғыз авиация зауыты» деген аты қандай! Қарағандыда осындай өндіріс орнын ашу идеясы кәсіпкер Бақытжан Сейітқұловқа тиесілі делінді. Ол көп жылдар бойы авиаөнеркәсібі дамыған Қазан қаласында тұрыпты. Сол жақта қиялына қанат бітсе керек, ол өзінің жақын серіктерімен бірге «Қазавиаспектр» компаниясын құрып, осы саланы Қазақстанда қолға алуға бел буады. Оның бұл бастамасы мемлекет тарапынан қолдау тапқанын төменде баяндаймыз. Әзірге оның болашақ зауытқа кадр мәселесін қалай шешкенін айтып өтелік. Авиациялық детальдар жасауда, ұшақ құрастыруда тәжірибесі бар мамандар Қарағандыға қайдан келсін? Хабарландыру бойынша жиналған техникалық білімі бар мамандардан іріктеп, бір топ адамды зауыттың есебінен Қазан қаласына арнайы курстан өтуге жібереді. Қысқа уақытта не ұғып, нені игергендерін қайдам, әйтеуір олар Татарстаннан полимер-композиттік материалдарды қалыптаушы-жапсырушы мамандығын алып қайтты. Сонымен, мамандар мәселесі «шешілді».
Арман зауыттың алғашқы іргетасын 2010 жылдың тамызында сол кездегі облыс әкімі Серік Ахметов пен сол уақыттағы Көлік және коммуникациялар министрі Әбілғазы Құсайынов (ғайыптан тайып, кейін ол да Қарағанды облысының әкімі болды) қалаған болатын.
Алдымен ауыл шаруашылығын жарылқауы тиіс деген зауытқа 1,6 миллиард теңге қаражат құйылды. Оның 750 миллион теңгесі «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша мемлекеттік бюджеттен бөлінсе, 850 миллион теңгесін 2021 жылға дейін жылына 6 пайыздық өсіммен несие ретінде «ҚазАгро» ұлттық холдингі» АҚ берді.
Еске сала кетейік, авиациялық зауыт жаңа серпінді жоба ретінде 2011 жылдың қараша айында Елбасы назарына ұсынылған болатын. Елбасына Ресейдің Қазан қаласындағы авиазауыттан әкелініп, еш қысылусыз Қазақстан символы жапсырылып қойған «Фермер-2» ұшағының ұшып-қонған мүмкіндіктері көрсетілді. Жобаны жүзеге асырамыз деп жүгіргендер сол ұшақты жатып кеп мақтады: «Салмағы – 960 келі, неғұрлым жеңіл әрі мықты полимер-композиттік материалдардан жасалған; сағатына 200 шақырымға дейінгі жылдамдықпен ұша алатын ол бір көтерілгенде 30-180 га жерді дәрімен өңдеп шыға алады. Зауыттың жоспарында 1500 шақырымға дейін ұша алатын әмбебап ұшақтар шығару да бар. 2014 жылы төрт орындық «Сұңқар», 2015 жылы мемлекет қолдаса, он орындық «Экспедишн» ұшақтарын шығарамыз». Ал 2019 жылға қарай алты және сегіз орындық реактивті ұшақтар шығаруға тиіспіз», – деп ақылға қонымсыздау қиялдарын ақтарып салды.
Серік Ахметов Президентке сол кезде әрі кетсе бір жылдан кейін осындай ұшақтың кемінде оншақтысын шығарамыз, қазақстандық фермерлерден қазірдің өзінде тапсырыстар түсіп жатыр деп сенімді сөйледі. Тіпті, үш жылға жететін тапсырыстар бар деп өтіріктің өзін өсіріп айтты. Алайда, зауыт содан бері өткен бес жыл ішінде ұсақ-түйек бөлшектер шығарумен шектелгені болмаса, бірде-бір ұшақ шығарған жоқ. Оның себебі – бизнес-әріптестер – «Қазавиаспектрдің» қожайыны мен Қазан қаласының «МВЕН» фирмасының арасындағы келіспеушіліктер деседі. Әу баста, татарстандықтар сызбалармен, техникалық керек-жарақтармен көмектеседі, ал қарағандылық шеберлер тек ұшақтарды құрастырумен айналысады деп келісілген-мыс.
Мемлекет басшысы осы бір орашолақ жоба үшін С.Ахметовті Үкімет мәжілістерінің бірінде сынға алған еді, алайда, одан зауыттың тағдыры оңала қойған жоқ. Қарағанды облысының одан кейінгі әкімі болған Бауыржан Әбдішев 2014 жылдың соңына дейін жоқ дегенде екі ұшақ шығарамыз деп ант-су ішкендей болып еді. Уәдесінде тұру үшін сақтық жасап, словениялық «Pipistrel» фирмасына жеңіл моторлы, жиналмалы үш ұшаққа тапсырыс беріп те қойған. Яки, қарағандылық «шеберлерге» қалатыны тек бөлшек-бөлшек болып келген ұшақты құрастырып, бұрандаларын қайыра салу керек болатын. Бұл кәдімгі көз алдау еді. Бірақ, кәсіпорын басшылығы мен Әбдішев мырза соның өзіне қол жеткізе алмады. Оны айтасыз, словениялықтар беріп жіберген ұшақтарды кеденшілер бөгеп, 32 миллион теңге көлеміндегі тиісті салықтардың төленуін талап еткен. Тіпті, соған орай қылмыстық іс қозғауға дейін барған.
«Қазавиаспектр» ЖШС директоры Александр Ващенко осыдан екі жылдай бұрын «Зауыт жоспарға сәйкес жұмыс істеуде. 2014 жылдың 1 қазанына қарай алғашқы «Фермер-2» ұшағы шығарылады, ал 2015 жылы сондай ұшақтың жылына 36 данасын шығарып отырамыз. Шетелдік кәсіпорындармен бірлесіп жүзеге асырайын деп отырған жобаларымыз да бар. Мысалы, словениялық «Pipistrel» авиақұрастыру компаниясымен бірлесіп шағын жолаушы ұшақтарын, өртке қарсы америкалық «Air Traktor» ұшақтарын құрастыруды жоспарлап отырмыз. Сонымен қатар, біздің авиазауыт «Ан-2» ұшақтарының моторын жаңалауды қолға алмақшы. Өзіміз жасаған ұшақтарды кейін ТМД елдерінің нарығына шығарамыз», деп көсілген еді.
Ақыры не керек, осы уақытқа дейін Қарағанды авиазауыты бірде-бір жібі түзу ұшақ құрастырып шығара алмады. Үкіметтің 2013 жылдың қазан айында өткен кеңейтілген отырысында Президент Нұрсұлтан Назарбаев бұл жобаны көзбояушылық деп бағалады. «Жобаларды мемлекет тарапынан қолдау дұрыс ұйымдастырылмаған. Бірқатар кәсіпорындарда өнімдерді өткізу, шикізат жеткізу, кадрлармен қамтамасыз ету проблемалары бар. Қарағандыда, мысалы, кезінде Серік Нығметұлы үлкен мақтанышпен көрсеткен «Фермер» ұшағын шығаратын зауыт бар-жоғы бір аэроплан шығарған. Оның өзі ұшпайды, қалбалақтап әрең қонды деседі. Мұндай көзбояушылық кімге керек?!», – деді Елбасы.
Сонымен, Қарағанды облыстық сотының апелляциялық алқасы Қарағанды экономикалық сотының биылғы жылдың қаңтар айындағы шешімінің күшін жойып, «ҚазАгроҚаржы» АҚ-тың талабын қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарды. Қаулыда қарызды қайтару үшін борышкердің кепілге қойылған барлық мүліктері: кәсіпорынның әкімшілік-өндірістік ғимараттары, сонымен қатар, 30 және 34 гектар жер телімдері сатуға қойылатыны нақтыланған. Бұл шешімге орай тараптар әлі де Жоғарғы Сотқа кассациялық шағым түсіре алады. Алайда, «Өнбейтін дауды өспейтін ер қуады» демекші, ол шағымданудың мәні бола қояр ма екен. Айналып келгенде, мемлекеттің миллиондарын ысырап етіп, аяғы құрдымға кеткен осы жобаны бастағандар мен қостағандар жауапқа тартылмай ма екен деген ой да мазалайтыны рас. «Судың да сұрау бар» емес пе?..
Қайрат ӘБІЛДИНОВ,
«Егемен Қазақстан»
ҚАРАҒАНДЫ
қарыздарын қайтару үшін саудаға шығарылады
Қарағанды авиазауыты саудаға шығарылатын болды. Бұл туралы «ҚазАгроҚаржы» АҚ Қарағанды филиалының директоры Бисара Дүйсембаева мәлімдеді.
– «Фермер» маркалы ауылшаруашылық ұшақтарын шығаратын «Қазавиаспектр» ЖШС авиазауытын және жер телімін сатуды жеке сот орындаушылары ұйымдастырады. Оның бастапқы бағасы 1 миллиард 40 миллион 733 мың теңге болып белгіленді. Атқару парағы жеке сот орындаушысына жіберілді. Сауда ортақ электронды жүйе бойынша жүзеге асырылады, – деді Б.Дүйсембаева Қарағандыда өткен баспасөз мәслихатында.
Авиазауыт «ҚазАгроҚаржы» компаниясына несие қарызын тиісті мерзімінде қайтармағаны туралы бұған дейін де хабарланған болатын. Қарыз мөлшері сыйақы, айыппұл, өсімақы бәрін қосып есептегенде 1 миллиард 40 миллион теңгеге жеткен. Осыған байланысты, «ҚазАгроҚаржы» АҚ сотқа жүгініп, кәсіпорынды инфрақұрылымымен, жер телімімен бірге сатуға рұқсат сұраған еді.
Экономикалық сот бұған дейін «ҚазАгроҚаржы» АҚ-тың авиазауыт қарызын оның мүліктерін сату арқылы қайтару туралы талап арызын қанағаттандырудан бас тартқан болатын. Жауапкер тарап сотты қарыздың зауыт құнынан әлдеқайда аздығына сендіре алды. Алайда, ұлттық компания өзінің апелляциялық шағымында несиені толығымен мерзімінен бұрын қайтаруды талап етті. Қарағанды облыстық сотының апелляциялық алқасы акционерлік қоғамның талабын қанағаттандырып, тиісті қарыздарды зауытты және оның 30, 34 гектар жер телімдерін сату арқылы қайтару туралы шешім шығарды.
* * *
Бұл өзі әу баста ертегідей ғажап қиялмен қолға алынған жоба еді. «Қазақстандағы алғашқы әрі жалғыз авиация зауыты» деген аты қандай! Қарағандыда осындай өндіріс орнын ашу идеясы кәсіпкер Бақытжан Сейітқұловқа тиесілі делінді. Ол көп жылдар бойы авиаөнеркәсібі дамыған Қазан қаласында тұрыпты. Сол жақта қиялына қанат бітсе керек, ол өзінің жақын серіктерімен бірге «Қазавиаспектр» компаниясын құрып, осы саланы Қазақстанда қолға алуға бел буады. Оның бұл бастамасы мемлекет тарапынан қолдау тапқанын төменде баяндаймыз. Әзірге оның болашақ зауытқа кадр мәселесін қалай шешкенін айтып өтелік. Авиациялық детальдар жасауда, ұшақ құрастыруда тәжірибесі бар мамандар Қарағандыға қайдан келсін? Хабарландыру бойынша жиналған техникалық білімі бар мамандардан іріктеп, бір топ адамды зауыттың есебінен Қазан қаласына арнайы курстан өтуге жібереді. Қысқа уақытта не ұғып, нені игергендерін қайдам, әйтеуір олар Татарстаннан полимер-композиттік материалдарды қалыптаушы-жапсырушы мамандығын алып қайтты. Сонымен, мамандар мәселесі «шешілді».
Арман зауыттың алғашқы іргетасын 2010 жылдың тамызында сол кездегі облыс әкімі Серік Ахметов пен сол уақыттағы Көлік және коммуникациялар министрі Әбілғазы Құсайынов (ғайыптан тайып, кейін ол да Қарағанды облысының әкімі болды) қалаған болатын.
Алдымен ауыл шаруашылығын жарылқауы тиіс деген зауытқа 1,6 миллиард теңге қаражат құйылды. Оның 750 миллион теңгесі «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша мемлекеттік бюджеттен бөлінсе, 850 миллион теңгесін 2021 жылға дейін жылына 6 пайыздық өсіммен несие ретінде «ҚазАгро» ұлттық холдингі» АҚ берді.
Еске сала кетейік, авиациялық зауыт жаңа серпінді жоба ретінде 2011 жылдың қараша айында Елбасы назарына ұсынылған болатын. Елбасына Ресейдің Қазан қаласындағы авиазауыттан әкелініп, еш қысылусыз Қазақстан символы жапсырылып қойған «Фермер-2» ұшағының ұшып-қонған мүмкіндіктері көрсетілді. Жобаны жүзеге асырамыз деп жүгіргендер сол ұшақты жатып кеп мақтады: «Салмағы – 960 келі, неғұрлым жеңіл әрі мықты полимер-композиттік материалдардан жасалған; сағатына 200 шақырымға дейінгі жылдамдықпен ұша алатын ол бір көтерілгенде 30-180 га жерді дәрімен өңдеп шыға алады. Зауыттың жоспарында 1500 шақырымға дейін ұша алатын әмбебап ұшақтар шығару да бар. 2014 жылы төрт орындық «Сұңқар», 2015 жылы мемлекет қолдаса, он орындық «Экспедишн» ұшақтарын шығарамыз». Ал 2019 жылға қарай алты және сегіз орындық реактивті ұшақтар шығаруға тиіспіз», – деп ақылға қонымсыздау қиялдарын ақтарып салды.
Серік Ахметов Президентке сол кезде әрі кетсе бір жылдан кейін осындай ұшақтың кемінде оншақтысын шығарамыз, қазақстандық фермерлерден қазірдің өзінде тапсырыстар түсіп жатыр деп сенімді сөйледі. Тіпті, үш жылға жететін тапсырыстар бар деп өтіріктің өзін өсіріп айтты. Алайда, зауыт содан бері өткен бес жыл ішінде ұсақ-түйек бөлшектер шығарумен шектелгені болмаса, бірде-бір ұшақ шығарған жоқ. Оның себебі – бизнес-әріптестер – «Қазавиаспектрдің» қожайыны мен Қазан қаласының «МВЕН» фирмасының арасындағы келіспеушіліктер деседі. Әу баста, татарстандықтар сызбалармен, техникалық керек-жарақтармен көмектеседі, ал қарағандылық шеберлер тек ұшақтарды құрастырумен айналысады деп келісілген-мыс.
Мемлекет басшысы осы бір орашолақ жоба үшін С.Ахметовті Үкімет мәжілістерінің бірінде сынға алған еді, алайда, одан зауыттың тағдыры оңала қойған жоқ. Қарағанды облысының одан кейінгі әкімі болған Бауыржан Әбдішев 2014 жылдың соңына дейін жоқ дегенде екі ұшақ шығарамыз деп ант-су ішкендей болып еді. Уәдесінде тұру үшін сақтық жасап, словениялық «Pipistrel» фирмасына жеңіл моторлы, жиналмалы үш ұшаққа тапсырыс беріп те қойған. Яки, қарағандылық «шеберлерге» қалатыны тек бөлшек-бөлшек болып келген ұшақты құрастырып, бұрандаларын қайыра салу керек болатын. Бұл кәдімгі көз алдау еді. Бірақ, кәсіпорын басшылығы мен Әбдішев мырза соның өзіне қол жеткізе алмады. Оны айтасыз, словениялықтар беріп жіберген ұшақтарды кеденшілер бөгеп, 32 миллион теңге көлеміндегі тиісті салықтардың төленуін талап еткен. Тіпті, соған орай қылмыстық іс қозғауға дейін барған.
«Қазавиаспектр» ЖШС директоры Александр Ващенко осыдан екі жылдай бұрын «Зауыт жоспарға сәйкес жұмыс істеуде. 2014 жылдың 1 қазанына қарай алғашқы «Фермер-2» ұшағы шығарылады, ал 2015 жылы сондай ұшақтың жылына 36 данасын шығарып отырамыз. Шетелдік кәсіпорындармен бірлесіп жүзеге асырайын деп отырған жобаларымыз да бар. Мысалы, словениялық «Pipistrel» авиақұрастыру компаниясымен бірлесіп шағын жолаушы ұшақтарын, өртке қарсы америкалық «Air Traktor» ұшақтарын құрастыруды жоспарлап отырмыз. Сонымен қатар, біздің авиазауыт «Ан-2» ұшақтарының моторын жаңалауды қолға алмақшы. Өзіміз жасаған ұшақтарды кейін ТМД елдерінің нарығына шығарамыз», деп көсілген еді.
Ақыры не керек, осы уақытқа дейін Қарағанды авиазауыты бірде-бір жібі түзу ұшақ құрастырып шығара алмады. Үкіметтің 2013 жылдың қазан айында өткен кеңейтілген отырысында Президент Нұрсұлтан Назарбаев бұл жобаны көзбояушылық деп бағалады. «Жобаларды мемлекет тарапынан қолдау дұрыс ұйымдастырылмаған. Бірқатар кәсіпорындарда өнімдерді өткізу, шикізат жеткізу, кадрлармен қамтамасыз ету проблемалары бар. Қарағандыда, мысалы, кезінде Серік Нығметұлы үлкен мақтанышпен көрсеткен «Фермер» ұшағын шығаратын зауыт бар-жоғы бір аэроплан шығарған. Оның өзі ұшпайды, қалбалақтап әрең қонды деседі. Мұндай көзбояушылық кімге керек?!», – деді Елбасы.
Сонымен, Қарағанды облыстық сотының апелляциялық алқасы Қарағанды экономикалық сотының биылғы жылдың қаңтар айындағы шешімінің күшін жойып, «ҚазАгроҚаржы» АҚ-тың талабын қанағаттандыру туралы жаңа шешім шығарды. Қаулыда қарызды қайтару үшін борышкердің кепілге қойылған барлық мүліктері: кәсіпорынның әкімшілік-өндірістік ғимараттары, сонымен қатар, 30 және 34 гектар жер телімдері сатуға қойылатыны нақтыланған. Бұл шешімге орай тараптар әлі де Жоғарғы Сотқа кассациялық шағым түсіре алады. Алайда, «Өнбейтін дауды өспейтін ер қуады» демекші, ол шағымданудың мәні бола қояр ма екен. Айналып келгенде, мемлекеттің миллиондарын ысырап етіп, аяғы құрдымға кеткен осы жобаны бастағандар мен қостағандар жауапқа тартылмай ма екен деген ой да мазалайтыны рас. «Судың да сұрау бар» емес пе?..
Қайрат ӘБІЛДИНОВ,
«Егемен Қазақстан»
ҚАРАҒАНДЫ
Соңғы жаңалықтар
Бәріңізге түсінікті болу үшін...
Қоғам • Кеше
Жайық өзеніндегі су қауіпті деңгейден асты
Аймақтар • Кеше
