Қолынан келді, қонышынан басты...

«Қолыңнан келсе, қоны­шың­нан бас» қағидасын қызмет­тік ұстанымына айнал­дыр­ған шенеуніктер  қатты қате­лесетінін білмейді-ау, сірә! Әйтпесе, мемлекеттің мүдде­сі­нен өз мүддесін жоғары қоймас еді. Қу құлқынның қамымен қал­тасын толтыру үшін оңай жолмен ақша табуды көздемес еді. Десек те, құрылғанына көп жыл өте қоймаған  мемлекеттік ең­бек инспекциясы басқар­ма­сының басшысы мен орын­басары Атырау секілді мұнай­лы өңірдегі шетелдік компа­нияларға жұмысқа тартылған жұмысшылардың үмітін су сепкендей басар деп кім ойлаған? Өйткені, осы басқарма іске кіріскенде әсіресе, қарапайым жұмысшылар табы құқығымыз қорғалады, бірнеше айлап бе­рілмейтін жалақыны қайтарып алуға септеседі деп сенген-ді. Рас, бастапқыда дәл солай бол­ғанын жасырудың еш реті жоқ. Аталған басқармаға маң­дай терімен тапқан жалақы­лары­ның кешіккеніне  шағым айту­шылардың үміті ақталып жүрді. Алайда, дәл осы басқарманың басшысы мен орынбасары  сыбайлас жемқорлық күдігін тудыратын теріс әрекетке қарсы бірлесе күресуді қажет деп таппапты. Керісінше, екеуі өздерінің лауазымдарын асыра, тіпті, теріс пайдаланып, сыбайлас жемқорлықпен бірлесе айналысыпты. Ым-жымы бір басшы мен оның орынбасары кімдер еді? Атырау облыстық мемлекеттік еңбек инспекциясының басшысы Салауат Ишай да, оның орынбасары Әліпқали Дау­летьяров екен. Осы екеуі сыбайлас жемқор­лық әрекеттерін қалай іске асырды? Әрине, бұл сауалға жауапты сот үкімінде келтірілген деректен табуға болады. Себебі, басқарманың бұрынғы басшысы қылмыстық іс материалда­рынан белгілі болғандай, «Unicorn CCC» және «Мистер Доорс-Атырау» жауапкершілігі шек­теулі серіктестіктеріндегі жауап­­ты тұлғалардың техника қауіпсіздігі жөніндегі білі­мін тексеру жөніндегі комис­сия­сының жетекшісі болып тағайын­далған. Алайда, ол атал­ған кәсіпорындарды сауын сиыр­ға айналдырғысы келіпті. Сөйтіп, компания құрылтайшысы А.Кимнен компанияның техника қауіпсіздігі бойынша оқытудан өткен әр тұлғасына берілетін сер­тификаттар мен куәліктерге қол қою үшін 3000 теңгеден сый­ақы талап еткен. Кейін А.Ким бұл талаппен келісіп, ара­дағы делдал, яғни компания­ қызметкері арқылы 294 000 тең­ге беріп жіберіпті. С.Ишайды өзі­нің қызметтік каби­нетінде жем­қорлыққа қарсы күрес қызметінің қыз­меткерлері параны алғаннан кейін ұстаған. Сотқа дейінгі тергеу барысында процессуалдық келісім талап­тары сақталды. Атырау қалалық №2 сотының үкімімен облыстық мемлекеттік еңбек инспекциясының бұрынғы басшысы Салауат Ишай Қылмыстық кодекстің 366-бабының 2-бөлігін­дегі қылмысты жасады деп танылды. Оған аталған кодекстегі 55-бапты қолдану арқылы 8 млн. 820 мың теңге айыппұл салынып, өмір бойына мемлекеттік қызметтегі лауазымды иелену құқығынан айыру жазасы тағайындалды. Мүлкі тәркіленді. Аталған сот мемлекеттік еңбек инспекциясы басшысының бұрынғы орынбасары Әліпқали Даулетьяровты та жазасыз қалдыр­мады. Оған сот үкімімен 11 000 000 теңге көлемінде айыппұл салу жазасы тағайындалды. Өйткені, ол да «Білім Арнасы» ЖШС-нің директорынан қауіпсіздік және еңбекті қорғау мәселелері бойынша емтиханның құжаттарына қол қою үшін пара алу үстінде ұсталған. Атырау қалалық №2 сотының үкімімен Әліпқали Даулетьяров Қылмыстық кодекс­тің 366-бабының 2-бөлігімен кінәлі деп танылды. Оның да қылмыстық жолмен табылған, не қылмыстық жолмен табылған қаражатқа сатып алған мүлкі мемлекеттің меншігіне тәркіленді. Мемлекеттік қызмет саласында лауазымдарды атқару құқығынан өмір бойына айыра отырып, параның 40 еселенген сомасы мөл­шерінде, яғни, 11 000 000 теңге айыппұл салу жазасы тағайын­далды. «Қолыңнан келсе, қонышынан бас» қағидасын ұстанатын тек аталған басқарманың басшысы мен орынбасары ғана емес. Бұған тағы бір мысалды көлденең тартуымызға тура келеді. Дәлел ретінде айтар болсақ, өткен жылы облыстық жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдар­ламалар басқармасының шетелдік жұмыс күшін тарту бөліміне же­текшілік ететін шенеунік те жат әрекетімен жаға ұстатып еді. Оның қу құлқын қамын ойлаған жем­сауының бүлкілдегені сон­ша­лық, ол мемлекеттік қызметті жүзеге асырушы өкілетті тұлға бола тұра «МНСК Синопек Қазахстан» ЖШС өкілінен шетел­­дік жұмыс күшін пайдалану мен оның мерзімін кедергісіз ұзартуға рұқсат бергендігі үшін 777 000 теңге пара алған. Алайда, мемлекет мүддесіне қайшы келетін теріс әрекеті оған абырой әпермеді. Керісінше, «сот үкімімен Қылмыстық кодекстің 366-бабының 2-бөлігінде көр­сетілген қылмыстық әрекетті (пара алу) жасағандығы үшін кінәлі деп танылып, оған төрт жылға бас бостандығынан айырылып, дүние-мүлкін тәркілеу және өмір бойы мемлекеттік қызметпен айналыспау жазасы тағайындалды. Жаза өтеу орны жалпы режімдегі колониясына белгіленді», деп хабарлаған еді облыстық соттың баспасөз хатшысы Боранбай Ғалиев. Рас, қылмыстың өтеуі –жаза. Пара алғанның абыройы аспандамайтыны, керісінше, мемлекеттің беделін түсіретіні өзге мемлекеттік қызметкерлерге сабақ болғанын қалар едік. Мешкей деген секілді, жемқор атану да ешкімге абырой әпер­мейтінін түсінер жан болса... Жолдасбек ШӨПЕҒҰЛ, «Егемен Қазақстан» АТЫРАУ