Ең қысқа әңгіме • 01 Қаңтар, 2021

Бір қанжардың тарихы

746 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Арқалық қаласындағы Дала өлкесі тарихы облыстық мұра­жайындағы құнды жәдігерлердің бірі – Торғайдағы ұлт-азат­тық көтерілісінің бас сардары Амангелді Имановтың қанжары.

Бір қанжардың тарихы

Музей қызметкері Батыр­лан Сағынтаевтың айтуынша, «Торғай өңіріндегі көтері­лісшілер Әбдіғапар Жанбосын­ұлын хан көтеріп, Кенесарының бас батырларының бірі болған Иман батырдың немересі Аман­гелді Үдербайұлын сар­дар­бектікке сайлаған. 1916 жылы 21 қазан күні қазіргі Жангелдин ауданының көле­мінде жатқан Татыр көлінің жағасында жазалаушы отрядтар мен Амангелді сарбаздарының арасында алғашқы шайқас болған. Та­рихта Татыр шайқасы деген атпен қалған кескілесте 21 жастағы Ғапбас Саламатұлы атты жас сарбаз жазалаушы отрядтың барлаушысын атып жығып, өзінің ерлігімен көзге түседі. Ғапбастың ерлігіне риза болған Амангелді батыр оған өзінің қанжарын сыйға берген. Ғапбас азамат соғысы жылдарында да әскери іс-қимылдарға белсене араласып, өлкеде бейбіт ғұмыр орнағаннан кейінгі ке­зеңде халық соты, болыстық ке­ңес­тің төрағасы сияқты жауапты қызметтерді атқарған. 1972 жы­лы Арқалық қаласындағы Дала өлкесі тарихы мұражайы ашыл­ғанда Ғапбас Амангелді сыйға тартқан қанжарды осы мұра­жайға тапсырған.  Қан­жарды мұра­жай­дың сол уақыт­тағы басшысы Таңат­қан Рысаев қабылдап ал­ған».

Мұражайдағы құнды жәді­герлердің бірі саналатын қанжар Златоуст қару-жарақ зауытында 1863 жылы жасалған. Қанжар екі жүзді. Болаттан жасалып, сабы жезден құйылған.  Қанжардың сабында жасалған жылы (1863)  мен екі басты самұрық бейнеленген таңбасы бар. Қанжардың ұзындығы – 64 см, жүзі – 49 см, сабы – 15 см. Жүзінің ені – 4 см. Салмағы – 1030 гр. Қынының тү­біндегі металл бөлігі түсіп қал­ған. Қынның бауы қолдан тағыл­ған.

Бүгінде  мұражайдың құнды жәдігерлерінің бірі санатындағы батыр қанжары 1916 жылғы көте­ріліске арналған экспозиция залында Амангелдінің Әбілхан Қастеев салған портреті, Кейкі батыр үйінің кебежесі секілді көне жәдігерлермен бірге сақтаулы тұр.

 

Қостанай облысы