Турнир өтті, көкейде көп түйткіл қалды

Өткен жылдың қазан айында Катар елінде өткен әлем чемпионатынан кейін біздің бетке ұстар боксшыларымызға қарата айтылған сын тым қатты-ақ болды. Мұны заңдылық деп қабылдамасқа амал жоқ. Неге десеңіз, әлемдік әуесқой бокстың үздік үштігінде жүрген ұлттық құрамаға деген қазіргі талап қатаң. Былғары қолғап шеберлерінің Катардан бар болғаны екі күміс медальмен қайтқаны, жүлде біткенді күреп алуды дағдыға айналдырған біз үшін көңіл көншітпейтін көрсеткіш еді. Дохадағы додадан кейін бокс­шыларымыздың нәтижесін қоры­тындылаған жиында Қазақстан бокс федерациясының президенті Тимур Құлыбаев Қарағандыдағы Ғ.Жарылғаповты еске түсіруге арналған ХХХІІ халықаралық тур­ниріне қатты маңыз беріп, елі­міздің ең мықты былғары қолғап шеберлерінің қарымын осы жарыс­та байқап көруді ұсынған. Міне, осындай шешімнен соң, аталмыш турнирге құрама команданың мүшелері мен олардың өкшесін басып келе жатқан өрендердің барлығы қатысқан еді. Бұдан бө­лек, дүбірлі додаға Ресей, Қытай, Өзбекстан және Қырғызстан сынды көрші мемлекеттерден де боксшылар келіп бақ сынады. Дегенмен, жанкүйер мен мамандардың есіл-дерті біздің боксшыларымыздың аяқ алысында болды. Бү­гінгі күнге дейін біздің шеберлердің еншісінде Рио-2016 Олимпиадасының төрт жолдамасы ғана бар. Атап айтар болсақ, Біржан Жақыпов (49 кг), Бе­рік Әбдірахманов (60 кг), Данияр Елеусінов (69 кг) және Василий Левит (91 кг) амандық болса, төрт­жылдықтың басты додасында ел намысын қорғайтын болады. Енді аса ауыр салмақта бәсе­келесі жоқ Иван Дычконы қос­па­ғанда, қалған бес лицензияның тағдыры қандай болмақ? Міне, талайларды күндіз күлкіден, түнде ұйқыдан айырып жүрген мәселе – осы. Былай қарағанда, осы бес салмақ бойынша құрамада жүрген боксшыларымыздың мық­тылығына күмән жоқтай көрінген. Бірақ, Катардағы әлем чемпионаты мұндай пікірдің қабырғасын қақыратып жіберсе, Жарылғапов турнирі жағдайды одан бетер ушықтыра түсті. 75 килода өнер көрсеткен басты үмітіміз – әлем чемпионы Жәнібек Әлімханұлы әлі де болса өзіне өзі келе алмай жүргендей әсер қалдырды. Жартылай финалда 18 жастағы Влад Столбовскийді әрең ұтып, онан кейін қызылордалық Тұрсын­бай Құлахметпен болуға тиіс ше­шуші жекпе-жекке шықпағаны мамандардың таңданысын тудырды. Бұдан әрі 81 килоға дейінгі салмақ дәрежесінде сынға түскен Әділбек Ниязымбетовтің өнері де көңілді күпті етіп кетті. Оның ширек финалда 20 жастағы алматылық Әли Ахмедовтен жеңіліп қала жаз­дағаны жанкүйер қауымды ойландырып тастады. Ал жартылай финалда Арман Рысбектен ұтыл­ғаннан кейін мамандардың өзі Ниязымбетовтің қазіргі қарым-қабі­летіне күмәнмен қарай баста­ғандай. Бас бапкер Мырзағали Айтжановтың: «Шынын айтқанда, Әділбек көңілді қалдырды... Бұл салмақта мықты боксшылардың шоғыры өсіп шықты», – дегені осы­ған дәлел бола алады. Қазірдің өзінде мамандар Әли Ахмедов пен Арман Рысбекті тәжірибелі Ниязымбетовтің тең дәрежедегі бәсекелестері ретінде бағалап отыр. Дегенмен, турнир аяқтала салысымен Олимпиада чемпионы Серік Сәпиев қалай болған күнде де Ниязымбетов пен Әлімханұлының өз салмақ дәрежелерінде көшбасшы болып қала беретінін айтты... Ежелгі қарсыластар тайтала­сып келе жатқан 52 кило салмақ­тағы тартыс тіпті үдей түсті. Бұл салмақтағы бірінен бірі өтетін Ілияс Сүлейменов, Олжас Сәттібаев және осы турнирде топ жарған Азамат Исақұловтың арасынан шын мықтыны таңдап алу құрама жаттықтырушыларының «бас ауруына» айналар түрі бар... Турнирде басты назарда болған боксшының бірі жасөспірімдер арасындағы әлем және Олимпиада ойындарының чемпионы Абылай­хан Жүсіпов еді. 64 кило салмақта өнер көрсеткен жас талант бұл турнирде үш жекпе-жек өткізіп, бәрінде де сәтті өнер көрсетті. Тек, ширек финалда Алмас Әлім­бе­ковпен болған жекпе-жекте маңдайын жарып алды да, жарыс­тың келесі сатысынан бас тартуына тура келді. Ал енді Жүсіповтен жеңілген Бекбергенов, Мұқанов және Әлімбеков сынды бокс­шылар 64 кило салмақта «сен тұр, мен атайын» дейтіндей-ақ сайып­қырандар-тұғын... Жалпы, Жүсіпов турасындағы мамандар пікірі қақ жарылады. Біреулер оны ұлы дода үшін әлі пісіп-жетіле қойған жоқ десе, екін­ші тарап Жүсіповті Риоға үкілеп қосуға әбден болады деген пікірде. Мысалы, белгілі бапкер Нұрлан Ақүрпеков бұл боксшыға бала ретінде қарауды қою керектігін ашып айтты. «Пәкістандық Әмір­хан Афина Олимпиадасында күміс алғанда небәрі 17 жаста болды. Сондықтан, 18 жасар Жүсіповті 64 кило салмақ дәрежесінде негізгі үміткерлердің қатарына қорықпай-ақ қосуға болады», – деді ол. Жарылғапов турнирі бары­сында көптеген мамандармен сөйлесіп, пікір алмастық. Жал­пылай алғанда, олар бұл доданың өзінің негізгі миссиясын атқарып шыққанын бірауыздан айтты. Олардың пікіріне құлақ түрсек, бұл турнир Олимпиадаға лицен­зия беретін ірі жарыстардың ал­дындағы сығып сөлді алған нағыз сынақ болғанға ұқсайды. Оның үстіне, бұл турнирдің барысын Қазақстан бокс федерациясының вице-президенті Юрий Цхай, құрама команданың мемлекеттік жаттықтырушысы Болат Әбдіра­х­манов, бас жаттықтырушы Мыр­зағали Айтжанов және басқа да ел боксының тағдырына жауапты тұлғалар бастан аяқ бақылады. Шынында да, Жарылғапов турнирі көңілі көкте жүрген біраз боксшыны сабасына түсірді. Соны­мен қатар, Айдар Иманғалиев (56 кг), Абылайхан Жүсіпов (64 кг), Тұрсынбай Құлахмет және Нұрзат Сабиров (екеуі де 81 кг) тәрізді талантты боксшыларды елемеудің тіпті де мүмкін емес екендігін бай­қатты. Мұның өзі біздің бокс­­та бәсекенің арта түскенін, таң­дап алуға тұрарлық өрендердің мықтылардың өкшесін мыжырайта басып келе жатқанын аңғартады. Бұл, әрине, қуанарлық жайт! Жағдайдың бұлайша құ­была түскені, әрине, жаттықтыру­шыла­ры­мызға үлкен жауапкершілік жүктері анық. Тіреп тұрған талант көп, ал ішіндегі нағызды жазбай тану дегеніңіз қиямет-қайымның ісі. Содан да болар, турнир аяқ­талғанда, бас жаттықтырушы Мыр­зағали Айтжанов алдағы көк­темде Қытайда өтетін лицензиялық турнирге кім барады дегенге келгенде, кесіп ештеңе айта алмады. «Бәрін жылдың басында болатын жаттықтырушылар кеңесі шешетін болады», – деп қысқа қайырды ол. Еске салар болсақ, Қытайдан кейін лицензиялық турнир маусым айында Әзербайжанда өтеді. Бұдан бөлек, мамыр айында Болгарияда болатын APB/WSB жекпе-жектерінде де жолдамалар сарапқа салынады... Қарағандыдағы жарыста тағы бір шетін мәселе өзіне назар аудартпай қоймады. Ол – шлем, яғни боксшылар басқа киетін ду­лығаға қатысты әңгіме еді. Жа­сыратыны жоқ, Жарылғапов турнирінде 15-ке тарта боксшының қабағы жарылды. Мысалы, құрама команданың Ілияс Сүлейменов (52 кг), Қайрат Ералиев (56 кг), Абылайхан Жүсіпов (64 кг) сынды маңдайалды боксшылары жарақаттың осы түрінің кесірінен жарыс жолынан ерте шығып қалды. Осы мәселеге қатысты Нұр­лан Ақүрпековтің пікірін сұрап білгенімізде, атақты жаттық­тырушының айтқаны бізді айран-асыр қалдырды: Бақтияр Ар­таевтың бокста 16 жыл жүр­генінде қабағы жарылмақ түгілі, бет терісіне былғары қолғап тыр­тық та түсірмепті. Айналайын дулыға-шлемнің арқасы екен. Осы әңгіменің бәрін атақты Се­рік Нұрқазов естіп отырды... КСРО чемпионатының үш дүркін жеңім­пазы, Еуропаның чемпионы кезінде осы қабақтың қайта-қайта жарылған кесірінен Әлем кубогы мен «Достық-84» турнирінің (Олимпиаданың баламасы) финалында алтын жүлдеден қағылып еді-ау... Сонымен, Жарылғапов турнирі біздің көзі­мізді екі нәрсеге анық жеткізді: оның бірін­шісі – бү­гінгі күнде қазақ боксында бәсе­келестік дегеніңіз жалына қол ти­гізбей тұр екен. Ал екінші мә­селе – Бразилияда бақ сынауға мүм­кіндік беретін бес лицензия тағдырының жуық арада шешіле қоймайтындығы. Мұныңыз енді, үміт пен күдік ымырасыз айқасты бастап та кетті деген сөз. Тек үміт үстем түссе екен дейсің! Қайрат ӘБІЛДИНОВ, «Егемен Қазақстан». ҚАРАҒАНДЫ.